Zespół Państwowych Szkół Muzycznych w Gnieźnie

Patron – Feliks Nowowiejski urodził się 7. lutego 1877 roku w Barczewie, był synem Franciszka i Katarzyny z domu Falków. Do dziesiątego roku życia Feliks Nowowiejski uczęszczał do szkoły podstawowej (Elementarschule) w Wartemborku, dzisiejszym Barczewie. Edukację kontynuował w klasztornej szkole muzycznej w Świętej Lipce. Już jako dziesięcioletni chłopiec komponował i pisał małe F. Nowowiejski salonowe utwory na fortepian.

W 1893 roku wraz z rodzicami przeniósł się do Olsztyna. Tam rozpoczął pracę w orkiestrze wojskowej, w drugim pułku grenadierów. 1 października 1898 roku został organistą w kościele św. Jakuba. Za marsz orkiestrowy pt. „Pod sztandarami pokoju”, został wysłany na konkurs do Londynu.
W Berlinie uczył się w konserwatorium Sterna u profesorów Busslera, Tauberta i Belermana. Po pół roku wrócił do Olsztyna i ponownie został organistą w kościele św. Jakuba. W styczniu 1900 roku wyjechał na trzymiesięczny kurs do Kościelnej Szkoły Muzycznej w Ratyzbonie. Stamtąd wysyłał skomponowaną przez siebie kantatę pt. „Korial przed Rzymem”. Kompozycja została wysoko nagrodzona, a on sam przyjęty do Królewskiej Akademii Sztuki w Berlinie. Studiował tam przez dwa lata pod kierunkiem prof. Maksa Bruche. W tym okresie powstają utwory o treści patriotycznej m.in. uwertura oparta na motywach folkloru warmińskiego „Swaty polskie”.

W 1902 roku otrzymał nagrodę rzymską G. Meyerbeera za oratorium pt. „Powrót syna marnotrawnego”. Otrzymana nagroda pieniężna pozwoliła mu na odbycie zagranicznych podróży artystycznych do wielu krajów europejskich – Anglii, Francji, Belgii, Czech, Austrii. Wyjeżdżał również do Afryki. Koncentrował we Lwowie, Warszawie i Krakowie.

Po ukończeniu studiów występował już częściej jako wykonawca dzieł własnych. W 1903 roku skomponował oratorium pt. „Qvo vadis”. W tym samym roku za uwerturę „Swaty polskie” miasto Bonn przyznało mu nagrodę Beethovena, ufundowaną przez Padarewskiego. Po powrocie do Berlina Nowowiejski kontynuował naukę w Szkole Mistrzów, pozostając na uniwersytecie do lipca 1906 roku. W tym czasie brał czynny udział w życiu berlińskiej Polonii. Organizował chóry polskie i dyrygował nimi.

W 1904 roku otrzymał po raz wtóry nagrodę rzymską im. G. Meyerbeera, za symfonie A-moll i H-mol. Z okresu berlińskiego pochodzą hymny pt. „Pieśni o orle”, „O polski kraju święty”, psalm „Ojczyzna”, skomponowany do słów Jana Kochanowskiego oraz uwertura „Kondrat Wallenrod”. Również w Berlinie powstały pierwsze pieśni solowe oparte o folklor warmiński, ujęte później w cykl pt. „Malowanki”. Nowowiejski był przez pewien czas profesorem Konserwatorium J. Sterna w Berlinie. W 1907 roku po raz pierwszy koncertował w Filharmonii Narodowej w Warszawie. W 1909 roku powołany został na funkcję dyrektora artystycznego Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. 15 lipca 1910 roku Nowowiejski wziął udział w uroczystościach związanych z obchodami 500 rocznicy bitwy pod Grunwaldem. Wtedy po raz pierwszy wykonano „Rotę”, skomponowaną do słów Marii Konopnickiej.

W 1911 roku Nowowiejski poślubił w Krakowie Elżbietę Mironow-Mirocką, studentkę konserwatorium.
W 1914 roku opuścił Kraków.
Wybuch pierwszej wojny światowej zastał go w Śwninoujściu. W tym czasie służył w orkiestrze garnizonowej w Berlinie.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił do Poznania i pracował jako kompozytor, pedagog, dyrygent, chórmistrz i organista. Największy rozgłos przyniosło Feliksowi Nowowiejskiemu oratorium pt. „Qvo vadis”, wykonane po raz pierwszy w Amsterdamie, 22 października 1919 roku, a następnie w ponad 150 miastach Europy, Ameryki Północnej i Południowej. W 1916 roku Nowowiejski nie przyjął katedry w Lipsku, a w 1919 roku osiedlił się na stałe w Poznaniu. W czasie plebiscytu, przyjeżdżał na Warmię, do Olsztyna i Barczewa. Walczył o jej sprawy słowem, pieśnią i muzyką, zarówno na terenie plebiscytowym jak i na terenie całego kraju. Był dwukrotnym laureatem nagrody G. Meyerbeera, laureatem nagrody imienia Beethovena, a także zdobywcą nagrody miasta Chicago. Jego nazwisko znane było na obu kontynentach.

W latach 1920-1927 był profesorem w Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu. Założył tam Chór Narodowy. Od 1922 roku był kierownikiem artystycznym chóru męskiego „Echo”, prowadził chór nauczycielski.
Od listopada 1919 roku koncertował w wielu miastach Polski, przeznaczając dochód na Warmiński Komitet Plebiscytowy. Agitował na rzecz przyłączenia Warmii i Mazur do Polski. Z inicjatywy Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego 2 czerwca 1920 roku w Olsztynie odbył się wielki koncert Feliksa Nowowiejskiego. Brał w nim udział brat Feliksa Rudolf, wygłaszając do publiczności słowo wstępne, a śpiewała znana śpiewaczka operowa Helena Sosińska. Koncert odbył się w sali „Schlossgarten”. Gazeta Olsztyńska pisała o Nowowiejskim, że opuścił Warmię jako Niemiec, a wrócił jako Polak. W Olsztynie Feliks Nowowiejski dyrygował chórem kwidzyńskim „Lutnia”. Wykonywano wyłącznie utwory skomponowane przez samego autora m.in. trzecią scenę z „Qvo vadis”, „Śmierć Ellani”, pieśni i hymny, a wśród nich po raz pierwszy „Hymn Warmiński”.

Obaj bracia Feliks i Rudolf Nowowiejscy brali udział w wiecach w Olsztynie, Gryźlinach i Barczewie. Nowowiejski poświęcił Warmii wiele utworów, m.in. melodie pt. „Echo Warmii”, „Warmia”, „Hymn Warmiński”, „Kolęda Warmińska”, „Warmińskie pieśni ludowe na chór mieszany a capella”, „25 pieśni ludowych z Warmii” i wiele innych. W Operze Poznańskiej, 28 listopada 1924 roku, odbyło się prawykonanie opery „Legenda Bałtyku”. Operę tą wystawiono potem na scenach Lwowa (1927 r.), Katowic (1928r.), Warszawy (1937r.), po wojnie zaś w Rostoku i we Wrocławiu.

W okresie międzywojennym artysta skomponował balet w czterech aktach „Leluja” (Tatry), operę komiczną „Kaszuby”, dziewięć symfonii na organy oraz wiele innych utworów. W tym czasie był również kapelmistrzem orkiestry symfonicznej miasta Poznania. W okresie międzywojennym był laureatem wielu nagród i wyróżnień. W roku 1935 otrzymał Państwową Nagrodę Muzyczną i tytuł szambelana papieskiego, a w 1936 roku Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta. Z chwilą wybuchu drugiej wojny światowej kompozytor „Roty” znalazł schronienie w Krakowie, gdzie tworzył i komponował. Po zakończeniu wojny wrócił do Poznania. Był wówczas prawie zapomniany, chociaż jego „Rotę” śpiewano równie często, jak hymn narodowy.

Zmarł 18 stycznia 1946 roku w Poznaniu. 15 lipca 1961 roku, w pięćdziesiątą pierwszą rocznicę prawykonania „Roty”, w domu kompozytora przy ul. Mickiewicza 13 w Barczewie zostało otwarte jego muzeum biograficzne.