Konsumpcja żywności wysokoprzetworzonej
06.03.2025
Nasza codzienna dieta obejmuje produkty o różnym stopniu przetworzenia. Żywność w zależności od stopnia przetworzenia została sklasyfikowana za pomocą systemu NOVA na cztery grupy:
- żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona: świeże warzywa i owoce, mięso, jaja, mleko, ryby, orzechy, kasze, mąka pełnoziarnista.
- przetworzone składniki kulinarne: oleje roślinne, masło, cukier, sól.
- żywność przetworzona obejmująca produkty zawierające kilka składników, bazujących na żywności naturalnej, z dodatkiem soli, cukru, tłuszczu: pieczywo, sery, wędliny, konserwy rybne, marynowane warzywa.
- Żywność wysokoprzetworzona (ultraprzetworzona) to produkty zawierające dodatki chemiczne (konserwanty, emulgatory, wzmacniacze smaku), często pozbawione wartości odżywczych, z dużą ilością cukru, soli i tłuszczów trans: fast food, chipsy, słodycze, gotowe dania, napoje gazowane, parówki, płatki śniadaniowe z cukrem.
Spożycie żywności wysokoprzetworzonej w Polsce
Częstotliwość spożycia żywności wysokoprzetworzonej tj. słonych przekąsek, słodyczy, słodkich napojów czy żywności typu fast food przez dzieci i młodzież:
- Co trzecie dziecko w wieku wczesnoszkolnym regularnie, codziennie lub kilka razy w tygodniu, spożywa słodkie napoje. Wśród nastolatków odsetki te są niższe, jednak nadal
około 10% dziewcząt i 22% chłopców pije je z podobną częstotliwością. - Chipsy i słone przekąski co najmniej 2–3 razy w tygodniu spożywa co czwarte młodsze dziecko, a wśród młodzieży odsetek ten wzrasta do 30% wśród dziewcząt i 45% wśród chłopców.
- Słodycze, takie jak cukierki, żelki, wyroby czekoladowe, ciastka i ciasta, są spożywane przez większość dni w tygodniu lub codziennie przez 29% do 42% dzieci i nastolatków, w zależności od rodzaju produktu i wieku.
- Dania typu fast food (np. hamburgery, pizza, kebab) pojawiają się w diecie kilka razy
w tygodniu u 10% nastolatek i 14% nastolatków.
Statystyki dotyczące nadmiernej masy ciała, zwłaszcza wśród dzieci w wieku wczesnoszkolnym, budzą poważne obawy. Najnowsze dane wskazują, że nadwaga lub otyłość dotyka 32,5%
8-latków, przy czym problem ten częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek.
W przypadku dorosłych spożycie produktów wysokoprzetworzonych jest zazwyczaj okazjonalne – od kilku razy w miesiącu do sporadycznego sięgania raz w tygodniu. Wyjątek stanowią słodkie napoje gazowane, które są spożywane regularnie – codziennie lub przez większość dni w tygodniu przez około 20% mężczyzn i 10% kobiet.
Żywność wysokoprzetworzona a zalecenia żywieniowe
W Polsce zalecenia żywieniowe przedstawione w postaci Talerza Zdrowego Żywienia podkreślają konieczność ograniczenia spożycia żywności przetworzonej, bogatej w sól, cukry i tłuszcze. Dotyczy to zwłaszcza żywności typu fast food, słodyczy, słonych przekąsek oraz słodzonych napojów. Promowanie zdrowych nawyków żywieniowych, w tym redukcja produktów wysokoprzetworzonych, jest ważne dla zdrowia całego społeczeństwa, a szczególnie dzieci
i młodzieży. Zbilansowana dieta nie tylko wspiera prawidłowy rozwój i dobre samopoczucie, ale także poprawia zdolność uczenia się oraz przyczynia się do budowania zdrowia na przyszłość.
Źródło: