Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Rzeszowie

Jedną z podstawowych zasad rolnictwa ekologicznego jest wykorzystywanie w działalności rolniczej ekologicznego materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin. Wybór odpowiedniej odmiany jest kluczowym elementem decydującym o sukcesie uprawy. Najlepiej jest stawiać na odmiany sprawdzone, czyli te, które są plenne i stabilne pod względem plonów.

W 2018 roku zainicjowano współpracę Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach oraz Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej w zakresie doświadczeń ukierunkowanych na ocenę odmian zbóż w warunkach produkcji ekologicznej. Pierwsze badania w ramach systemu Ekologicznego Doświadczalnictwa Odmianowego - EDO rozpoczęto w 2018 roku ze zbożami jarymi i pszenicą ozimą. Obecnie badania obejmują ocenę wszystkich gatunków zbóż jarych i ozimych i prowadzone są w reżimie rolnictwa ekologicznego, aby reprezentowały one wszystkie rejony kraju.

Planuje się, że do 2030 roku w Polsce co najmniej 7% powierzchni użytków rolnych będzie objętych systemem kontroli produkcji ekologicznej.

W związku z tym podejmowane są działania mające na celu przyspieszenie prac hodowlanych i rejestracji odmian ekologicznych oraz możliwości szerszego wprowadzenia do obrotu odmian ekologicznych i ekologicznych materiałów heterogenicznych (OHM) (ang. Organic Heterogeneous Material).

W gospodarstwach ekologicznych powinien być stosowany ekologiczny materiał siewny pochodzący z produkcji ekologicznej.

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa została zobligowana ustawą z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej do utworzenia i prowadzenia bazy danych, regularnie aktualizowanej zawierającej wykaz dostępnego na terytorium RP ekologicznego materiału siewnego przeznaczonego do produkcji roślinnej, z wyjątkiem siewek (rozsady o jednorocznym cyklu wegetacji), ale z uwzględnieniem sadzeniaków ziemniaka.

Wykaz dostępnego ekologicznego lub w okresie konwersji materiału
przeznaczonego do produkcji roślin publikowany jest na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/piorin/wykaz w zakładce „Co robimy -> Rolnictwo ekologiczne”.

Baza danych, zwana dalej „Wykazem” jest aktualizowana na podstawie zgłoszeń producentów materiału siewnego, o którym mowa w ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej, każdego 10 dnia miesiąca.

„Wykaz” zawiera:
- odmiany dopuszczone do obrotu gatunków wymienionych w obwieszczeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 września 2021 r. (DZ. URZ. MiNROL 2021.76) w sprawie wykazu gatunków roślin, których odmiany podlegają rejestracji oraz których materiał siewny może być wytwarzany, oceniany i kontrolowany;
- materiał przeznaczony do produkcji roślinnej w rozumieniu art. 3 pkt 17 Rozporządzenia Rady (WE) nr 2018/848 gatunków nieobjętych przepisami ustawy o nasiennictwie w tym materiał heterogeniczny.

W przypadku braku w „Wykazie” dostępnego ekologicznego lub w okresie konwersji materiału przeznaczonego do produkcji roślinnej, którym zainteresowany jest podmiot prowadzący produkcję ekologiczną, może on wystąpić z wnioskiem do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa o zezwolenie na zastosowanie nieekologicznego materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin (konwencjonalnego).

Wniosek o zezwolenie na zastosowanie nieekologicznego materiału przeznaczonego do reprodukcji roślin w rolnictwie ekologicznym składa się do właściwego terytorialnie, ze względu na adres siedziby prowadzenia działalności albo adres zamieszkania, jeżeli wnioskodawca wskaże ten adres jako miejsce prowadzenia działalności w zakresie produkcji ekologicznej, Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa, nie zaś ze względu na miejsce położenia plantacji ekologicznej.

Wydawanie zezwoleń na powyższe odstępstwa odbywa się w drodze decyzji administracyjnej na wniosek producenta ekologicznego skierowany do właściwego miejscowo Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Wniosek powinien zawierać:

1) nazwę i adres wnioskodawcy; (adres zamieszkania jeżeli to miejsce prowadzenia działalności)
2) adres siedziby prowadzenia działalności;
3) datę sporządzenia wniosku;
4) nazwę gatunku rośliny będącej przedmiotem wniosku;
5) nazwę odmiany, w przypadku gdy przedmiotem wniosku jest materiał siewny;
6) w przypadku gdy przedmiotem wniosku jest materiał szkółkarski, który jest materiałem siewnym wniosek może zawierać nazwę podkładki;
7) rodzaj, typ użytkowania i przeznaczenie, w przypadku mieszanki nasiennej;
8) ilość materiału siewnego;
9) planowany termin siewu/sadzenia z dokładnością do miesiąca i roku;
10) imię i nazwisko datę i podpis wnioskodawcy.

Mając na uwadze sezonowość produkcji rolniczej oraz terminy siewu/sadzenia dla poszczególnych gatunków roślin oraz dostępności ekologicznego materiału siennego, zaleca się składanie wniosków w terminie do 30 dni przed terminem jego użycia, co pozwoli na weryfikację dostępności ekologicznego materiału siewnego po ostatniej aktualizacji.

Zezwolenie może być udzielone pod warunkiem, że:

1. materiał siewny odmiany, który chce nabyć wnioskodawca nie został zarejestrowany w „Wykazie” i jest on w stanie udowodnić, że materiał siewny żadnej odmiany alternatywnej zarejestrowanej w „Wykazie” nie jest odpowiedni, a udzielenie zezwolenia na użycie nieekologicznego materiału siewnego żądanej odmiany ma duże znaczenie dla jego produkcji - pod pojęciem odmiany alternatywnej, należy rozumieć odmianę znajdującą się na liście odmian o zbliżonych właściwościach zalecanych do uprawy na obszarze, którego dotyczy wniosek. Listy zalecanych dla danego regionu odmian, w której jest możliwość znalezienia odmiany mogącej mieć status odmiany alternatywnej, dostępna jest na stronie Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych https://www.coboru.gov.pl/pl/eko/edo w zakładce „Działania COBORU na rzecz Rolnictwa Ekologicznego”;
2. wnioskodawca oświadczył, że dostawca materiału zarejestrowanego w „Wykazie”
   i będącego przedmiotem wniosku nie posiada już materiału zgłoszonego do „Wykazu” lub
   nie jest w stanie dostarczyć tego materiału przed planowanym terminem siewu lub sadzenia;
3. stosowany nieekologiczny materiał przeznaczony do reprodukcji roślin nie jest siewką  gatunków, których cykl uprawy trwa jeden sezon wegetacyjny, od przesadzenia siewek do pierwszych zbiorów produktu.

Zezwolenie nie może być udzielone jeżeli z treści wniosku wynika, że:

1. dotyczy materiału, który nie jest dopuszczony do obrotu i stosowania (GMO) na terenie RP,
2. dotyczy materiału, który dostępny jest jako materiał ekologiczny i zarejestrowany w „Wykazie”,
3. dotyczy materiału siewnego odmiany innej niż zarejestrowana w „Wykazie”, która nie wykazuje istotnych różnic w stosunku do materiału siewnego odmiany zarejestrowanej w „Wykazie” (odmiana alternatywna),
4. dotyczy mieszanki innej niż zarejestrowana w „Wykazie”, której skład nie wykazuje istotnych różnic w stosunku do mieszanki zarejestrowanej i jest możliwe uzupełnienie składu mieszanki zarejestrowanej w „Wykazie” pojedynczymi składnikami. Wówczas pozwolenie może być wydane na pojedyncze składniki (uzupełniające) chyba, że są one zarejestrowane w „Wykazie”,
5. uzasadnieniem wniosku jest cena materiału zarejestrowanego w „Wykazie” jako materiału ekologicznego lub odległość od siedziby dostawcy tego materiału.

Odmowa udzielenia pozwolenia następuje w drodze decyzji.

Od decyzji w sprawie udzielenia lub odmowy wydania zezwolenia przysługuje stronie odwołanie do Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa, za pośrednictwem wojewódzkiego inspektora.

Nieekologiczny materiał przeznaczony do produkcji roślin nie może być zaprawiany środkami ochrony roślin innymi niż dopuszczone zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/1165.