Służby specjalne

Kluczowym rozwiązaniem jest obligatoryjne uzasadnianie przez sąd każdego rozstrzygnięcia w przedmiocie kontroli operacyjnej – zarówno pozytywnego, jak i odmownego. Dzięki temu decyzje te podejmowane są w oparciu o pełniejszą wiedzę oraz szczegółowe informacje przedstawiane przez służby.

- Była to bardzo ważna decyzja premiera Donalda Tuska, podnosząca poziom ochrony praw i wolności obywatelskich - podkreślił Minister Koordynator Służb Specjalnych Tomasz Siemoniak.

Inicjatywa Koordynatora Służb Specjalnych

Z inicjatywy Ministra - członka Rady Ministrów, Koordynatora Służb Specjalnych Tomasza Siemoniaka w grudniu 2024 r. zostały zmienione przepisy dotyczące zakresu informacji przekazywanych prokuraturze i sądowi w procedurze uzyskiwania zgody na kontrolę operacyjną realizowaną przez ABW, SKW i CBA. Aktualnie umożliwiają one organom podejmującym decyzje o zarządzeniu kontroli operacyjnej – Prokuratorowi Krajowemu i właściwemu sądowi – otrzymanie pełniejszej niż dotychczas wiedzy, tak aby jej zakres był adekwatny do sytuacji w sprawie i charakteru ściganego przestępstwa.

Precyzyjne zasady i ograniczenia

Każda ze służb specjalnych, wnioskując o zastosowanie kontroli operacyjnej, ma obecnie obowiązek precyzyjnego określenia:

1. rodzaju środka technicznego, który zostanie wykorzystany,
2. funkcjonalności tego środka,
3. informacji lub danych, których pozyskanie jest planowane.

Przepisy wyraźnie ograniczają możliwość stosowania kontroli operacyjnej wyłącznie do spraw o najpoważniejszym charakterze. Należą do nich: szpiegostwo, terroryzm, nielegalny obrót bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi czy bronią masowego rażenia. Środek ten może być stosowany również w sprawach dotyczących przestępstw godzących w podstawy ekonomiczne państwa.

Większy nadzór sądów i prokuratury

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, służba specjalna musi dołączyć do wniosku o kontrolę operacyjną kompletne materiały uzasadniające jej zastosowanie. W przypadku wniosku o przedłużenie kontroli – przedstawiane są także materiały zgromadzone w toku jej prowadzenia. Rząd konsekwentnie wzmacnia nadzór nad stosowaniem tego środka, w szczególności nadzór niezależnego sądu.

Nowe obowiązki informacyjne służb

Dążeniem Rządu jest dalsze wzmacnianie nadzoru, w szczególności niezależnego sądu, nad kontrolą operacyjną. W tym zakresie trwają intensywne prace związane z projektem ustawy, zgodnie z którym służba będzie zobowiązana poinformować sąd o wynikach kontroli operacyjnej po jej zakończeniu.

W przypadku żądania sądu, informacje o przebiegu kontroli będą przekazywane także w trakcie jej trwania. Ponadto sąd otrzyma uprawnienie do wydania w każdym czasie postanowienia o przerwaniu stosowania kontroli operacyjnej.

Skuteczność i ochrona praw obywatelskich

Wprowadzane i planowane regulacje mają na celu zwiększenie przejrzystości, skuteczności oraz nadzoru nad działaniami służb specjalnych, przy jednoczesnym poszanowaniu praw i wolności obywatelskich. Rząd konsekwentnie dąży do tego, aby kontrola operacyjna była stosowana wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, a decyzje w tym zakresie zapadały w sposób w pełni kontrolowany i transparentny.