5G: sieci telekomunikacyjne nowej generacji

Przenieśmy się w czasie – kilkadziesiąt lat wstecz, do lat 60. XX wieku – nie ma e-maili, komunikatorów, wideorozmów. Dla wielu osób głuchych lub niedosłyszących możliwość skontaktowania się z rodziną, przyjaciółmi czy instytucjami wydawała się ograniczona do osobistych spotkań lub notatek na papierze. Linie telefoniczne powstały z myślą o rozmowach głosowych, co oznaczało, że dla osób niesłyszących były praktycznie niedostępne. A jednak właśnie w ich ramach narodziły się przełomowe rozwiązania, przekształcające tradycyjną sieć telefoniczną w kanał przekazywania tekstu.

Duży udział w rozwoju dostępnych usług miał Robert Weitbrecht – amerykański naukowiec, który sam był osobą głuchą. W młodości był wyśmiewany z powodu swojej niepełnosprawności, jednak determinacja i chęć nauki pozwoliła mu zostać fizykiem, astronomem i licencjonowanym radioamatorem. Weitbrecht zainteresował się alfabetem Morse'a, ponieważ umożliwiał mu on komunikację radiową z osobami słyszącymi. W 1964 roku opracował sprzęgacz akustyczny, który umożliwiał połączenie maszyny telegraficznej z tradycyjną słuchawką telefonu. W efekcie powstał telefon tekstowy – TTY. Co najważniejsze, urządzenie to korzystało z tej samej infrastruktury telefonicznej, co zwykłe połączenia głosowe.

Osoba inicjująca połączenie wpisywała swoją wiadomość na klawiaturze swojego urządzenia TTY. Sprzęgacz akustyczny przekształcał tekst na tony, które były przesyłane przez sieć telefoniczną. Po drugiej stronie urządzenie TTY odbiorcy, dekodowało otrzymane tony z powrotem na tekst, który był drukowany lub wyświetlany bezpośrednio na wbudowanym wyświetlaczu. By usprawnić komunikację, narodziło się wiele skrótów tekstowych, jak np.: „GA” (Go Ahead - twoja kolej) czy „SK” (Stop Keying - koniec pisania), które regulowały, w którą stronę pisana była rozmowa. A skąd osoba z niepełnosprawnością wiedziała o połączeniu przychodzącym? Telefon tekstowy wyposażony był w sygnalizatory świetlne, które, zastępując tradycyjny dźwięk, informowały, że ktoś właśnie dzwoni.

Dalsze udoskonalanie technologii spowodowało, że sprzęt TTY produkowany był w coraz mniejszych i bardziej kompaktowych wersjach, by był on dostępny dla jak największej ilości osób. Wciąż jednak komunikacja możliwa była między użytkownikami urządzeń TTY. Kolejny krok na drodze do dostępności to powstanie central, które umożliwiały rozmowy pomiędzy użytkownikiem TTY, a osobą korzystającą z klasycznego telefonu. Było to rozwiązanie pozwalające na prowadzenie rozmowy głosowej z tekstową. Operatorzy odbierali komunikat pisany na TTY i czytali go docelowemu rozmówcy. Następnie słysząc odpowiedź wpisywali ją do urządzenia, dzięki czemu mogła ona zostać odczytana przez osobę z niepełnosprawnością. Wprowadzenie usług pośredniczących pozwoliło na pełniejszy udział w życiu społecznym. Taki system telekomunikacyjny realnie likwidował barierę między światem dźwięku a światem ciszy.

Telekomunikacja od dziesięcioleci pełni kluczową rolę w likwidowaniu barier dla osób z niepełnosprawnościami. To właśnie dzięki niej, nawet zanim świat cyfrowy się narodził, możliwe było prowadzenie rozmów na odległość, wezwanie pomocy, uczestniczenie w życiu społecznym i załatwianie spraw urzędowych. Dzisiejszy rozwój usług cyfrowych stoi na solidnych fundamentach zbudowanych przez pionierów telekomunikacji. Obecnie korzystamy z internetu, wideorozmów czy komunikatorów. Opisana tu telekomunikacyjna historia przypomina jednak o tym, jak duże znaczenie miały rozwiązania zaprojektowane z myślą o dostępności. Były one prekursorem dzisiejszych technologii, które codziennie wspierają osoby z niepełnosprawnościami.

O projekcie:

Materiał powstał w ramach projektu „Wsparcie rozwoju komunikacji elektronicznej 2024-2029 w MC DT” realizowanego przez Ministerstwo Cyfryzacji w ramach Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy (FERC). Celem projektu jest upowszechnienie wiedzy w zakresie dostępu do szerokopasmowego dostępu do internetu, możliwości zastosowania w Polsce satelitarnych systemów telekomunikacyjnych oraz promowania rozbudowy sieci telekomunikacyjnych. Zauważając nieustanny postęp technologiczny, chcemy informować o produktach i działaniach, które wykorzystując mobilne sieci telekomunikacyjne, wpływają na poprawę jakości życia, przede wszystkim osób niepełnosprawnych.