Tężec a prace ogrodowe. Jak zapobiegać zakażeniu?
08.04.2025
Wraz z nadejściem wiosny wiele osób zaczyna prace w ogrodzie – sadzenie roślin, przycinanie krzewów, naprawy ogrodzeń czy porządkowanie terenu. Choć wiosenne prace ogrodowe to dla wielu z nas przyjemność, niosą one ze sobą również pewne ryzyko zdrowotne, w tym możliwość zakażenia tężcem. Warto więc wiedzieć jak unikać zagrożeń związanych z tym groźnym zakażeniem.
Co to jest tężec?
Tężec to poważna choroba zakaźna wywoływana przez bakterię Clostridium tetani. Bakteria ta wytwarza toksynę, która atakuje układ nerwowy, prowadząc do skurczów mięśni, sztywności ciała
i w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Bakterie te znajdują się głównie w glebie, odchodach zwierzęcych i na powierzchni narzędzi ogrodowych. Mogą one przedostać się do organizmu człowieka przez nawet najmniejsze zranienie skóry, szczególnie jeśli dojdzie do kontaktu
z zabrudzoną ziemią czy rdzą.
Jakie są źródła ryzyka?
Podczas wiosennych prac ogrodowych łatwo o skaleczenia, zadrapania czy otarcia skóry, szczególnie jeśli używamy narzędzi, które nie zostały odpowiednio oczyszczone
lub przechowywane w czystości. Ziemia, szczególnie ta w miejscach, gdzie hodowane były zwierzęta, może zawierać bakterie Clostridium tetani. Stare narzędzia ogrodowe, które mają ślady rdzy, również stanowią potencjalne źródło zakażenia, ponieważ tężec rozwija się w warunkach beztlenowych, a rdzewienie sprzyja powstawaniu takich warunków.
Jakie są objawy tężca?
Warto wiedzieć, że tężec nie daje natychmiastowych objawów. Po wniknięciu bakterii do organizmu objawy mogą wystąpić dopiero po kilku dniach lub tygodniach. Początkowo mogą to być bóle mięśni, sztywność karku, trudności z przełykaniem, a później pojawiają się bardziej dramatyczne objawy, takie jak silne skurcze mięśni i drgawki. Jeśli nie zostanie podjęte leczenie, tężec może prowadzić do śmierci.
Jak zapobiegać zakażeniu tężcem podczas prac w ogrodzie?
- Szczepienie - Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed tężcem jest szczepienie. W Polsce szczepienia przeciw tężcowi są obowiązkowe w dzieciństwie, ale warto pamiętać o ich regularnym odnawianiu co 10 lat. Szczepienie to prosta, ale niezwykle skuteczna profilaktyka, która chroni przed rozwojem choroby.
Szczepienia wykonuje się w schemacie obejmującym szczepienie:
podstawowe:
• pierwsza dawka w 2 miesiącu życia,
• druga dawka w 3-4 miesiącu życia,
• trzecia dawka w 5-6 miesiącu życia,
• czwarta dawka w 16-18 miesiącu życia,
Każda, kolejna dawka powinna być podawana po 6-8 tygodniach od poprzedniej dawki.
Przypominające:
• w 6 roku życia
• w 14 roku życia
• w 19 roku życia lub ostatnim roku nauki w szkole
Osobom dorosłym zalecane są przypominające szczepienia przeciw tężcowi, raz na 10 lat najlepiej szczepionką dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) lub inną szczepionką ze składnikiem tężca
2. Dbanie o higienę narzędzi ogrodowych - Regularne czyszczenie i dezynfekowanie narzędzi ogrodowych to kolejny sposób na zmniejszenie ryzyka zakażenia. Narzędzia takie jak łopaty, sekatory, nożyce do przycinania czy grabie, mogą być siedliskiem bakterii jeśli nie są odpowiednio przechowywane i czyszczone po użyciu.
3. Ochrona skóry - Przed przystąpieniem do pracy w ogrodzie warto założyć odpowiednią odzież ochronną, w tym rękawice robocze. Jeśli dojdzie do skaleczenia lub zadrapania należy niezwłocznie umyć ranę wodą i mydłem oraz zastosować odpowiedni środek dezynfekujący. Większe rany należy pokryć opatrunkiem.
4. Zabezpieczanie ran - Jeśli dojdzie do głębszego zranienia, które może mieć kontakt z ziemią warto niezwłocznie udać się do lekarza, zwłaszcza jeśli nie mamy pewności kiedy ostatni raz odnawialiśmy szczepienie przeciw tężcowi.
Podsumowanie
Tężec to poważna choroba, która może wystąpić w wyniku zranienia skóry, szczególnie podczas pracy w ogrodzie, gdy kontaktujemy się z ziemią, narzędziami czy rdzą. Dlatego tak ważne jest dbanie o odpowiednią profilaktykę – regularne szczepienia, higiena narzędzi ogrodowych oraz odpowiednia ochrona skóry. Dzięki tym prostym środkom ostrożności, możemy cieszyć się wiosennymi pracami w ogrodzie bez obaw o zdrowie.
Źródła i więcej informacji na temat szczepień ochronnych:
https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/
https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/uslugi/szczepienia/szczepienie-przeciwko-tezcowi