W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Informacja Głównego Inspektora Sanitarnego dot. małpiej ospy

Szanowni Państwo, w związku ze zmieniającą się sytuacją epidemiologiczną zakażeń wirusem ospy małpiej przekazuję poniższe informacje do wykorzystania w bieżących działaniach z zakresu nadzoru nad przypadkami tej choroby w Polsce. Zgodnie z danymi ECDC oraz WHO Euro na dzień 13.07.2022 r. jak dotąd odnotowano 8238 przypadków małpiej ospy w 35 państwach regionu Europy. Większość przypadków dotyczyła osób w wieku od 31 do 40 lat i mężczyzn o statusie MSM. Wśród przypadków o znanym statusie HIV - 43% z nich było HIV-dodatnich. W większości przypadków u zakażonych występowały typowe objawy: wysypka (95,2%) i objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, zmęczenie, bóle mięśni, wymioty, biegunka, dreszcze, ból gardła lub ból głowy (64%). Przypadki wykazywały przebieg choroby łagodny do umiarkowanego. Nie zgłoszono żadnych przypadków śmiertelnych.

Ciężkość ospy małpiej może być wyższa u małych dzieci,
kobiet w ciąży i osób z obniżoną odpornością (na dzień 4.07.2022 r. odnotowano 21
przypadków wśród kobiet oraz 4 przypadki wśród dzieci: w Hiszpanii, Francji, Holandii oraz
Wielkiej Brytanii). Więcej informacji nt. sytuacji epidemiologicznej ospy małpiej w Europie
dostępnych jest w serwisach na bieżąco aktualizowanych:
 https://monkeypoxreport.ecdc.europa.eu/,
 https://www.ecdc.europa.eu/en/monkeypox-multi-country-outbreak/situation-updateeueea-
western-balkans- turkey

W Polsce od 31.05.2022 r. do dnia 18.07.2022 r. odnotowano 85 przypadków
podejrzeń zakażenia wirusem ospy małpiej, z których 41 zostało potwierdzonych (spełniające
kryterium laboratoryjne definicji przypadku) i 1 przypadek uznano za prawdopodobny
(spełniający kryteria kliniczne i epidemiologiczne definicji przypadku). Wszystkie dotyczyły
mężczyzn, utrzymujących kontakty intymne z innymi mężczyznami, w wieku od 20 do 58 lat,
w części przypadków potwierdzono także zakażenie HIV.
Przenoszenie wirusa ospy małpiej (MPXV) z człowieka na człowieka następuje poprzez
bliski kontakt z materiałem zakaźnym ze zmian skórnych osoby zakażonej, poprzez płyny
i wydzieliny ustrojowe, poprzez skażone przedmioty np. ręczniki, pościel, odzież czy rzadziej
drogą kropelkową <1m odległości w długotrwałym kontakcie twarzą w twarz >3h. Natomiast
szczególne zachowania ryzykowne (np. wielokrotne przypadkowe spotkania seksualne i/lub
wielu partnerów seksualnych) ułatwia i przyspiesza transmisję MPXV pomiędzy grupami MSM.
Podobne zdarzenia miały już miejsce np. wirusowego zapalenia wątroby typu A i zakażeń
czerwonką w związku z podróżami za granicę i wydarzeniami towarzyskimi np. imprezy Pride,
duże letnie festiwale muzyczne itp.
W sezonie wakacyjnym/letnim w regionie Europy, w tym również w Polsce, odbywa się
wiele wydarzeń kulturalnych o masowym charakterze, które mogą być środowiskiem
sprzyjającym transmisji MPXV. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, biorąc udział w tych
wydarzeniach i współpracując z lokalnymi organizacjami pozarządowymi/innymi instytucjami
w związku z takimi wydarzeniami, prowadząc działania oświatowo-zdrowotne, promując
postawy prozdrowotne i informując społeczeństwo o zagrożeniach dla zdrowia, mogą
w swoich działaniach uwzględnić także dostępne informacje dot. zapobiegania zakażeniom
MPXV. Przy czym należy pamiętać, że każdy może zarazić się wirusem ospy małpiej,
niezależnie od płci, wieku czy pochodzenia, a ewentualne działania powinny być prowadzone
w sposób zapewniający wiarygodność i obiektywność danych, a jednocześnie pozbawione
stygmatyzacji określonych grup osób.
Według ECDC w chwili obecnej ocenia się jako wysokie prawdopodobieństwo
dalszego rozprzestrzeniania się ospy małpiej (MPX) w grupach osób MSM, w szczególności
posiadających wielu partnerów seksualnych. Prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się
wśród populacji ogólnej ocenia się jako bardzo niskie, choć niewykluczone. Ocena ryzyka dla
pracowników służby zdrowia, w tym personelu laboratoryjnego, zależy od rodzaju ekspozycji
i waha się od niskiego (przy prawidłowym używaniu odpowiednich środków ochrony osobistej)
do wysokiego w przypadku długotrwałego kontaktu z pacjentem bez zabezpieczenia
w odpowiednie środki ochrony osobistej, w czasie wykonywania procedur powodujących
wytwarzanie aerozolu lub narażenie zawodowe w laboratorium.
Jak dotąd nie odnotowano w Polsce przypadku MPX wśród personelu medycznego.
Wirus ospy małpiej może zakażać inne zwierzęta. Gryzonie (np. szczury) oraz koty są
gatunkami wrażliwymi na wirus ospy krów i ocenia się, że ze względu na pokrewieństwo MPXV
z wirusem ospy krów, gatunki te mogą mieć również wysoką podatność na zakażenie wirusem
ospy małpiej. Ponieważ MPX jest chorobą nowo pojawiającą się w Europie, niewiele wiadomo
o podatności innych gatunków zwierząt endemicznych dla Europy. Jak dotąd nie ma
udokumentowanych dowodów na zakażenie wśród zwierząt domowych, takich jak koty i psy
czy zwierząt gospodarskich. W chwili obecnej nie ma również dowodów na transmisję
w Europie człowiek-zwierzę, zwierzę-człowiek. Uważa się, że ryzyko powstania cyklu
enzootycznego w Europie, który doprowadziłby do stałego krążenia wirusa w środowisku
Europy jest niskie, jednakże z uwagi na istniejącą możliwość przeniesienia zakażenia na
zwierzęta, osoby podejrzane o zakażenie ospą małpią/osoby chore powinny unikać kontaktu
ze zwierzętami.
Dodatkowe informacje w powyższym zakresie dostępne są w aktualizacji oceny ryzyka
z 8.07.2022 r. przygotowanej przez ECDC „Monkeypox multi-country outbreak – first update”.
https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Monkeypox-multi-country-outbreakfirst-
update-8-July-FINAL3.pdf

Wczesna diagnoza (a więc zarówno wczesne postawienie podejrzenia/rozpoznania
przez lekarza, czy wczesne zgłoszenie się pacjenta z objawami do lekarza), izolacja pacjenta
w fazie zakaźności i skuteczne śledzenie kontaktów są kluczem do skutecznej kontroli tej
epidemii.
Szybka identyfikacja kontaktów umożliwia zarządzanie osobami narażonymi i szybką
diagnozę potencjalnych przypadków wtórnych. Może również pomóc w identyfikacji miejsc lub
grup osób, wobec których potrzebne są ukierunkowane interwencje. Wykrywanie przypadków
czy śledzenie kontaktów może być w przypadku MPX utrudnione z uwagi na długi okres
inkubacji, nawet do 3 tygodni, i mało charakterystyczne objawy prodromalne, które dopiero
następnie przechodzą w zmiany skórne, z najczęściej dość charakterystycznym
powiększeniem węzłów chłonnych.
Zgodnie z modelowaniem przeprowadzonym przez ECDC prawdopodobnie jest, że
większe ogniska choroby mogą wystąpić jeśli początkowa liczba niewykrytych przypadków jest
większa niż 1 i w przypadku wyższej (więcej niż 2,5) liczby przypadków wtórnych
pojawiających się średnio na 1 przypadek zerowy. Większe ogniska (od 50 do min. 300
przypadków w okresie 8 tygodni) mogą wystąpić, jeśli wystąpi opóźnienie (>3 dni) w zakresie
izolowania osób zakażonych w przypadku okresu inkubacji krótszego niż 10 dni. Wskazanie
przez osoby zakażone kontaktów jest zatem niezwykle istotne, ponieważ wraz ze wzrostem
liczby kontaktów w okresie inkubacji oraz opóźnieniem rozpoznania i izolacji zakażonych,
dynamicznie wzrasta ryzyko powstawania dużych ognisk epidemicznych.
W dokumentach ECDC „Considerations for contact tracing during the monkeypox
outbreak in Europe, 2022” z 28.06.2022 r. dostępnych pod adresem:
https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Considerations-for-Contact-
Tracing-MPX_June%202022.pdf
) zawarte są szczegółowe wskazówki w zakresie
prowadzenia dochodzeń epidemiologicznych w przypadku ospy małpiej ,w tym:
 dochodzenie epidemiologiczne oraz wyszukiwanie osób z kontaktu powinno rozpocząć
się najszybciej jak to możliwe,
 jeśli potwierdzenie laboratoryjne nie jest szybko dostępne, śledzenie kontaktów należy
rozważyć w przypadku prawdopodobnych przypadków MPX. Zakaźność MPXV jest
głównie związana z obecnością wysypki, nawet jeśli jest zmiany są bardzo niewielkie.
Pacjenci z objawami zwiastunowymi (gorączka, bóle mięśni, zmęczenie i ból głowy)
mogą również przenosić wirusa. W takich przypadkach okres zakaźności należy
traktować jako rozpoczynający się wraz z pojawieniem się objawów prodromalnych
i kończący się kiedy strupy zmian skórnych odpadną i utworzyła się nowa skóra,
 jeśli nie zgłoszono żadnych objawów prodromalnych, co często obserwuje się
w tej epidemii, dzień przed wystąpieniem wysypki może być traktowany jako początek
okresu zakaźności MPX,
 rodzaje kontaktów podzielono na bliskie - o wysokim ryzyku transmisji oraz o niskim
ryzyko transmisji:
- kontakty bliskie to: partnerzy seksualni, osoby współzamieszkujące w tym samym
gospodarstwie domowym (np. zamieszkujące wspólnie, używające wspólnych
przedmiotów codziennego użytku), pracownicy medyczni (personel laboratoriów,
pracownicy medyczni, którzy nie pracują w odzieży ochronnej, pracownicy medyczni
narażeni na przypadkowe zakażenie w wyniku np. zakłucia, zachlapania), inne osoby
np. zajmujące określone miejsce (1-2 rzędy obok osoby zakażonej)
w samolocie/pociągu/autobusie podczas długiej podróży wynoszącej minimum 8 h,
- kontakty o niskim ryzyku transmisji, to takie które nie dotyczą bezpośredniej
styczności z osobą zakażoną np. podróż tym samym środkiem transportu pod
warunkiem niezajmowania miejsca obok zakażonego, praca w jednym zakładzie pracy,
ale nie w tym samym pokoju,
 osoby zidentyfikowane jako kontakty z osobami zakażonymi powinny: dbać o higienę
rąk oraz higienę kasłania/kichania, prowadzić samoobserwację pod kątem objawów
zakażenia, a w przypadku wystąpienia objawów niepokojących niezwłocznie zgłosić
się do lekarza, unikać kontaktów płciowych przez 21 dni, unikać kontaktu
z osobami o obniżonym statusie immunologicznym (dziećmi, kobietami w ciąży,
osobami z immunosupresją), unikać bliskiego kontaktu ze zwierzętami.
Do dyspozycji w ramach prowadzonego nadzoru nad przypadkami podejrzeń
i zachorowań na ospę małpią pozostają następujące akty prawne:
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2022 r. w sprawie ospy małpiej oraz
zakażeń wirusem ospy małpiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1143),
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2022 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji (Dz. U. z 2022
r. poz. 1141) – osoby zakażone lub chore oraz podejrzane o zakażenie lub zachorowanie na
MPX podlegają hospitalizacji, a obowiązek kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego
powstaje w przypadku styczności ze źródłem MPXV przez okres 21 dni,
- ponadto istnieje obowiązek przekazania przez lekarza rozpoznającego chorobę
formularza ZLK1 (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2022 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych oraz
zgonów z ich powodu, Dz. U. z 2022 r. poz. 1142).
Na potrzeby nadzoru w systemie elektronicznym EpiBaza został również już
udostępniony Formularz wywiadu OSPAM (zakładka zoonozy), o czym informowani byli
Państwo pismem EP.NE.741.30.2022 z 7.07.2022 r.
Ponadto NIZP-PZH przygotował wytyczne dot. pobierania i pakowania materiału
klinicznego w kierunku zakażenia wirusem ospy małp, dostępna aktualna wersja z lipca br.:
https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2022/07/Wytyczne-Monkeypox-uz2-cor.pdf
Ponieważ do niedawna ospa małpia kojarzona była wyłącznie z podróżami do krajów
afrykańskich, jako jednostka zawlekana, a nie endemiczna, niezbędne jest poinformowanie
lekarzy o pojawieniu się nowego problemu zdrowotnego, w przypadku podejrzenia którego
niezbędne jest skierowanie pacjenta do szpitala zakaźnego w celu dalszej diagnostyki i ew.
hospitalizacji.


Z poważaniem
z up. Głównego Inspektora Sanitarnego
Izabela Kucharska
Zastępca Głównego Inspektora Sanitarnego

{"register":{"columns":[]}}