Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Krakowie

Tydzień dla serca może stanowić dobrą okazję do uświadomienia sobie jak ważny dla naszego codziennego funkcjonowania jest układ sercowo-naczyniowy oraz w jaki sposób możemy uniknąć wielu groźnych schorzeń serca, żył i tętnic.

Funkcją serca jest pompowanie krwi w celu dostarczenia tkankom oraz narządom  tlenu i substancji odżywczych. Od serca krew odprowadzana jest tętnicami, a do serca wraca żyłami. Cofaniu się krwi w żyłach oraz umożliwieniu jej przepływu tylko w kierunku serca zapobiegają zastawki. Tak w dużym skrócie wygląda praca naszego układu krążenia.

Choroby układu krążenia stanowią główna przyczynę zgonów w Polsce i na świecie. Badania profilaktyczne mają na celu wczesne zdiagnozowanie ewentualnych nieprawidłowości oraz podjęcie odpowiedniego leczenia.

Kondycja naszego serca w dużej mierze jest uzależniona od nas samych. Styl życia, profilaktyka i regularne wizyty u lekarza maja znaczący wpływ na stan układu sercowo-naczyniowego. Należy również pamiętać, że ukryte infekcje zębów mogą zwiększać ryzyko chorób serca, dlatego warto dwa razy do roku robić przegląd u stomatologa.

Do podstawowych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych zaliczamy:

Czynniki modyfikowalne:

• Nadciśnienie tętnicze
• Zaburzenia lipidowe
• Cukrzyca
• Palenie tytoniu
• Nadwaga/otyłość
• Brak/niska aktywność fizyczna
• Nieprawidłowe odżywianie
• Nadużywanie alkoholu
• Stres

Do niemodyfikowalnych czynników  ryzyka zaliczamy te, na których obecność nie można mieć wpływu. Są to:

• Wiek
• Płeć
• Obciążony wywiad rodzinny
• Obecność chorób układu sercowo – naczyniowego związanych z miażdżycą.

Jak zapobiegać chorobom układu krążenia?

1. ODPOWIEDNIE ODŻYWIANIE SIĘ
   Ważne aby unikać spożywania niezdrowych tłuszczy trans dodawanych głównie do wysoko przetworzonej żywności. Spożywanie tego rodzaju tłuszczy zwiększa ryzyko udaru i chorób serca- zwiększają stężenie złego cholesterolu (LDL), a obniżają poziom tak zwanego dobrego cholesterolu (HDL). Wyeliminowanie tłuszczów trans z diety przyczyni się do poprawy przepływu krwi w całym organizmie. Zalecanymi tłuszczami są: oleje roślinne czy oliwa. Warto do diety włączyć takie produkty jak: warzywa, owoce, ryby morskie, produkty pełnoziarniste, niskotłuszczowy nabiał czy w ograniczonej ilości chude mięso. Ważnym krokiem jest ograniczenie spożywania alkoholu oraz rzucenie palenia. Według badań prawdopodobieństwo wystąpienia chorób serca jest o około 25-30% wyższe u osób narażonych na kontakt z dymem papierosowym. Co istotne po pięciu latach od ostatniego wypalonego papierosa ryzyko rozwoju chorób serca u byłego palacza obniża się do poziomu dla osoby nigdy nie palącej.
    
2. BADANIA
   Do podstawowych, nieinwazyjnych badań kardiologicznych, które warto wykonać zaliczamy:

• EKG - Pomaga w wykrywaniu zaburzeń rytmu i przewodzenia, a także niedokrwienia serca również częstokurczu oraz migotania przedsionków.
• ECHO SERCA - jest badaniem obrazowym serca. Pozwala ocenić budowę oraz działanie zastawek serca, dokonać pomiaru wielkości i pracy komór serca oraz zdiagnozować wady serca.
• PRÓBA WYSIŁKOWA - bada czynność elektryczną serca podczas wysiłku. Pozwala określić rokowania u chorych po zawale serca czy po zabiegach na tętnicach wieńcowych oraz poznać rodzaj wysiłku fizycznego na jaki chory na serce może sobie pozwolić w codziennym życiu.
• HOLTER  tj. całodobowe, nieinwazyjne monitorowanie pracy serca; badanie pozwala wykryć m.in.  zaburzenia rytmu serca.
• KORONOGRAFIA - pozwala ocenić stan naczyń wieńcowych.
• POMIAR CIŚNIENIA KRWI - ciśnienie tętnicze krwi w granicach normy nie powinno przekraczać  140/90mmHg, utrzymujące się  przez dłuższy czas podwyższone ciśnienie krwi prowadzi do zwężenia tętnic i rozwoju blaszek miażdżycowych. Ważne jest aby jak  najwcześniej wykryć nadciśnienie tętnicze oraz rozpocząć jego leczenie.  Warto zaopatrzyć się w domowy aparat do mierzenia ciśnienia lub skorzystać z pomiarów ciśnienia przy każdej wizycie u lekarza.
• LIPIDOGRAM jest to badanie krwi, które sprawdza poziom cholesterolu w organizmie. Podwyższony poziom cholesterolu i jego frakcji LDL przyczynia się do rozwoju miażdżycy.  Ważne jest aby okresowo sprawdzać lipidogram i jeśli wykazuje on nieprawidłowości, konieczne jest wprowadzenie zmian w codziennej diecie. Jeśli sama dieta nie przynosi efektów lub obecne są inne czynniki ryzyka miażdżycy, to konieczne staje się włączenie farmakoterapii przez lekarza. 

3. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
   Serce jest mięśniem i w związku z tym potrzebuje regularnego treningu. Regularny ruch usprawnia pracę serca, poprawia przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, a także reguluje ciśnienie krwi. Wybór aktywności należy dostosować do kondycji oraz wydolności fizycznej. Pacjentom, którzy leczą się na przewlekłe schorzenia zaleca się wcześniejszą konsultacje z lekarzem.
    
4. UNIKANIE STRESU
   Stres poprzez wydzielane hormony: adrenalinę i hormony kory nadnerczy stymuluje nas do działania. Hormony oddziałując  na nasz układ krążenia, przyspieszają rytm serca, podnoszą ciśnienie krwi oraz zwężają naczynia krwionośne. W przypadku narażenia na częste sytuacje stresowe, nasze serce i naczynia stają się bardziej  obciążone. Dlatego należy podejmować działania rozładowujące stres i napięcie, np.  nauczyć się wypoczywać, oddawać się relaksowi, dystansować od pracy  lub wykonywać różne czynności, które sprawiają nam przyjemność.