Polska na Cyprze

Rys historyczny

Współpraca polityczna w okresie III RP

W 2021 r. obchodzona była 60-ta rocznica ustanowienia stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską i Cyprem, której kulminacyjnym momentem była oficjalna wizyta w Republice Cypryjskiej Prezydenta RP Andrzeja Dudy z Małżonką (6-8.10.2021 r.). Jej program obejmował rozmowy z ówczesnym Prezydentem RC Nicosem Anastasiadesem, wizytę w kwaterze głównej Sił Pokojowych ONZ na Cyprze (UNFICYP), rozmowę z Przewodniczącą Izby Reprezentantów Annitą Demetriou oraz audiencję u zwierzchnika Cypryjskiej Cerkwii Prawosławnej Arcybiskupa Chryzostoma II. Para Prezydencka odwiedziła także Pafos, gdzie Prezydent RP w uznaniu zasług polskich misji archeologicznych otrzymał z rąk burmistrza Phedonasa Phedonosa Złoty Klucz do Miasta oraz odwiedził wykopaliska i spotkał się z archeologami. Program obejmował również wizytę w katolickim kościele p.w. Świętego Krzyża w Nikozji i złożenie kwiatów pod popiersiem Św. Jana Pawła II oraz spotkanie z cypryjską Polonią.

Poprzednia, dotychczas jedyna, oficjalna wizyta Prezydenta RP na Cyprze miała miejsce w marcu 2005 r., gdy Nikozję odwiedził Aleksander Kwaśniewski. W 2012 r. wyspę odwiedził Prezes Rady Ministrów Donald Tusk w związku ze spotkaniem szefów rządów w ramach trio Polska-Dania-Cypr. Prezydenci Cypru, którzy równocześnie przewodniczą Radzie Ministrów, kilkakrotnie przyjeżdżali do Polski, jednak ich wizyty były związane z wydarzeniami o charakterze wielostronnym. W 2005 r. Polskę dwukrotnie odwiedził Prezydent Tassos Papadopoulos, biorąc udział w obchodach 60-lecia wyzwolenia byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau (styczeń) oraz uczestnicząc w III Szczycie Rady Europy w Warszawie (maj). Kolejny Prezydent Demetris Christofias w dniu 9 maja 2011 r. przebywał w Warszawie na spotkaniu szefów rządów w ramach trio Polska-Dania-Cypr. W maju 2015 r. Prezydent Nicos Anastasiades wziął udział w uroczystościach 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej na Westerplatte.

W dniach 16-18 maja 2023 r. oficjalną wizytę w Republice Cypryjskiej złożyła Marszałek Sejmu RP Elżbieta Witek. Jej tematem przewodnim była rosyjska agresja na Ukrainę oraz kontynuacja współpracy na rzecz dalszego wsparcia dla uchodźców, która zapoczątkowana została w kwietniu 2022 r., gdy Przewodnicząca cypryjskiej Izby Reprezentantów Annita Demetriou przebywała w Polsce w związku ze spotkaniem kobiet-przewodniczących parlamentów państw UE.

W dniach 1-2 maja 2019 r. wizytę w Warszawie złożył ówczesny Przewodniczący Izby Reprezentantów Demetris Syllouris, który reprezentował Cypr podczas okolicznościowego spotkania szefów państw i rządów państw, które przystąpiły do UE w 2004, 2007 i 2013 r. Odwiedził on także Polskę we wrześniu 2019 r. w związku z obchodami 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej oraz w styczniu 2020 r., gdy przewodniczył cypryjskiej delegacji podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

Utrzymywana jest również współpraca pomiędzy funkcjonującymi w parlamentach obydwu krajów dwustronnymi grupami przyjaźni.

Odnośnie do kontaktów na szczeblu szefów MSZ, w 2016 r. wizytę w Nikozji złożył Minister Spraw Zagranicznych Witold Waszczykowski. Z kolei ostatnia wizyta szefa cypryjskiej dyplomacji w Warszawie odbyła się w 2014 r. Utrzymywane są intensywne relacje na szczeblu wiceministrów spraw zagranicznych. W listopadzie 2018 r. Nikozję odwiedził sekretarz stanu Szymon Szynkowski vel Sęk, w marcu 2021 r. miały miejsce dwustronne konsultacje w formule wideokonferencji, a w czerwcu 2022 r. do Warszawy przyjechał ówczesny stały sekretarz w cypryjskim MSZ Kornelios Korneliou. Utrzymywane są również kontakty na szczeblu dyrektorów departamentów, a ich tematyka w ostatnim okresie dotyczyła m.in.  agendy unijnej, roli współpracy regionalnej w polityce zagranicznej oraz polityki bliskowschodniej. Podczas wizyty Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Republice Cypryjskiej podpisane zostało Memorandum o Porozumieniu pomiędzy resortami dyplomacji o konsultacjach politycznych.

Realizowana jest również na bieżąco współpraca pomiędzy innymi resortami i instytucjami. W grudniu 2018 r. w związku z COP24 w Katowicach przebywał w Polsce cypryjski Minister Rolnictwa, Rozwoju Obszarów Wiejskich i Środowiska Costas Kadis. W 2013 roku podpisana została Umowa między Rządem Republiki Cypryjskiej i Rządem Rzeczypospolitej Polskiej o dwustronnej współpracy w dziedzinie obronności.  We wrześniu 2019 r. wizytę w Nikozji złożył Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch. We wrześniu 2020 r. podpisane zostało polsko-cypryjskie Memorandum o Porozumieniu o współpracy resortów rolnictwa obu państw. Podczas wizyty Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Republice Cypryjskiej podpisane zostało Memorandum o Porozumieniu między Kancelarią Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej i Wiceministerstwem do spraw Badań, Innowacji i Polityki Cyfrowej Republiki Cypryjskiej o współpracy w obszarze cyberbezpieczeństwa i przestrzeni cyfrowej oraz Polsko-cypryjski Program Współpracy w dziedzinach nauki, oświaty, kultury, sportu i młodzieży na lata 2021-2025. W 2022 r. na Cyprze przebywał sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Marek Gróbarczyk.

Linki
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Cypryjskiej
Prezydent Republiki Cypryjskiej
Izba Reprezentantów Republiki Cypryjskiej
Press and Information Office

Współpraca gospodarcza pomiędzy Polską a Cyprem charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem między relatywnie niskim poziomem obrotów handlowych przy jednoczesnym relatywnie wysokim poziomem bezpośrednich inwestycji zagranicznych. 

Cypr nie jest znaczącym partnerem w polskiej wymianie towarowej, świadczy o tym wskaźnik udziału wymiany handlowej między Cyprem a Polską, który wynosi zaledwie 0,06% całkowitego eksportu i 0,01% całkowitego importu Polski. Dwustronna wymiana handlowa charakteryzowała się zawsze nadwyżką polskiego eksportu, a w 2022 r. różnica w stosunku do lat poprzednich była jeszcze bardziej wyraźna. Z danych statystycznych GUS wynika, że w 2022 roku poziom eksportu z Polski na Cypr kształtował się na poziomie ok. 217 mln euro  (241 mln euro w 2021 r.), a wielkość importu z Republiki Cypryjskiej wyniosła zaledwie 39 mln euro (81 mln euro w 2021 r.). Obroty handlowe pomiędzy oboma krajami zamknęły się dodatnim dla Polski saldem w wysokości 178 mln euro (161 mln euro w 2021 r.).

Wśród towarów eksportowanych z Polski w 2020 r. dominowały statki, łodzie i jednostki pływające, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz artykuły spożywcze. Z Cypru najchętniej importowaliśmy zwierząta żywe oraz produkty pochodzenia zwierzęcego, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz produkty przemysłu chemicznego. Od kilku lat w polskich sklepach z powodzeniem można kupić cypryjskie ziemniaki, cytrusy oraz ser halloumi. 

Mimo ograniczonego niewielkiego lokalnego rynku, wzajemne kontakty gospodarcze między naszymi krajami mają w sobie duży potencjał, a zróżnicowanie grup towarów eksportowo-importowych oraz roczne wahania obrotów handlowych, mogą świadczyć o poszukiwaniu przez przedsiębiorców nowych możliwości współpracy. W 2019 r. reaktywowano Polsko-Cypryjską Izbę Gospodarczą.

Istotną płaszczyzną współpracy gospodarczej między naszymi krajami jest sektor usług turystycznych. Systematycznie wzrasta liczba turystów polskich na Cyprze i jednocześnie nasz kraj stawał się coraz częściej odwiedzanym miejscem przez Greków cypryjskich. W 2022 r. Cypr odwiedziło ok. 187 tysięcy Polaków, stanowiąc tym samym czwartą co do wielkości grupę turystów. Również Polska jest coraz atrakcyjniejszym miejscem dla Cypryjczyków, czemu sprzyja gęsta siatka połączeń lotniczych z lotniska w Larnace i Pafos do 7 polskich portów lotniczych.  

Linki
Informator ekonomiczny MSZ
Cypryjska Izba Handlu i Przemysłu

Podstawę prawną współpracy w obszarze nauki, oświaty i kultury stanowi Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Cypru o współpracy w dziedzinach nauki, oświaty i kultury, sporządzona w Nikozji 1 lutego 1973 r. Szczegóły określają zawierane cyklicznie Programy Współpracy. Podczas wizyty Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Republice Cypryjskiej podpisany został Program na kolejny okres, na lata 2021-2025.

Ambasada RP w Nikozji promuje polską kulturę na Cyprze. Pośród realizowanych działań wymienić należy m.in. organizowany przed pandemią corocznie Tydzień Kina Polskiego, okolicznościowe koncerty polskiej muzyki oraz wystawy ukazujące dorobek polskich artystów.

Szczególne miejsce w relacjach polsko-cypryjskich zajmuje Pafos, miasto wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To tutaj, nieprzerwanie od 1965 roku obecni są polscy archeolodzy. Początkowo prace badawcze prowadziła misja z Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem prof. Kazimierza Michałowskiego. Od 2011 roku działa również misja z Uniwersytetu Jagiellońskiego, wpierana przez ekspertów z Politechniki Warszawskiej. Jesienią 2019 r. została podjęta decyzja o połączeniu grup badawczych pod kierownictwem prof. Ewdoksji Papuci-Władyki z UJ.  W najbliższym czasie ma także rozpocząć prace Polskie Centrum Badawcze w Pafos, które stworzy warunki do dalszego pogłębiania współpracy pomiędzy naukowcami, doktorantami oraz  polskimi i cypryjskimi studentami poprzez pracę nad wspólnymi publikacjami i projektami oraz organizację szkoleń, konferencji, wykładów, wystaw i innych wydarzeń naukowo-promocyjnych.

Linki