Patron szkoły
Prof. Władysław Szafer był wybitnym botanikiem, obrońcą przyrody i twórcą nowoczesnej ochrony środowiska w Polsce. Jego dorobek naukowy i zaangażowanie społeczne sprawiają, że jest godnym patronem szkoły noszącej jego imię.
🎓 Patron szkoły — prof. Władysław Szafer (1886–1970)
Prof. Władysław Szafer, wybitny botanik, ekolog i obrońca przyrody, stał się patronem naszej placówki — jego imię nadano szkole w czerwcu 1997 roku w trakcie jubileuszu 50-lecia, a w uroczystości wziął udział syn profesora.
👶 Wczesne lata, edukacja i początki
Urodził się 23 lipca 1886 roku w Sosnowcu, dzieciństwo spędził w Mielcu, gdzie wczesna edukacja i pasja do ogrodnictwa zrodzona w rodzinie przyczyniły się do jego zainteresowania botaniką. Ukończył klasyczne gimnazjum im. Konarskiego w Rzeszowie (1905), gdzie spotkał profesora Wilhelma Friedberga, który stał się jego pierwszym mentorem.
Studiował filologię botaniczną w Wiedniu pod kierunkiem prof. Richarda Wettsteina, później doktoryzował się w 1910 roku we Lwowie, a kolejne studia odbywał w Monachium, Wiedniu i Triest (praktyki laboratoryjne).
🧑🏫 Praca naukowa i społeczna
W latach 1917–1961 związany z Uniwersytetem Jagiellońskim — od wykładowcy do profesora nadzwyczajnego i rektora (1936–1938).
Podczas niemieckiej okupacji w czasie II wojny światowej pełnił funkcję rektora Tajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, kontynuując pracę naukową w warunkach opresji.
🌿 Ochrona przyrody – inicjator wielu inicjatyw
Profesor Szafer odegrał kluczową rolę w organizowaniu ochrony przyrody w Polsce:
-
W 1919 r. zainicjował Tymczasową Komisję Ochrony Przyrody, przekształconą w 1925 r. w Państwową Radę Ochrony Przyrody.
-
W 1924 r. współzakładał Ligę Ochrony Przyrody.
-
Był inicjatorem utworzenia około 180 rezerwatów i 6 parków narodowych, w tym Tatrzańskiego, Białowieskiego, Świętokrzyskiego i Ojcowskiego.
-
Współorganizował sprowadzenie żubrów do Puszczy Białowieskiej w celu przywrócenia ich populacji do Polski.
Szafer postulował obecność specjalistów ochrony przyrody przy planowaniu inwestycji oraz propagował ochronę drzew pomnikowych jeszcze przed uchwaleniem ustawy z 1934 r.
🌱 Twórca naukowych instytucji
-
W 1952 r. powołał Zakład Ochrony Przyrody PAN (dziś Instytut Ochrony Przyrody PAN) oraz powiększył i zmodernizował Ogród Botaniczny UJ, budując palmiarnię i szklarniową infrastrukturę (Holenderka, palmiarnia jubileuszowa).
-
Od 1953 do 1960 roku był pierwszym dyrektorem Zakładu Botaniki PAN (później Instytutu Botaniki PAN), który zainicjował i prowadził, a nadanie jego imienia instytutowi nastąpiło w 1986 roku.
Instytut im. Szafera mieści herbarium liczące ponad 650 000 eksponatów roślin naczyniowych, mszaków, alg, grzybów i skamieniałości — ważne źródło badań paleo‑ i fitosocjologicznych.
📚 Dorobek naukowy i międzynarodowy
-
Autor niemal 700 publikacji (w tym ok. 100 oryginalnych prac naukowych i około 473 dotyczących ochrony przyrody); publikował po polsku, niemiecku, angielsku i rosyjsku.
-
Współautor kluczowych monografii: Flora polska, Rośliny polskie, Szata roślinna Polski, Outline of Plant Geography, Paleobotany oraz popularnonaukowych Kwiaty i zwierzęta lub The vegetation of Poland.
-
W 1958 roku został honorowym członkiem Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), a także honorowym członkiem zagranicznych akademii: Duńskiej Akademii Nauk, Royal Society of Edinburgh, zostały po nim nazwane formacje geograficzne na Antarktydzie (Szafer Ridge, Szafer Glacier).
Otrzymał tytuły doktora honoris causa: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie oraz Uniwersytet Karola w Pradze.
🕊 Życie, wartości i dziedzictwo
Władysław Szafer zmarł 16 listopada 1970 roku w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.
Był osobą charyzmatyczną, odważną i społecznie zaangażowaną — przekonany, że „ochrona przyrody jest ochroną człowieka” oraz że między człowiekiem a naturą powinna panować harmonijna współpraca.
🎓 Dlaczego patronat profesora Szafera jest dla szkoły wyjątkowy
Patron szkoły – prof. Władysław Szafer – to wzór naukowca, pedagoga i społecznika. Jego idee o harmonii człowieka z przyrodą, zaangażowanie w ochronę środowiska, działalność edukacyjną i budowanie instytucji naukowych tworzą trwałe podstawy naszego szkolnictwa przyrodniczego. Niech jego dziedzictwo inspirować nowe pokolenia uczniów do nauki, pasji i świadomego działania dla dobra wspólnego.