Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach
Począwszy od roku 2015 w dniach 18-24 listopada obchodzony jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach. Po raz kolejny możemy spotkać się z hasłem „pandemia XXI wieku”, dotyczącym antybiotykooporności, która może dotknąć każdego z nas, niezależnie w jakim wieku jesteśmy i jakim kraju mieszkamy.
Odkrycie antybiotyku-penicyliny było jednym z fenomenów terapeutycznych w historii medycyny. Aleksander Fleming 95 lat temu w swoim laboratorium podczas badań nad gronkowcami Staphylococcus odkrył, że to właśnie w pleśni, która pokryła jedną z płytek znajduje się substancja unieszkodliwiająca bakterie. Gronkowce ginęły pod wpływem pędzlaki Penicillium chrystogenum substancji, która co najważniejsze była całkowicie nieszkodliwa dla człowieka. Jednak zgodnie z przepowiedniami Fleminga, penicylina stosowana w nadmiarze przyczyni się do powstania nowych mutacji bakterii, które dobrze sobie z nią poradzą.
Problem jest aktualny również w dzisiejszych czasach, gdzie pojawienie się nowych mechanizmów oporności, doprowadziło do sytuacji gdzie pacjenci mają ograniczone możliwości efektywnego leczenia. Nadużywanie, a przede wszystkim niewłaściwe stosowanie antybiotyków doprowadziło do sytuacji alarmującej. Wirusy, grzyby czy bakterie pod wpływem presji antybiotykowej, nie reagują na leki co znacząco utrudnia leczenie infekcji, przyczyniając się nawet do śmierci pacjenta. Może to świadczyć min. o niewłaściwym przepisywaniu antybiotyków na infekcje wirusowe (wobec których są one nieskuteczne), czy wybieranie antybiotyków o szerokim spektrum działania, bez takiej konieczności. W konsekwencji doprowadziło to do wyselekcjonowania tzw. „superbakterii”, przez co leczenie zakażeń jest zdecydowanie cięższe, a hospitalizacje znacznie wydłużone.
Mimo wszystko, współczesna medycyna nie funkcjonowałaby przy całkowitym braku antybiotyków, nie miałyby również racji bytu takie zabiegi jak: przeszczepy, chemioterapia nowotworów czy różnego rodzaju operacje. Aby przyczynić się do zahamowania procesu antybiotykooporności warto uczestniczyć m.in. w programach profilaktycznych szczepień mających na celu zapobieganie rozprzestrzenia się infekcji, a także dbać zarówno o higienę żywności jak i rąk.
Aby wyżej wymienione działania były skutecznie realizowane, a problem antybiotykooporności za kilka lat się rozwiązał, powołano dwie organizacje: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC ang. European Centre for Disease Prevention and Control) oraz Światową Organizację Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization), których zadaniem jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, w tym na antybiotyki. W 2015 roku na Światowym Zgromadzeniu Zdrowia został zatwierdzony „Globalny plan działania dotyczący oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe” (ang. Globalaction plan on antimicrobial resistance), który wyznacza 5 strategicznych celów:
1. zwiększanie świadomości i zrozumienia oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe;
2. wzmocnienie nadzoru i badań;
3. zmniejszenie częstości infekcji;
4. optymalizację stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych;
5. zapewnienie zrównoważonych inwestycji w zwalczanie oporności na środki
Przeciwdrobnoustrojowe.
Europejska Sieć Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków ESAC-Net (ang. European Surveillance of Antimicrobial Consumption Network), koordynowana przez ECDC, zgromadziła dane na temat przymawiania antybiotyków w roku 2022 między różnymi krajami, ośrodkami, a także obserwacje trendów konsumpcji. Najwyższe zużycie 33,5 DDD na 1000 mieszkańców odnotowano na Cyprze, natomiast najmniejsze w Holandii 9,1 DDD na 1000 mieszkańców. Polska również zalicza się do krajów o największej liczbie zużycia antybiotyków, plasowała się z wartością 23,6 DDD na 1000 mieszkańców.
Wyżej wymienione dane metodologiczne skłaniają do refleksji, że antybiotykooporność jest zagrożeniem dla zdrowia i życia nas wszystkich, a skuteczność leczenia zakażeń i chorób bakteryjnych zależy od ich rozsądnego stosowania.
Źródła i więcej informacji: