Zespół Szkół Muzycznych im. M. J. Żebrowskiego w Częstochowie

Wymagany program na egzaminie wstępnym z instrumentu głównego:

Skrzypce i altówka

1. Etiuda (do wyboru) jednogłosowa lub dwudźwiękowa

2. Utwór dowolny

3. Koncert 1 część lub 2 i 3 część

Wiolonczela

1. Jedna część Sonaty lub I cz. Koncertu

2. Etiuda

3. Utwór dowolny lub jedna część z Suity wiolonczelowej J.S.Bacha

Gitara

1. Temat z wariacjami lub forma cykliczna,

2. Etiuda

3. Utwór dowolny

Kontrabas

1. Gama

2. Etiuda

3. Utwór dowolny

Harfa

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut

Instrumenty dęte

1. Dwie etiudy o zróżnicowanym charakterze

2. Utwór dowolny z akompaniamentem

Perkusja

1. Etiuda rudymentowa na werbel

2. Dowolny utwór na ksylofon z akompaniamentem 

3. Dowolny utwór wykonany techniką czteropałkową na dowolny instrument melodyczny

Fortepian

1. Gama

2. J. S. Bach – do wyboru: Inwencja trzygłosowa, Preludium i fuga lub 2 części Suity francuskiej 

3. Etiuda

4. Allegro sonatowe

5. Utwór dowolny

Akordeon

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut

Organy

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut                                                                 

1. Utwór w języku polskim (pieśń, aria, kolęda, piosenka ludowa).
2. Utwór dowolny (ćwiczenie wokalne np. N. Vaccai, G. Concone, pieśń, aria).
3. Wiersz lub fragment prozy.
4. Badanie skali głosu kandydata.

Warunkiem przyjęcia kandydata do szkoły II stopnia w specjalności wokalistyka jest zakończony proces mutacji, ponieważ nauka śpiewu związana jest z wzmożonym wysiłkiem głosowym. Przeciążenie aparatu podczas procesu mutacyjnego może doprowadzić do trwałych uszkodzeń głosu.

Rytmika

Egzamin praktyczny sprawdzający umiejętności w zakresie improwizacji i rytmiki

Fortepian 

1. Barokowy utwór polifoniczny
2. Etiuda
3. Sonatina lub Sonata klasyczna cz. I
4. Utwór dowolny

CZĘŚĆ PISEMNA

1. Dyktando pamięciowe 1-głosowe – (w tonacji do 2 znaków przykluczowych, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8).

2. Dyktando 2-głosowe polifoniczne – dopisywanie dolnego głosu do podanego górnego głosu (w tonacji do 2 znaków przykluczowych, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8).

3. Dyktando rytmiczne 1-głosowe (metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8, wartości rytmiczne do szesnastki włącznie, rytm punktowany, synkopa, triola).

4. Rozpoznawanie ze słuchu:

a) gamy (durowa naturalna, harmoniczna i miękka oraz molowa eolska, harmoniczna, dorycka, melodyczna) – wykonywane w górę i w dół,

b) interwały proste (od prymy do oktawy) – wykonywane harmonicznie, lub melodycznie w górę lub w dół,

c) trójdźwięki: durowy, molowy, zmniejszony – we wszystkich postaciach, zwiększony bez przewrotu, wykonywane harmonicznie, lub melodycznie w górę lub w dół,

d) dominanta septymowa we wszystkich postaciach wykonywana harmonicznie, lub melodycznie w górę lub w dół.

CZĘŚĆ USTNA

1. Gamy do 2 znaków przykluczowych:

a) określić ilość i rodzaj znaków przykluczowych we wskazanej gamie,

b) określić rodzaj pokrewieństwa dwóch gam (równoległe, kwintowe, jednoimienne),

c) wymienić cechy poszczególnych odmian gamy molowej,

d) nazywać literowo kolejne dźwięki gamy durowej lub molowej w określonej odmianie,

e) zaśpiewać określoną gamę nazwami literowymi:

• rozpoczynając od pierwszego stopnia (w górę i w dół),
• rozpoczynając od innego stopnia, niż pierwszy (w górę i w dół),
• 2-głosowo, grając drugi głos na fortepianie (w kanonie z opóźnieniem tercji lub w przeciwnych kierunkach).

f) rozpoznać ze słuchu gamę durową lub gamę molową w określonej odmianie, wykonywaną od I do VIII stopnia w obydwu kierunkach.

2. Śpiewanie trójdźwięków triady harmonicznej w tonacjach durowych i molowych do 2 znaków przykluczowych włącznie.

3. Śpiewanie dominanty septymowej we wszystkich postaciach z rozwiązaniem na tonikę w tonacjach durowych i molowych do 2 znaków przykluczowych włącznie.

4. Czytanie nut głosem solmizacją, z taktowaniem (ćwiczenia melodyczne do 2 znaków przykluczowych włącznie, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 4/8, 6/8.

5. Czytanie głosem łatwych melodii atonalnych, nazwami solmizacyjnymi lub literowymi.

6. Ćwiczenia rytmiczne wykonywanie tataizacją lub stukaniem, z taktowaniem, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 4/8, 6/8.

7. Interwały proste (od prymy do oktawy)

a) zbudować określony interwał od podanego dźwięku w górę lub w dół,

b) zaśpiewać określony interwał od podanego dźwięku na sylabie „la” w górę lub w dół c) rozpoznać interwał melodyczny (wykonany w górę lub w dół), lub harmoniczny.

8. Trójdźwięki we wszystkich postaciach:

a) zbudować określony trójdźwięk od podanego dźwięku w górę lub w dół,

b) zaśpiewać określony trójdźwięk od podanego dźwięku na sylabie „la” w górę lub w dół,

c) rozpoznać trójdźwięk melodyczny (wykonany w górę lub w dół), lub harmoniczny. 

9. Dominanta septymowa we wszystkich postaciach:

a) zbudować i zaśpiewać nazwami literowymi dominantę septymową bez przewrotu w określonej tonacji durowej lub molowej oraz rozwiązać ją na tonikę tej tonacji,

b) zbudować i zaśpiewać nazwami literowymi dominantę septymową w określonej postaci, od podanego dźwięku w górę lub w dół oraz rozwiązać ją na tonikę tonacji durowej lub molowej,

c) rozpoznać postać dominanty septymowej wykonanej melodycznie (w górę lub w dół), lub harmonicznie.

Zagadnienia z nauki o muzyce

1. Elementy dzieła muzycznego (rytmika, melodyka, agogika, dynamika, artykulacja, harmonia, faktura, barwa – definicje i rodzaje)

2. Instrumentoznawstwo (rodzaje głosów ludzkich, chóry, podział instrumentów muzycznych, nazwy włoskie instrumentów i skróty partyturowe, zespoły kameralne, orkiestry) 

3. Formy i gatunki muzyczne:

• budowa okresowa i ewolucyjna
• tańce
• utwory polifoniczne: fuga, kanon
• rondo, wariacje
• forma sonatowa
• gatunki cykliczne: suita, sonata, symfonia, koncert, concerto grosso
• gatunki jednoczęściowe: etiuda, kaprys, nokturn, uwertura, preludium, poemat symfoniczny, ballada, scherzo, impromptu, fantazja, rapsodia
• pieśń
• gatunki sceniczne i wokalno-instrumentalne: opera, balet, musical, oratorium, kantata, pasja, msza

4. Polska muzyka ludowa – cechy, tańce, pieśni, instrumenty

5. Epoki w historii muzyki – nazwy, czas trwania, przykładowi kompozytorzy

Materiały i informacje:

• Podręcznik: Danuta Wójcik – Nauka o muzyce
• Nagrania dostępne w serwisach youtube lub spotify
• Utwory do rozpoznania z pamięci – należy nauczyć się na pamięć nazwiska kompozytora i tytułu utworu
• Utwory do rozpoznania z pomocą listy – na podstawie cech charakterystycznych słuchanego utworu (obsada wykonawcza, tempo, charakter) zaproponować konkretny utwór z listy
• Oprócz informacji z podręcznika i definicji pojęć wymagamy także rozpoznawania zjawisk w zadanym przykładzie muzycznym (np. rozpoznanie instrumentu, zespołu, głosu, tańca, gatunku, epoki)

Lista literatury obowiązkowej

Do rozpoznawania z pamięci:

1. Antonio Vivaldi – Cztery Pory Roku: Wiosna, cz. I
2. Jan Sebastian Bach – Toccata i fuga d-moll na organy
3. Jan Sebastian Bach – Suita orkiestrowa h-moll, cz. Badinerie
4. Jan Sebastian Bach – Aria na strunie G z Suity orkiestrowej nr 3
5. Jerzy Fryderyk Haendel – Alleluja z oratorium Mesjasz
6. Józef Haydn – Symfonia G-dur Niespodzianka, cz. II
7. Wolfgang Amadeusz Mozart – Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet
8. Wolfgang Amadeusz Mozart – Eine kleine Nachtmusik, cz. I
9. Wolfgang Amadeusz Mozart – Symfonia g-moll, cz. I
10. Ludwig van Beethoven – V Symfonia c-moll, cz. I
11. Ludwig van Beethoven – IX Symfonia d-moll, cz. IV (Oda do radości)
12. Ludwig van Beethoven – Sonata Patetyczna, cz. I
13. Franciszek Schubert – Pieśń Pstrąg (Die Forelle)
14. Robert Schumann – Marzenie
15. Felix Mendelssohn – Marsz weselny z suity Sen Nocy Letniej
16. George Bizet – Habanera z opery Carmen
17. Giuseppe Verdi – duet Libiamo z opery Traviata
18. Stanisław Moniuszko – Mazur z opery Halka
19. Stanisław Moniuszko – Prząśniczka
20. Fryderyk Chopin – Polonez A-dur, Etiuda c-moll Rewolucyjna
21. Edward Grieg – W grocie króla gór, Poranek z suity Peer Gynt
22. Piotr Czajkowski – Walc kwiatów z baletu Dziadek do orzechów
23. Johannes Brahms – Taniec węgierski nr 5
24. Maurice Ravel – Bolero
25. Krzysztof Penderecki – Tren ofiarom Hiroszimy

Do rozpoznawania z pomocą listy:

1. Jan Sebastian Bach – Koncert brandenburski nr 1, cz. I
2. Jan Sebastian Bach – Kantata o kawie: aria Ei, wie schmekt der Kaffe…
3. Jerzy Fryderyk Haendel – Muzyka sztucznych ogni: Uwertura
4. Tomaso Albinoni – Adagio
5. Józef Haydn – Kwartet smyczkowy C-dur Cesarski, cz. II (wariacje)
6. Wolfgang Amadeusz Mozart – Lacrimosa z Requiem
7. Wolfgang Amadeusz Mozart – Rondo z III Koncertu na róg i orkiestrę
8. Luigi Boccherini – Menuet
9. Ludwig van Beethoven – IX Symfonia, cz. I
10. Franciszek Schubert – Symfonia Niedokończona h-moll, cz. I
11. Franciszek Schubert – Pieśń Król olch (Erlkönig)
12. Carl Maria von Weber – Chór myśliwych z opery Wolny strzelec
13. Franciszek Liszt – Koncert fortepianowy Es-dur, cz. I
14. Hector Berlioz – Symfonia fantastyczna, cz. V Sabat czarownic
15. Paul Dukas – Uczeń czarnoksiężnika
16. George Bizet – Uwertura z opery Carmen
17. Giuseppe Verdi – Marsz triumfalny z opery Aida
18. Ryszard Wagner – Cwałowanie Walkirii z dramatu Walkiria
19. Niccolo Paganini – Kaprys a-moll nr 24
20. Camille Saint-Saëns – Skamieniałości, Aquarium z cyklu Karnawał zwierząt
21. Fryderyk Chopin – Mazurek B-dur op. 7 nr 1
22. Fryderyk Chopin – Nokturn Es-dur
23. Fryderyk Chopin – Walc Des-dur
24. Modest Musorgski – Promenada, Taniec kurcząt w skorupkach z Obrazków z wystawy
25. Piotr Czajkowski – Taniec cukrowej wróżki, Marsz ołowianych żołnierzy, Taniec rosyjski z baletu Dziadek do orzechów; Taniec łabędzi z baletu Jezioro łabędzi
26. Henryk Wieniawski – Legenda
27. Zygmunt Noskowski – Poemat symfoniczny Step
28. Sergiusz Prokofiew – Gawot z Symfonii Klasycznej
29. Karol Szymanowski – Źródło Aretuzy z cyklu Mity

Zagadnienia z zasad muzyki

1. Wiadomości wstępne.

1) Zapisywanie lub określanie dźwięków diatonicznych lub chromatycznych we wszystkich oktawach, w kluczu wiolinowym i basowym, także z przenośnikiem oktawowym lub dwuoktawowym, z zastosowaniem:

a) nazw literowych obejmujących wysokość dźwięku i oktawę,

b) nazw solmizacyjnych,

c) stopni skali.

2) Budowanie (w górę lub w dół), lub określanie półtonów i całych tonów diatonicznych i chromatycznych, z zastosowaniem znaków chromatycznych pojedynczych i podwójnych.

3) Zapisywanie dźwięków enharmonicznie równoważnych.

4) Zapisywanie klamry dla określonego instrumentu lub zespołu.

5) Zapisywanie lub korekta szeregu alikwotów dźwięku C1 oraz innych dźwięków z oktawy wielkiej lub kontra.

2. Gamy (do 7 znaków przykluczowych włącznie).

1) Zapisywanie znaków chromatycznych przykluczowych w gamach majorowych i minorowych.

2) Budowanie gam majorowych i minorowych w odmianach:

a) gamy majorowe – naturalna, harmoniczna, miękka (dur-moll),

b) gamy minorowe (eolska, harmoniczna, dorycka, melodyczna).

3) Określanie rodzaju pokrewieństwa gam (równoległości, jednoimienności, kwintowe), lub wyszukiwanie gam pokrewnych do określonej gamy.

4) Budowanie gam enharmonicznie równoważnych z zastosowaniem znaków przykluczowych.

5) Budowanie gam chromatycznych majorowych i minorowych z zastosowaniem chromatyzacji nieregularnej.

6) Rozpoznawanie tonacji z zapisu nutowego.

3. Interwały proste i złożone (nazwy, symbole, ilość półtonów).

1) Budowanie interwałów prostych i złożonych od określonego dźwięku w górę lub w dół, w kluczu wiolinowym i basowym, na jednej lub na dwóch pięcioliniach.

2) Budowanie interwałów enharmonicznie równoważnych.

3) Budowanie przewrotów interwałów.

4) Budowanie i rozwiązywanie interwałów charakterystycznych w harmonicznej odmianie gam majorowych i minorowych.

5) Rozwiązywanie podanego interwału charakterystycznego w tych tonacjach, w których występuje na określonym stopniu gamy.

4. Akordy: trójdźwięki, dominanta septymowa, dominanta nonowa (nazwy, symbole, składniki, odległości między składnikami, pozycja i postać akordu).

1) Budowanie trójdźwięków (durowego, molowego, zmniejszonego i zwiększonego) bez przewrotu i w przewrotach, od określonego dźwięku w górę lub w dół, w kluczu wiolinowym i basowym, w układzie skupionym lub rozległym.

2) Budowanie trójdźwięków enharmonicznie równoważnych.

3) Budowanie triady harmonicznej w różnych tonacjach.

4) Budowanie i określanie trójdźwięków gamowłaściwych na stopniach określonej gamy durowej naturalnej i molowej harmonicznej.

5) Określanie tonacji, w których dany trójdźwięk występuje na stopniach głównych lub pobocznych.

6) Rozwiązywanie trójdźwięków dysonansowych.

7) Budowanie dominanty septymowej bez przewrotu i w przewrotach od określonego dźwięku w górę lub w dół.

8) Budowanie i rozwiązywanie dominanty septymowej bez przewrotu i w przewrotach w dwóch tonacjach jednoimiennych.

9) Budowanie dominanty nonowej bez przewrotu z noną wielką lub małą od określonego dźwięku w górę lub w dół.

10) Budowanie i rozwiązywanie dominanty nonowej bez przewrotu z noną wielką lub małą w określonej tonacji.

5. Metrorytmika.

1) Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych i złożonych, regularnych i nieregularnych.

2) Dopisywanie pauz do taktów niepełnych.

3) Określanie oznaczenia metrycznego.

4) Przekształcanie taktów na inne takty zawierające taką samą ilość ósemek (lub szesnastek).

5) Podpisywanie pod grupami niemiarowymi odpowiadających im grup miarowych.

6) Zapisywanie grupy niemiarowej przypadającej na określoną wartość rytmiczną lub część taktu.

7) Podpisywanie wyjaśniającego schematu rytmicznego pod przykładami zawierającymi pisownię plastyczną.

6. Skale spoza systemu dur-moll: modalne (dorycka, frygijska, lidyjska, miksolidyjska), skale pochodzenia ludowego (pentatonika bezpółtonowa, pentatonika z jednym półtonem i z dwoma półtonami, skale góralska i cygańska), skale muzyki XX w. (całotonowa, 12-dźwiękowa).

1) Określanie tonus finalis, dominanty i interwałów charakterystycznych w skalach modalnych autentycznych oraz tonus finalis i dominanty w skalach plagalnych.

2) Zapisywanie skal modalnych, skal pochodzenia ludowego i muzyki XX w. od różnych dźwięków.

3) Rozpoznawanie skal modalnych, skal pochodzenia ludowego i muzyki XX w. w zapisanych melodiach lub utworach muzycznych.

7. Klucze i transpozycja.

1) Znajomość wszystkich kluczy z grupy C, F, G.

2) Zapisywanie w kluczach lub określanie dźwięków, gam, skal, interwałów i akordów.

3) Rozpisywanie na głosy w kluczach: sopranowym, altowym, tenorowym i basowym przykładów podanych w kluczu wiolinowym i basowym w 4-gł. układzie chóralnym.

4) Transponowanie zapisanej melodii 1-głosowej według poznanych sposobów transpozycji (o półton chromatyczny, za pomocą stopni, przy pomocy kluczy).

8. Oznaczenia i określenia muzyczne (agogiczne, dynamiczne, artykulacyjne, wykonawcze). Skróty notacji muzycznej. Ozdobniki.

1) Znajomość oznaczeń (w języku włoskim i polskim):

a) agogicznych (relatywnych i ścisłych),

b) dynamicznych (stałych i zmiennych),

c) artykulacyjnych.

2) Znajomość skrótów notacji muzycznej:

a) skróty stosowane w partyturze orkiestrowej,

b) powtórzenie dźwięku, grupy dźwięków lub taktu,

c) dwojenie dźwięków oktawami,

d) powtarzanie części utworu,

e) pauzy wielotaktowe.

3) Znajomość określeń interpretacyjnych. wykonawczych: agogicznych, dynamicznych,

4) Znajomość nazw ozdobników, ich oznaczeń skrótowych oraz sposobów wykonania.

5) Zapisywanie nutami sposobu wykonania ozdobników występujących skrótowo w podanych przykładach muzycznych.

9. Progresja. Kadencja.

1) Dopisywanie progresji melodycznej niemodulującej lub modulującej do podanego wzoru.

2) Łączenie trójdźwięków w 3-głosowym układzie skupionym lub rozległym z zachowaniem dźwięków wspólnych.

3) Określanie stopnia pokrewieństwa trójdźwięków.

4) Rozpoznawanie rodzaju zapisanej kadencji (doskonała, plagalna, zawieszona, zwodnicza).