Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Pucku

Woda jest niezbędna do utrzymania życia i musi być dostępna w zadawalającej ilości dla wszystkich konsumentów. Zawsze należy podejmować wszelkie dostępne środki i starania w celu uzyskania możliwie najlepszej jakość wody.

Ochrona źródeł wody oraz zabezpieczenie systemu zaopatrzenia w wodę przed zanieczyszczeniem stanowi podstawową linię ochrony jakości wody.

Pogorszenie jakości wody pitnej może nastąpić na skutek zanieczyszczenia mikrobiologicznego lub może być spowodowane toksycznymi związkami chemicznymi. Zanieczyszczenia chemiczne zwykle nie powodują ostrych skutków zdrowotnych i sytuują je niżej w kategoriach ważności w stosunku do zanieczyszczeń mikrobiologicznych.

Ogólnie można stwierdzić, że największe ryzyko związane ze skażeniem mikrobiologicznym niesie ze sobą spożycie wody zanieczyszczonej odchodami ludzkimi i zwierzęcymi, dlatego zasoby wodne powinny być (najbardziej jak to tylko możliwe) chronione przed zanieczyszczeniami fekalnymi, gdyż mogą one zawierać wiele chorobotwórczych bakterii, wirusów, pierwotniaków oraz pasożytów jelitowych.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa, że woda jest zdatna do użycia, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, nie ma agresyjnych właściwości korozyjnych oraz spełnia określone wymagania mikrobiologiczne i chemiczne. Rozporządzenie to podaje NDS-y tj. najwyższe dopuszczalne stężenia określonych parametrów, które muszą być spełnione, aby z całą pewnością móc orzec o przydatności wody do spożycia.

Wody pitne pochodzące z ujęć powierzchniowych narażone są na wszelkie zanieczyszczenia antropologiczne oraz spływy z otaczającego środowiska , choć zwykle charakteryzują się małą ilością żelaza i manganu, to jednak oprócz wielostopniowego uzdatniania muszą być poddawane stałej dezynfekcji, w celu zapewnienia bezpieczeństwa mikrobiologicznego wody.

Wody głębinowe, występujące głęboko pod warstwami nieprzepuszczalnymi, bezpieczne pod względem mikrobiologicznym oraz wolne od zanieczyszczeń antropologicznych są najlepsze do celów wodociągowych.

Wszystkie wodociągi w  powiecie puckim czerpią wodę właśnie z ujęć podziemnych, z warstw wodonośnych trzecio i czwartorzędowych, których wody zaliczane są zwykle do wód twardych, zawierających naturalne podwyższone ilości żelaza i manganu. Stąd konieczność usunięcia związków żelaza i manganu, gdyż wywołują one zmianę smaku, barwy lub zapachu wody i powodują podwyższoną mętność. Stanowią również uciążliwą przyczynę zarastania sieci wodociągowej i trudności w utrzymanie należytego stanu sanitarno-technicznego sieci dystrybucyjnej. Podstawowe procesy uzdatniania wody w naszych wodociągach polegają na:

• napowietrzaniu ujmowanej wody w celu utlenienia związków żelaza i manganu i wytrąceniu ich w postaci kłaczków (łatwiejszych do odfiltrowania);
• odfiltrowaniu wytrąconych związków podczas przejścia przez warstwy materiałów filtracyjnych, w filtracji jednostopniowej lub dwustopniowej;
• ewentualnie stosowaniu lamp UV dla podniesienia bezpieczeństwa mikrobiologicznego.

Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Inspekcji Sanitarnej na zasadach określonych w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Na podstawie obowiązujących aktów prawnych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pucku podejmuje następujące działania w celu zapewnienia właściwej jakości wody do spożycia przez ludzi oraz bezpieczeństwa zdrowotnego wody:

• prowadzi monitoring jakości wody,
• ustala harmonogram poboru próbek wody do badań laboratoryjnych,
• wydaje stwierdzenia o jakości wody, 
• dokonuje okresowej oceny jakości wody w strefach zasilania, stwierdzając przydatność wody do spożycia, warunkową przydatną lub brak przydatności wody do spożycia przez ludzi,
• sprawuje nadzór nad jednostkami realizującymi zadania zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków oraz nad ujęciami zakładowymi, lokalnymi i indywidualnymi,
• kontroluje ujęcia wody, stacje uzdatniania i urządzenia wodociągowe,
• ustala harmonogram badań jakości wody realizowany przez firmy wodociągowe w ramach bieżącej kontroli wewnętrznej,
• w trosce o zdrowie konsumentów, w uzasadnionych przypadkach wdraża postępowania administracyjne mające na celu skuteczne doprowadzenie jakości wody do obowiązujących wymagań sanitarnych,
• wydaje oceny higieniczne na materiały, preparaty i wyroby kontaktujące się z wodą oraz stosowane do uzdatniania, dezynfekcji lub dystrybucji wody,
• prowadzi wykaz przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych i podmiotów realizujących zadania zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków,
• prowadzi wykaz punktów pobierania wody do badań (punktów zgodności),
• prowadzi ogólnopolską bazę danych urządzeń wodnych wraz z wynikami badań wody,
• dokonuje rocznej oceny obszarowej dot. jakości wody w poszczególnych obszarach zaopatrzenia w wodę gmin i powiatu,
• przekazuje na bieżąco informacje o realizacji monitoringu jakości wody w wodociągach raportowanych do Komisji Europejskiej.

Czynniki mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne wody:

• lokalizacja ujęć wody, wyznaczenie stref ochronnych  i wzmożony nadzór nad strefami ochronnymi,
• stosowanie właściwych materiałów do ujmowania, uzdatniania, magazynowania i dystrybucji wody (w tym uzyskanie oceny higienicznej właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego dotyczącej zastosowanych materiałów),
• stan techniczny i sanitarny sieci wodociągowej, przyłączy oraz instalacji wewnętrznych,
• niewłaściwe i zmienne warunki hydrauliczne oraz zmiany ciśnienia w sieci wodociągowej,
• bezpośrednie podłączenia do sieci – bez zaworów zwrotnych, antyskażeniowych,
• intruzja zanieczyszczeń do wnętrza sieci ze środowiska zewnętrznego poprzez mikronieszczelności przy wystąpieniu podciśnienia,
• zaniedbania podczas usuwania awarii na sieci i wymian elementów mających bezpośredni kontakt z wodą,
• brak stabilności mikrobiologicznej i fizykochemicznej wody wprowadzanej do sieci wodociągowej,
• zastosowanie właściwej metody uzdatniania wody,
• błędy popełnione na etapie projektowania – np. przewymiarowanie sieci.

Na terenie Powiatu Puckiego zlokalizowanych jest 28 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, będących pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pucku, w tym:

• 4 wodociągi o produkcji wody powyżej 1000 m³/dobę,
• 17 wodociągów o produkcji wody 100-1000 m³/dobę,
• 7 wodociągów o produkcji wody poniżej 100 m³/dobę.

Jednostkami realizującymi zadania zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, jednocześnie odpowiedzialnymi za jakość dostarczanej wody są:

• Międzygminne Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji „EKOWIK” Sp. z o.o – posiadające 2 wodociągi produkujące 7243 m³/d i zaopatrujące w wodę 23936 mieszkańców gminy Władysławowa, Jastarni i część gminy Puck,
• Zespół Zakładów Obsługi Miasta Zakład Budżetowy w Helu posiadający 1 wodociąg o produkcji 711 m³/d zaopatrujący w wodę 2684 mieszkańców Helu,
• Krokowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. posiadające 10 (+1) wodociągów o łącznej produkcji 2916 m³/d i zaopatrujących w wodę 10606 mieszkańców gminy Krokowa,
• Pucka Gospodarka Komunalna Sp.z o.o. zawiadująca 1 wodociągiem o produkcji 1296 m³/d zaopatrującym 10229 mieszkańców Pucka, Celbówka, Połczyna Bis i części Błądzikowa,
• Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych PEKO Sp. z o.o. - obsługujące 5 wodociągów o łącznej produkcji 1970 m³/d zaopatrujących w wodę ok. 12443 mieszkańców gminy Kosakowo,
• Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji “PEWIK” Sp. z o.o 1 wodociąg, dostarczając 1170 m³/d wody dla 6194 mieszkańców części gminy Kosakowo,
• Gmina Puck – obsługując 8 wodociągów o łącznej produkcji 3159 m³/d zaopatrujących w wodę 20092 mieszkańców gminy Puck.

Czytaj oceny obszarowe Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Pucku dotyczące wody przeznaczonej do spożycia na terenie Powiatu Puckiego za 2024 r.

Materiały stosowane do dystrybucji wody

Dawniej do dystrybucji wody stosowano powszechnie rury azbestowo-cementowe oraz wykonane z ołowiu, których obecnie nie stosuje się. Według Światowej Organizacji Zdrowia włókna azbestu obecne w wodzie nie stanowią zagrożenia zdrowotnego (azbest jest związkiem rakotwórczym dla człowieka przy wprowadzeniu go do organizmu drogą inhalacji - poprzez wdychanie, nie drogą pokarmową). Natomiast ołów jest pierwiastkiem toksycznym i gromadzi się w kośćcu. W starych domach powinno się dążyć do wymiany rur z ołowiu na inne, a do czasu ich wymiany utrzymywać pH wody na poziomie 8-8,5, co zabezpiecza rury przed korozją i uwalnianiem ołowiu. W przypadku konsumpcji wody dostarczanej rurami z ołowiu wskazane też jest odrzucenie pierwszej partii wody po nocnym zastoju w rurach i czerpania wody do spożycia po uprzednim jej spuszczeniu.

Następnie powszechne zastosowanie miały (i mają) rury żeliwne, ze stali ocynkowanej i miedziane, które należą do materiałów podatnych na agresywne właściwości wody. Analizując jakość wód ujmowanych na terenie powiatu puckiego można ocenić, że są to z reguły wody mało agresywne, z uwagi na:

• odczyn wód w zakresie obojętnym lub słabo zasadowym
• przewodność znacznie niższą od 2500 µS/cm
• siarczany i chlorki nie występujące w stężeniach powyżej 250 mg/l
• obecność magnezu w ilościach poniżej 30 mg/l
• twardość – w naszym powiecie wody wg skali twardości są przeważnie średnio twarde (tj. od 11-15 stopni Niemieckich), co umożliwia powstanie powłoki ochronnej, zabezpieczającej przed niszczeniem i korozją rur.

Obecnie coraz częściej stosowane w dystrybucji wody są materiały wykonane z tworzyw sztucznych, takich jak PC, PE, PP, PCV. Są to tworzywa o znacznej odporności chemicznej, szczególnie na agresywne właściwości korozyjne wody. Trzeba jednak pamiętać, że odcinki, w których okresowo następują przestoje wody narażone są na niepożądane jej działanie. Dlatego miejsca zastoin wód w sieci należy unikać lub okresowo przepłukiwać te odcinki poprzez spuszczenie wody.

Przy okazji Światowego Tygodnia Wody trzeba obalić błędne mity o złej jakości wody „z kranu”. Należy mieć świadomość, że nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi czuwają kompetentni pracownicy firm wodociągowych, ponadto stały nadzór prowadzą organy inspekcji sanitarnej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pucku przekazuje oceny jakości wody w poszczególnych wodociągach wójtom i burmistrzom, w celu poinformowania mieszkańców o jakości wody oraz wydaje oceny obszarowe, dotyczące jakości wody w powiecie puckim na stronie Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pucku www.gov.pl/web/psse-puck oraz w Biuletynie Informacji Publicznej bip.gov.pl

Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia dostarczają w powiecie puckiem wodę o prawidłowej jakości. Przedsiębiorstwa wodociągowe na bieżąco przekazują do oceny sprawozdania z badań wody. Incydentalnie, w przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości wody, mając na uwadze bezpieczeństwo zdrowotne konsumentów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Pucku w trybie natychmiastowym przekazuje komunikaty dla ludności, wskazując w nich w jakim zakresie woda może być bezpiecznie używana lub przekazując informacje o czasowych ograniczeniach użytkowania wody z kranu. Po doprowadzeniu wody do prawidłowej jakości PPIS w Pucku na bieżąco przekazuje te informacje konsumentom.

Indywidualne urządzenia doczyszczające wodę

W ostatnim czasie pojawiły się na rynku systemy „oczyszczające” wodę. Często są to bardzo drogie  urządzenia działające na zasadzie odwróconej osmozy lub wymianie jonowej (tzw. zmiękczacze). Nie są to urządzenia konieczne do stosowania przy zaopatrzeniu w wodę pitną pochodzącą z naszych wodociągów. Wręcz przeciwnie, stosowanie odwróconej osmozy lub wymieniaczy jonowych powoduje pozbawienie wody wszelkich jonów i związków mineralnych, których obecność w wodzie jest pożądana i stanowi dla nas konsumentów ich źródło zaopatrzenia w codziennej diecie.

W celu obniżenia zawartości uciążliwych dla konsumenta związków żelaza i manganu, które mogą powodować brunatne zabarwienie wody, można zastosować zwykłe filtry dostępne w przystępnych cenach, redukujące ilość żelaza w wodzie, pozostawiając w niej związki mineralne.

Podobnie jest z „nielubianą” obecnością kamienia w czajnikach – należy pamiętać o tym, że twarde wody są zasobne w związki wapnia i magnezu oraz inne minerały, stanowiąc ich źródło dla nas konsumentów w codziennej diecie. Część tej twardości, głównie węglany wapnia i magnezu  wytrącają się podczas gotowania wody właśnie w postaci osadzającego się kamienia na dnie i ściankach czajnika. Nie bójmy się tego, gdyż jest to tylko część w/w związków mineralnych, nic szkodliwego. Pamiętajmy o tym, że mając w kranie wodę średnio twardą i twardą uzupełniamy część zapotrzebowania naszego organizmu na związki mineralne.

Uwaga na bakterie z rodzaju LEGIONELLA !

Bakterie z rodzaju Legionella występują we wszystkich naturalnych akwenach i w glebie.
Rozmnażają się potencjalnie w każdej instalacji ciepłej wody każdego budynku.
Bakterie te wywołują: chorobę legionistów - tj. postać płucną, śmiertelność 15-30%, gorączkę Pontiac - zachorowania grypopodobne, ustępujące samoistnie oraz postać pozapłucną u pacjentów po transplantacjach.

Zakażenie następuje przez wdychanie aerozolu lub przez zachłyśnięcie się zakażoną wodą.

Szczególnie narażeni na zakażenie Legionellą są mężczyźni w wieku od 40 lat, palacze, alkoholicy, diabetycy oraz osoby po lekach immunosupresyjnych.

Zapobieganie i zwalczanie źródeł zakażenia Legionellą:

• utrzymywanie temperatury wody w sieci 55 - 60°C
• czyszczenie zbiorników, sieci wodnej, urządzeń klimatyzacyjnych oraz końcówek kranów z osadów i kamienia
• likwidacja ślepych końcówek i odcinków ze stojącą wodą/lub ich częste przepłukiwanie
• przeprowadzanie dezynfekcji termicznej przez czasowe przegrzanie wody do 70°C i przepuszczenie gorącej wody przez krany użytkowe.

Jak najlepiej dbać o wewnętrzną instalację wodociągową?

• należy regularnie czyścić krany i akcesoria wodne zdejmując perlatory i sitka umocowane na końcówkach w celu usunięcia kamienia i zanieczyszczeń
• raz w roku należy dokonać czyszczenia wnętrza zbiorników służących do magazynowania wody, również bojlerów
• w przypadku dłuższej stagnacji wody i jej nie używania należy pamiętać o przepłukaniu instalacji przed ponownym korzystaniem z wody
• zachować odpowiedni odstęp lub izolację pomiędzy rurami wody ciepłej i zimnej
• utrzymywać temperaturę wody w kranach wody ciepłej powyżej 55°C a zimnej poniżej 20°C.