Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Rzeszowie

11 lutego 2025 r. w Dzienniku Ustaw zostało ogłoszone rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2025 r. w sprawie obniżenia opłat pobieranych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa za świadczenie usług w zakresie badań laboratoryjnych próbek bulw ziemniaka przeznaczonych do sadzenia innych niż sadzeniaki oraz pobierania próbek do tych badań (Dz. U. 2025 r. poz. 175).

Rozporządzenie zmniejsza o 90 proc. opłaty za pobieranie próbek do badań oraz za badania urzędowe bulw ziemniaka przeznaczonych do sadzenia pochodzących z tzw. samozaopatrzenia (tj. bulw ziemniaka innych niż sadzeniaki zaopatrzone w paszport roślin), pobieranych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Badania będą wykonywane na obecność Clavibacter sepedonicus (Cs) bakteriozy pierścieniowej i Ralstonia solanacearum (Rs) śluzaka ziemniaka.

Poziom porażenia krajowych upraw ziemniaka przez bakterię Clavibacter sepedonicus (Cs) należy do najwyższych w Unii Europejskiej.

Bakteria Clavibacter sepedonicus przenoszona jest najczęściej wraz z zakażonymi bulwami przeznaczonymi do sadzenia – pochodzącymi z tzw. „samozaopatrzenia” (niepoddawanymi kontroli urzędowej) lub przez kontakt bulw zakażonych ze zdrowymi. Choroba przybiera przy tym często formę utajoną (latentną), a rzadko pojawiające się objawy choroby są zmienne i mogą być maskowane przez inne czynniki. Powoduje to, iż producenci rolni mogą nieświadomie wykorzystywać do nasadzeń porażony materiał. W przypadku wysadzania bulw pochodzących z tzw. „samozaopatrzenia” powinny być one badane pod kątem porażenia przez bakterię Clavibacter sepedonicus. Badania takie wykonuje jedynie Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, dysponująca właściwym przygotowaniem merytorycznym i zapleczem laboratoryjnym.

Obecnie brak jest skutecznych metod zwalczania bakterii w roślinach i bulwach ziemniaka. W przypadku jej wystąpienia zazwyczaj usuwa się, a następnie niszczy porażone rośliny i bulwy. Porażone bulwy nie mogą być sadzone. Dopuszczalne jest przeznaczenie porażonego materiału do przerobu przemysłowego w określony warunkach, wliczając w to produkcję biogazu, przeznaczenie na paszę do zwierząt po parowaniu, ukiszeniu, itp., przeznaczenie bulw do celów konsumpcyjnych po ugotowaniu. Ponadto czyści i dezynfekuje się maszyny, urządzenia, narzędzia, środki transportu i inny sprzęt, który miały kontakt z porażonym materiałem roślinnym oraz przechowalnie, w których składowano taki materiał. Na porażonym polu przez co najmniej trzy sezony uprawy następujące po wykryciu, nie uprawia się roślin żywicielskich bakterii oraz usuwa samosiewy ziemniaka. Największe znaczenie przy ograniczeniu występowania patogena ma sadzenie zdrowego materiału rozmnożeniowego.

Wysoki poziom porażenia bakterią Cs powoduje to, że przy wywozie ziemniaków z Polski do pozostałych państw członkowskich UE obowiązują dodatkowe wymagania fitosanitarne (w przypadku wysyłki ziemniaków towarowych muszą być one zaopatrywane w paszport roślin). Pełna eliminacja dodatkowych wymagań obowiązujących przy wysyłce wymaga ograniczenia występowania w Polsce bakterii Cs. 

Bakteria Ralstonia solanacearum występuje obecnie w niektórych rejonach kraju (stwierdzana jest w próbkach wody oraz roślin żywicielskich), przy czym epidemiologia śluzaka jest zbliżona do epidemiologii bakteriozy pierścieniowej.

Wprowadzone rozporządzenie ma wspomóc rolników w ograniczaniu wystąpienia chorób podlegających obowiązkowi zwalczania, powodowanych przez bakterie kwarantannowe: Clavibacter sepedonicus i Ralstonia solanacearum. Obniżone stawki opłat dotyczą badania partii bulw ziemniaka o łącznej wielkości nie większej w danym roku niż:

• 25 t – w przypadku gdy z wnioskiem o przeprowadzenie badań występuje podmiot będący podmiotem profesjonalnym,
• 3,75 t – w przypadku gdy z wnioskiem o przeprowadzenie badań występuje podmiot niebędący podmiotem profesjonalnym.

Żeby skorzystać z obniżonej stawki trzeba złożyć wniosek - zlecenie do wojewódzkiego inspektoratu ochrony roślin i nasiennictwa (wraz z oświadczeniem o posiadaniu statusu mikro, małego lub średniego przedsiębiorstwa). 

Rozporządzenie weszło w życie w dniu 26.02.2025 r. i będzie obowiązywać do dnia 31.12.2026 r. Szczegółowe informacje można uzyskać w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Rzeszowie, ul. Langiewicza 28, 35-101 Rzeszów, nr tel. 17 8500370, 17 8500374 oraz w siedzibach Oddziałów WIORiN w Rzeszowie, adresy oddziałów dostępne na stronie internetowej, pod adresem: https://www.gov.pl/web/wiorin-rzeszow/oddzialy.