Projekt FENX - Aktualizacja planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 wraz z prowadzeniem monitoringów
W dniu 16 kwietnia 2025 r. między Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska została zawarta umowa o dofinansowanie projektu nr FENX.01.05-IW.01-0106/24 pod nazwą Aktualizacja planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 wraz z prowadzeniem monitoringów.
Realizacja umowy współfinansowana jest przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027.
Wartość projektu: 122 350 000 zł
Kwota dofinansowania z Unii Europejskiej: 103 997 500 zł
Okres realizacji projektu: od 1 sierpnia 2024 r. do 30 września 2029 r.
Projekt jest realizowany we współpracy z 16 regionalnymi dyrekcjami ochrony środowiska:
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Białymstoku,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gdańsku,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Katowicach,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Kielcach,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Krakowie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Lublinie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Łodzi,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Olsztynie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Opolu,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Poznaniu,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Rzeszowie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Szczecinie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie,
• Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
Zakres działań projektu
Projekt ma na celu zapewnienie podstaw do skutecznej ochrony dla 404 obszarów Natura 2000, poprzez aktualizację dokumentów planistycznych (planów zadań ochronnych - pzo) sporządzanych obowiązkowo dla każdego obszaru Natura 2000, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, zapewniających zachowanie bądź odtworzenie właściwego stanu przedmiotów ochrony tychże obszarów. Realizacja powyższych działań wynika z przepisów prawa wspólnotowego dotyczących obszarów Natura 2000, tj. Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa. Na podstawie ww. regulacji państwa członkowskie zobowiązane są do wdrożenia dla wyznaczonych obszarów Natura 2000 koniecznych środków ochronnych w celu odtworzenia lub zachowania we właściwym stanie ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, objętych zakresem zainteresowania Wspólnoty.
Plany zadań ochronnych sporządza oraz ustanawia w drodze zarządzenia właściwy terytorialnie regionalny dyrektor ochrony środowiska, który jest odpowiedzialny za przeprowadzenie całego procesu planistycznego, obejmującego otwarte konsultacje powstających dokumentów oraz ich ustanowienie w formie aktów prawa miejscowego. W ramach realizacji działań zapewniona będzie możliwość szerokiego udziału interesariuszy w procesie opracowywania pzo dla poszczególnych obszarów Natura 2000 zarówno na etapie sporządzania aktualizacji planów, jak i na etapie udziału społeczeństwa w opiniowaniu przygotowanego projektu. Uspołeczniona formuła będzie opierać się na stworzonym i wykorzystywanym z powodzeniem w poprzednich projektach, tj.: realizowanym w latach 2009-2015 projekcie POIS.05.03.00-00-186/09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski oraz realizowanym w latach 2017-2023 projekcie POIS.02.04.00-00-0193/16 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, mechanizmie tzw. Zespołów Lokalnej Współpracy, w ramach organizowanych dla każdego z obszarów warsztatów roboczych.
W ramach projektu planowane jest także przeprowadzenie monitoringów stanu przedmiotów ochrony oraz monitoringów realizacji celów działań ochronnych, realizowanych na podstawie obowiązku wynikającego z art. 28 ust. 10 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Monitoring stanowi kluczowy element planowania ochrony, służy potwierdzeniu słuszności działań określonych w planie zadań ochronnych bądź ich modyfikacji w celu lepszego dostosowania do aktualnych potrzeb chronionych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt. W wielu przypadkach, szczególnie w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych, czy gatunków, u których tempo zmian jest relatywnie szybkie, monitoring stanowi kluczowy element kontrolny. W razie wystąpienia negatywnego trendu konieczne staje się podjęcie dodatkowych działań, co powinno być poprzedzone analizą planów zadań ochronnych i jego zmianą, jeżeli zaplanowane działania okazały się nieadekwatne do potrzeb. Weryfikacja, przeprowadzona w formie monitoringów, będzie ostatecznie determinowała konieczność zmiany planu zadań ochrony, bądź będzie stanowiła potwierdzenie adekwatności zapisów tam ujętych w kontekście potrzeb ochrony przedmiotów ochrony obszaru.
W ramach projektu Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach wykona aktualizację planów zadań ochronnych dla następujących obszarów Natura 2000:
- Bagna w Nowej Wsi PLH240046,
- Kościół w Sławkowie PLH240048,
- Dolina Białej Przemszy PLH240038,
- Łąki w Jaworznie PLH240042,
- Łąki Dąbrowskie PLH240041,
- Ostoja Olsztyńsko-Mirowska PLH240015,
- Dolina Górnej Wisły PLB240001,
- Ostoja Kroczycka PLH240032.
Cele projektu
Główny cel strategiczny:
Zapewnienie podstaw do skutecznej ochrony dla 404 obszarów Natura 2000. Aktualizacja dokumentów planistycznych (planów zadań ochronnych - pzo) sporządzanych obowiązkowo dla każdego obszaru Natura 2000, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, zapewniających zachowanie bądź odtworzenie właściwego stanu przedmiotów ochrony tychże obszarów.
Cele szczegółowe:
1. Opracowanie projektów planów zadań ochronnych oraz prowadzenie monitoringów w obszarach Natura 2000,
2. Zapewnienie osobom i podmiotom, których współdziałanie w ochronie obszaru Natura 2000 jest niezbędne lub pożądane, uczestnictwa w procesie planowania obszaru Natura 2000, przekładającego się na poprawę zrozumienia i akceptacji tej ochrony.
Grupy docelowe
Uczestnicy Zespołów Lokalnej Współpracy – grupą docelową Projektu będą, w zależności od obszaru Natura 2000, w szczególności: gminy, starostwa powiatowe, nadleśnictwa, marszałkowie i geolodzy wojewódzcy, użytkownicy obwodów rybackich, Polski Związek Wędkarski, Polski Związek Łowiecki, dyrektorzy urzędów morskich, organizacje ekologiczne, osoby i instytucje prowadzące badania naukowe, osoby i instytucje biorące udział w tworzeniu obszarów, rolnicy, właściciele lasów prywatnych, wspólnoty gruntowe, zarządy wód, wszystkie podmioty, które dotychczas realizowały lub deklarowały chęć ochrony przyrody, osoby prywatne będące właścicielami terenów.
Ogół społeczeństwa – projekt wpłynie na ochronę szczególnie cennych przyrodniczo siedlisk i gatunków dla przyszłych pokoleń, przez co jako grupę docelową projektu należy także wskazać ogół społeczeństwa. Ochrona obszarów Natura 2000 będzie właściwa, gdy opierać się będzie na aktualnej i rzetelnej wiedzy. Przeprowadzone monitoringi oraz aktualizacje pzo pozwolą z jednej strony na dostosowanie zakresu działań w obszarze do zaobserwowanych zmian uwarunkowań przyrodniczych, z drugiej strony pozyskana w ten sposób wiedza będzie bezpośrednio wykorzystywana w:
• uzgadnianiu dokumentów planistycznych, decyzji o warunkach zabudowy i decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, przez co kształtowane będą kierunki rozwoju na ww. obszarach.
• prowadzeniu postępowań z ustawy o szkodach środowiskowych, gdzie punktem wyjścia jest znajomość stanu środowiska przed zaistnieniem szkody,
• wydawaniu, opiniowaniu i uzgadnianiu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach której wskazano konieczność weryfikacji raportu ooś.
#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie
Kontakt
Adam Skwara – kierownik regionalny projektu
tel.: 32/42-06-845
e-mail: adam.skwara@katowice.rdos.gov.pl
Anna Skowron - asystent projektu
tel. 32/42-06-854
e-mail: anna.skowron@katowice.rdos.gov.pl