Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach

Powrót

Pojazdy zabytkowe i kolekcjonerskie

ŚWIĘTOKRZYSKI WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW W KIELCACH ZAWIADAMIA O AKTUALIZACJI PROCEDURY WŁĄCZENIA KARTY RUCHOMEGO ZABYTKU TECHNIKI DO WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW – OBOWIĄZUJE OD DNIA 15.09.2025 r. 


Pojazdy włączane są do wojewódzkiej ewidencji zabytków zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2024 r., poz. 1292 ze zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. z 2021, poz. 56)

Do wojewódzkiej ewidencji zabytków włączane są obiekty, które spełniają definicję zabytku określoną w art. 3 ustawy o ochronie zabytków – są dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczna, artystyczną lub naukową. 

Właściwość orzekania o włączeniu karty ewidencyjnej pojazdu zabytkowego do wojewódzkiej ewidencji zabytków posiada jedynie Wojewódzki Konserwator Zabytków. Każdy pojazd traktowany jest indywidualnie, a ostateczna ocena podejmowana jest na podstawie dołączonych  dokumentów.

Wniosek o włączenie karty pojazdu do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków, a więc jednocześnie uznanie  go za zabytek  w rozumieniu przepisów Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, powinien zawierać  niezbędne dane techniczne i wszelkie inne informacje dotyczące tego egzemplarza, konieczne do oceny jago wartości zabytkowych. Dane te mogą być  umieszczone w karcie ewidencyjnej zabytków techniki, której wzór wraz z instrukcją wypełniania dostępny jest na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa: https://nid.pl/dzialalnosc/ewidencja-zabytkow/ ) oraz prezentować odpowiedni poziom merytoryczny. 

POJAZD ZABYTKOWY W ŚWIETLE PRZEPISÓW USTAWY O OCHRONIE ZABYTKÓW:

  • Art. 3, pkt 1… rzecz ruchoma stanowiąca świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
  • Art. 6 ust. 1, pkt 2 lit. d. … ruchomy zabytek techniki to środek transportu taki który świadczy o kulturze materialnej, charakterystycznej dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego.
  • Art. 51 ust. 1. Jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę wymagają zabytki zaliczane do jednej z następujących kategorii: (…) 14) środków transportu, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 32 000 zł;


Wobec powyższego Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach wprowadza następujące pomocnicze kryteria związane z działaniami zmierzającymi do włączenia  pojazdu do wojewódzkiej ewidencji zabytków województwa świętokrzyskiego:

  • pojazd w modelu nie produkowanym od 20 lat;
  • minimum 75 % zachowanych części oryginalnych, bez znacznych zmian podwozia, układu kierowniczego lub hamulcowego i silnika; 
  • wiek pojazdu minimum 40 lat. 

Karty pojazdów młodszych niż 40 lat mogą być włączone do ewidencji wojewódzkiej  w przypadku posiadania przez nie wyjątkowych cech. 
Karty pojazdów polskiej konstrukcji i produkcji mogą być włączane do ewidencji wojewódzkiej niezależnie od daty ich produkcji  o ile spełniają definicję zabytku z art. 3 p. 1 Ustawy o ochronie zabytków.  

Jednocześnie przy ocenianiu wartości zabytkowych pojazdu uwzględnia się wytyczne opracowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa (Cel i zakres ewidencji zabytków techniki, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2011), w szczególności przy zastosowaniu przedstawionych poniżej kryteriów:
1. Kryterium postępu technicznego - stosuje się do obiektów, w których, w określonym kontekście historycznym (tj. w danych warunkach, miejscu i czasie), zastosowano unikatowe rozwiązania konstrukcyjne lub technologiczne. Ta unikatowość może się odnosić zarówno do całego obiektu, jak i do jego poszczególnych elementów. Obiekty takie zasługują na miano „świadectw rozwoju technicznego”. Świadectwami rozwoju technicznego będą także obiekty, w których dzięki modernizacji osiągnięto większą wydajność pracy, mierzoną zmniejszeniem zużycia energii, surowców lub czasu pracy. Świadectwem postępu technicznego może też być przystosowanie obiektu do innych niż pierwotnie funkcji, np. przez zmianę systemu energetycznego, wymianę maszyn, modernizację urządzeń technicznych, przekształcenie systemu transportu wewnętrznego zakładu itp. 
2. Kryterium metrykalne - uwzględnia czas powstania obiektu i jego późniejsze dzieje oraz dane dotyczące twórcy, inwestora lub producenta.
3. Kryterium wartości artystycznej lub historycznej.
4. Kryterium stopnia zachowania substancji oryginalnej w zabytkach techniki - odnosi się do:
a) obiektów nie zmienionych od chwili powstania, zarówno co do zabudowy, jak i wyposażenia;
b) obiektów zmodernizowanych, w których zachowało się pełne wyposażenie techniczne;
c) obiektów z częściowo zachowanym wyposażeniem technicznym;
5. Kryterium rzadkości występowania obiektu (w skali światowej, krajowej, regionalnej, środowiskowej).


Jednocześnie informujemy, że odmowa włączenia karty pojazdu do ewidencji wojewódzkiej nie uniemożliwia rejestracji pojazdu już wyrejestrowanego zgodnie z art.79 ustawy z 20czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym oraz  nie pozbawia  właściciela pojazdu korzystania z uprawnień ustanowionych w przepisach ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, art.2, ust.1 p.11. ustawy

*

Karty kolekcji:

Świętokrzyski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach włącza do WEZ kolekcje pojazdów spełniające wymogi przewidziane w przepisach ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami tj.: zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b) ochronie i opiece podlegają zabytki ruchome będące kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje. Zgodnie  z art. 3 cyt. ustawy zabytek to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową, zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Wojewódzki Konserwator Zabytków prowadzi wojewódzką ewidencję zabytków w formie kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się na terenie województwa. W związku z powyższym charakter karty kolekcji samochodów zabytkowych winien odnosić się do kolekcji jako zabytku – zabytkowej kolekcji, która poprzez funkcjonowanie na przestrzeni lat jako zbiór eksponatów zebranych i uporządkowanych wg jasno określonych zasad, stała się wytworem człowieka świadczącym o minionej epoce i ze względu na swoje wartości konieczne jest jej zachowanie dla dobra społeczności.
  

UWAGA: Najważniejsze są informacje związane z opisem technicznym, stanem zachowania, dokumentacją i historią zgłoszonego egzemplarza. 

Mając na względzie dbałość o jakość gromadzonej dokumentacji dotyczącej pojazdów zabytkowych, ŚWKZ w Kielcach, biorąc pod uwagę  najczęściej powtarzające się braki w treści zgłoszonych wniosków (kart ewidencyjnych pojazdu zabytkowego),  wskazuje na jakie informacje szczególnie należy zwrócić uwagę:

  • prawidłowo określony rodzaj pojazdu – ze wskazaniem jego marki, modelu, typu, serii;
  • nazwę firmy bądź nazwisko producenta, wytwórcy, miejsce powstania lub miejsce pochodzenia obiektu (nazwy z czasu powstania zabytku);
  • wszelkie oznaczenia firmowe: numery identyfikacyjne, numer silnika;
  • historia obiektu winna odnosić się do dziejów marki, a szczególnie modelu/typu tego egzemplarza pojazdu – ze wskazaniem lat produkcji oraz ilości wyprodukowanych egzemplarzy, jak również historii przedmiotowego egzemplarza pojazdu (m.in. wskazać od kiedy jest w posiadaniu obecnego właściciela, określić poprzednich użytkowników, wskazać czas przeprowadzenia prac przy pojeździe);
  • opis i charakterystyka techniczna winny zawierać opis poszczególnych elementów pojazdu: nadwozia, podwozia, układu napędowego, układu hamulcowego, instalacji elektrycznej, osprzętu, wyposażenia, wskazanie materiałów i techniki wykonania, jak również wskazanie rozwiązań nowatorskich zastosowanych w danym pojeździe, świadczących o jego wartościach przemawiających za włączeniem do WEŹ; w przypadku pojazdów produkcji seryjnej istotne jest wskazanie cech wyróżniających dany pojazd;
  • należy opisać jakie prace zostały wykonane przy pojeździe oraz przez kogo został one przeprowadzone; opis winien zawierać określenie jakie elementy zostały wymienione (czy części te pozyskano z innych egzemplarzy tego samego typu i modelu pojazdu, czy odtworzono własnoręcznie, czy zastąpiono nowo wyprodukowanymi – należy wskazać producenta), czy został wyposażony w dodatkowe elementy, czy też została wykonana nowa powłoka lakiernicza;
  • stan zachowania winien uwzględniać rzeczywistą ocenę zachowania pierwotnych elementów pojazdu (należy wskazać poszczególne elementy i uwzględnić ich wszelkie zniszczenia oraz zmiany odróżniające od stanu pierwotnego) oraz informację o przebiegu pojazdu; procentowe określenie części oryginalnych winno odnosić się do autentyczności poszczególnych podzespołów pojazdu w kontekście jego całości;
  • dane dotyczące liczby wyprodukowanych oraz zachowanych pojazdów opisywanego modelu winna zawierać źródło przytaczanych informacji;
  • ponadto dokumentacja fotograficzna winna być wykonana na papierze fotograficznym w formacie minimum 9 x 13 cm, w jakości umożliwiającej odczynianie i weryfikację numeru identyfikacyjnego pojazdu oraz pozwalającej na dokonanie oceny jego stanu technicznego (należy zwrócić uwagę by obraz nie był zdeformowany, a pojazd dobrze widoczny także w detalu).

 

 

KONIECZNE DOKUMENTY:

  • wniosek właściciela pojazdu z prośbą o włączenie do ewidencji (z oświadczeniem o posiadanym prawie własności);
  • dwa egzemplarze karty ewidencyjnej zabytku opracowanej zgodnie z instrukcjami Narodowego Instytutu Dziedzictwa;
{"register":{"columns":[]}}