Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

Wieloletnie raporty EEA o stanie środowiska Europy

Europejska Agencja Środowiska (EEA), zgodnie z wymogami ustanawiającego ją rozporządzenia, co pięć lat publikuje raport o stanie środowiska Europy. Prezentowane jest w nim rzetelne, oparte na wiedzy naukowej i możliwie aktualne omówienie najważniejszych kwestii związanych ze stanem środowiska Europy, jego ochroną oraz trendami jego zmian, a także kluczowych wyzwań. Opracowania te stanowią kompleksowe źródło wiedzy zarówno dla decydentów i organizacji zajmujących się ochroną środowiska, jak i dla zwykłych obywateli.

Co znajdziemy w najnowszym raporcie?

„Europe's environment 2025” to siódma z kolei edycja raportu EEA o stanie środowiska Europy. Dotychczas raporty te były publikowane pod nazwą  „The European Environment – State and Outlook” – SOER. Obecna edycja składa się z trzech części w języku angielskim, dostępnych w postaci portalu internetowego:

• Raport główny (Main report) – zintegrowana ocena stanu środowiska Europy, uwzględniająca czynniki sprawcze oraz konsekwencje zmian zachodzących w środowisku;
• Oceny tematyczne (Thematic briefings) – analiza wybranych zagadnień mających istotny wpływ na stan środowiska i zrównoważony rozwój w kontekście dotychczasowych zmian, prognozowanych trendów oraz możliwości osiągnięcia celów UE;
• Profile krajowe (Country profiles) – omówienie wybranych aspektów dotyczących stanu środowiska 38 krajów członkowskich i współpracujących z EEA oraz ich systemów społeczno-gospodarczych.

Udział GIOŚ w pracach nad raportem

W prace nad raportem zaangażowany był Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, z racji prowadzonego Krajowego Punktu Kontaktowego ds. współpracy z EEA, koordynującego współpracę Polski z EEA w ramach Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska (EIONET), oraz odpowiedzialności za opracowywanie raportów-ocen dotyczących środowiska. Zaangażowanie polegało m.in. na wymianie informacji i opinii z EEA i przedstawicielami innych państw w ciągu ok. dwuletniego procesu, opracowaniu wielotematycznego profilu krajowego według ścisłych wytycznych Agencji, przeprowadzeniu konsultacji krajowych i zaopiniowaniu całości raportu.

Środowisko w dobie kryzysów

Według raportu „Europe’s environment” stan środowiska Europy nie jest zadowalający. Choć w ostatnich latach udało się znacząco ograniczyć emisje gazów cieplarnianych dzięki zmniejszeniu zużycia paliw kopalnych i poprawie efektywności energetycznej, to w dalszym ciągu problemem są niektóre zanieczyszczenia uwalniane do powietrza, wód i gleb. Jedocześnie zbyt wolno postępuje transformacja w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, która mogłaby przyczynić się do zmniejszenia zużycia surowców, produkcji odpadów i emisji zanieczyszczeń.

Do poważnych zagrożeń należy postępująca degradacja ekosystemów oraz utrata bioróżnorodności. Agencja wskazuje, że niezbędna jest odbudowa ekosystemów, co nie tylko przyczyni się do zachowania wielu gatunków roślin i zwierząt, ale również umożliwi odtworzenie szeregu korzyści, które dostarcza nam przyroda (tzw. usług ekosystemowych). Należy do nich łagodzenie zmian klimatu. Jest to tym bardziej istotne, że obecne działania zmierzające do przystosowania się do zmian klimatu są niewystarczające, a deficyty wody i zjawiska ekstremalne pociągają za sobą ogromne straty gospodarcze i społeczne.

Stopniowe przemiany społeczno-ekonomiczne napawają jednak nadzieją. W Europie powstaje wiele „zielonych miejsc pracy”, rośnie innowacyjność i wzrasta znaczenie finansowania zielonej transformacji przez przedsiębiorstwa. Zdaniem autorów raportu tylko pełna, przeprowadzona na szeroką skalę zielona transformacja pozwoli przezwyciężyć kryzysy powiązane z degradacją ekosystemów, zmianami klimatu oraz zanieczyszczeniami środowiska.