Polska w Holandii

15 września 2023

ARNHEM

Upamiętnienie polskich, brytyjskich i amerykańskich spadochroniarzy oraz ich kanadyjskich i brytyjskich kolegów z XXX Korpusu gen. Horrocksa , którzy 79 lat temu wzięli udział w Operacji „Market Garden” rozpoczęto w zabytkowym, blisko 500-letnim Kościele św. Euzebiusza w Arnhem. W trakcie uroczystości głos zabrali m.in. sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości i Bezpieczeństwa NL Eric van der Burg oraz burmistrz Arnhem Ahmed Marcouch. Oficjalnym przemówieniom towarzyszyły występy artystyczne w wykonaniu studentów akademii Rijn IJssel.

Po uroczystości uczestnicy, jak co roku, przeszli w milczeniu (silent march) na plac Airborneplein, pod znajdujący się w centralnym miejscu placu pomnik Airbourne Monument. Na placu zgromadziło się tysiące ludzi – mieszkańców Arhnem i okolicznych gmin, żołnierze polskiej 6. Brygady Powietrznodesantowej i brytyjskiego Parachute Regiment, rodziny weteranów, przedstawiciele Polonii.  Pod Airborne Monument oficjalne delegacje złożyły wieńce. Odegrano hymny brytyjski, polski oraz holenderski. Piątkowe obchody zwieńczył spektakl pt. „Bridge to Liberation” przy Rijnkade.  

16 września 2023

EDE

Drugi dzień obchodów rozpoczął się na historycznych wrzosowiskach Ginkelse Heide w Ede - miejscu, gdzie 79 lat wcześniej lądowali alianccy spadochroniarze. Na początku uroczystości odbyło się masowe desantowanie żołnierzy z różnych statków powietrznych. Wśród skoczków znaleźli się m. in. dowódcy jednostek powietrznodesantowych państw NATO, w tym gen. bryg. M. Strzelecki oraz polscy spadochroniarze  6 BPD. W skokach uczestniczyło ponad 400 spadochroniarzy wojsk sojuszniczych NATO, biorących udział w ćwiczeniach „Falcon Leap”, tradycyjnie poprzedzających obchody Operacji Market Garden. 

Po zrzutach spadochronowych, pod pomnikiem spadochroniarzy w Ede odbyła się oficjalna część uroczystości. Głos zabrali przedstawiciele władz holenderskich oraz m.in. dowódca brytyjskiego Parachute Regiment gen. dyw. Andrew Harrison. Wieńce pod pomnikiem złożyli dowódcy jednostek z UK i PL, które są spadkobiercami 1 BDP i 1 SBS - gen. dyw. A. Harrison oraz gen. bryg. M. Strzelecki. Po uroczystości składania wieńców wciągnięto na maszty flagi UK, PL oraz NL oraz odegrano hymny brytyjski, polski oraz holenderski.

DRIEL

Ważnym punktem obchodów były uroczystości w Driel (gmina Overbetuve), gdzie 21 września 1944 r. nastąpił główny zrzut polskich spadochroniarzy pod dowództwem gen. S. Sosabowskiego. Pamięć o wyzwoleniu Driel przez Polaków przetrwała w miasteczku, gdzie już rok po wojnie wzniesiono skromny pomnik z dedykacją po polsku: "Boże, pobłogosław Polsce". W latach 60. dzięki składkom mieszkańców odsłonięto stojący do dziś monument "Surge Polonia", przy którym co roku we wrześniu odbywają się rocznicowe uroczystości.

W wyniku wieloletnich starań mieszkańców Driel (w tym Cory Baltussen - holenderskiej siostry Czerwonego Krzyża, która opiekowała się polskimi spadochroniarzami 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej), wielu osobistości holenderskich oraz holenderskiej Polonii o przywrócenie chwały Polakom walczącym pod Arnhem królowa Beatrycze w 2006 r. nadała najwyższe odznaczenia wojskowe Holandii: Order Wojskowy Wilhelma - 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej, a gen. Sosabowskiemu - order Brązowego Lwa.

Główne uroczystości, w których wzięło udział ponad 150 zaproszonych gości odbyły się na Placu Polskim (Polenplein) w Driel. Na uroczystość przybyli przedstawiciele rodziny gen. Sosabowskiego, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, przedstawiciel komisarza królewskiego oraz burmistrzowie okolicznych miast a także mieszkańcy okolicznych gmin, przedstawiciele lokalnych holenderskich stowarzyszeń, lokalnej prasy i telewizji oraz przedstawiciele Polonii - w tym szkół polonijnych, polskich grup rekonstrukcyjnych z Holandii i Belgii oraz harcerze.

W swoim przemówieniu ambasador Margareta Kassangana podziękowała mieszkańcom Driel i okolicznych gmin za pamięć o polskich spadochroniarzach biorących udział w Operacji Market Garden. Podkreśliła wagę bohaterskiej postawy żołnierzy alianckich i mieszkańców, z której zrodziła się ponadnarodowa wspólnota pamięci, która jest trwalsza niż traktaty. Zaakcentowała także konieczność solidarności i braterstwa w obliczu trwającej wojny na Ukrainie.

 

17 września 2023

OOSTERBEEK

Zwieńczeniem obchodów upamiętniających bohaterów operacji „Market Garden” była niedzielna uroczystość na Cmentarzu Wojennym w Arnhem-Oosterbeek (British War Cemetery) znajdującym się pod opieką Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów, na którym spoczywa 1764 alianckich żołnierzy, w tym 73 spadochroniarzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Uroczystość odbyła się z pełnymi honorami woskowymi – UK oraz PL.

W ramach uroczystości odbyło się nabożeństwo ekumeniczne z udziałem kapelanów różnych wyznań chrześcijańskich, po którym złożono kwiaty i wieńce na grobach poległych.