Polska w Islandii

Współpraca polityczna w okresie III RP

Stosunki polsko-islandzkie rozwijają się dobrze. Polska jest ważnym partnerem politycznym i gospodarczym Islandii w rejonie Europy Środkowej i Wschodniej. Od momentu wejścia Polski do UE, tj. od 1 maja 2004 r., współpraca gospodarcza realizowana jest na podstawie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) wraz z poprawkami wynikającymi z rozszerzenia EOG o 10 krajów nowo przystępujących (Protokół do EOG w sprawie rozszerzenia wszedł w życie 6 grudnia 2005 r.). Z dniem 1 maja 2006 r. Islandia zniosła wszelkie ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla obywateli nowych państw członkowskich UE, w tym Polski. Nie straciły ważności bilateralne umowy między Polską a Islandią, których nie obejmuje kompetencja Wspólnoty, w tym Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 19 czerwca 1998 r. i Protokół do tej umowy z 16.05.2012 r., który wszedł w życie 23 sierpnia 2013 r. Islandia upatruje w Polsce partnera do współpracy w dziedzinie energetycznej, głównie w zakresie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, w tym geotermalnych . Istotny jest również sojuszniczy charakter naszych relacji w ramach NATO.  Islandia jako członek EOG była państwem-darczyńcą Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2004-2009 i 2009-2014, którego Polska była największym beneficjentem. W  dn. 15 września 2016  r. Premier B. Szydło wyraziła  zgodę na rozpoczęcie negocjacji  Memorandum of Understanding w sprawie  wdrażania Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego na lata 2014-2021 pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Islandią, Księstwem  Lichtensteinu  i  Królestwem  Norwegii  oraz zatwierdziła instrukcję dla polskiej delegacji.  

W 2008 r., decyzją Ministra SZ RP z 25 stycznia 2007 r., utworzono Konsulat Generalny RP z siedzibą w Reykjaviku. Od 1 kwietnia 2013 r. w miejsce Konsulatu Generalnego RP utworzono w Reykjaviku Ambasadę. Placówka jest obecnie kierowana przez Chargé d’affaires a. i.  Od 2002 r. siedzibą Ambasadora Islandii akredytowanego na Polskę jest Berlin. Nowy Ambasador Islandii, Martin Eyjólfsson złożył listy uwierzytelniające w dn. 6 października 2016 r.

Wobec sytuacji kryzysowej w Islandii w wyniku światowego kryzysu finansowego w 2008 r. rząd RP, w odpowiedzi na apel islandzkiego premiera, zdecydował o przystąpieniu Polski do Międzynarodowego Konsorcjum Państw i MFW, w ramach którego w dn. 7 listopada 2008 r. zadeklarował pomoc finansową dla Islandii w wysokości 200 mln USD. W dn. 4 października 2009 r. podpisano Umowę pomiędzy Rządem RP a Rządem RI w sprawie udzielenia pożyczki Republice Islandii. Polska zaoferowała 630 mln PLN (równowartość 200 mln USD) na 12 lat w trzech równych transzach, powiązanych z pozytywną opinią przeglądów MFW. Islandia wykorzystała 200 mln zł otrzymanych z funduszu na zakup wybranych obligacji Skarbu Państwa emitowanych przez MF RP (4 serie). Zapoczątkowane w 2011 r. ożywienie gospodarcze przerodziło się w ostatnich 2 latach w stabilny rozwój, który przyniósł m.in. znaczącą poprawę sytuacji finansowej Islandii. Jednym z istotnych elementów  wychodzenia z kryzysu finansowego było odzyskanie przez kraj dostępu do międzynarodowych rynków finansowych w wyniku zakończenia w 2011 r. programu ratunkowego MFW. W ciągu 2014 r. Islandia spłaciła należności pożyczkowe państwom nordyckim i z wyprzedzeniem uregulowała zobowiązania finansowe wobec MFW. W marcu 2015 r. strona islandzka zaproponowała wcześniejszą spłatę pożyczki udzielonej przez Polskę w 2009 r. Stosowny aneks do umowy został podpisany w dn. 27 maja 2015 r. podczas wizyty Ministra Finansów M. Szczurka w Reykjaviku. Ostateczne rozliczenie pożyczki nastąpiło na przełomie maja i czerwca 2015 r. Strona islandzka nadała wizycie min. M. Szczurka w Islandii duże znaczenie, nie tylko w kontekście zakończenia procesu spłat pożyczek udzielonych przez inne państwa, ale również w wymiarze dwustronnym. Min. M. Szczurek został m.in. przyjęty przez premiera, który w trakcie spotkania podziękował za udzielenie szybkiej pomocy przez nasz kraj w dramatycznym momencie Islandii.  

Ostatnie wizyty na wysokim szczeblu: Prezydent Ólafur Ragnar Grímsson w dn. 11 marca 1999 r. złożył pierwszą w historii wzajemnych stosunków wizytę oficjalną w Polsce. Prezydent RP Lech Kaczyński spotkał się z Prezydentem RI, O. R. Grímssonem podczas 64. sesji ZO NZ w Nowym Jorku (23 września 2009 r.). Minister SZ RP Radosław Sikorski, spotkał się z Minister SZ RI w dn. 3 kwietnia 2008 r. podczas szczytu NATO w Bukareszcie. Minister Mikołaj Dowgielewicz odbył konsultacje w Reykjaviku 28 kwietnia 2011 r. W dn. 20 lutego 2013 r. Minister SZ Össur Skarphedinsson wziął udział w spotkaniu ministrów SZ państw nordyckich, bałtyckich i wyszehradzkich w Gdańsku. W dn. 26-28 lutego 2013 r. wizytę w Reykjaviku złożyła Minister Rozwoju Regionalnego E. Bieńkowska, której celem było zapoznanie gospodarzy z doświadczeniami z pozyskiwania środków unijnych na rzecz rozwoju regionalnego. 4 czerwca 2014 r. z wizytą w Warszawie przebywał min. SZ RI Gunnar Bragi Sveinsson, który odbył rozmowy z wicepremier E. Bieńkowską. W dn. 26-28 maja 2015 r. przebywał w Islandii Minister Finansów RP M. Szczurek, który podpisał aneks do umowy pożyczkowej z 2009 r. umożliwiający stronie islandzkiej jej przedterminowe spłacenie (w trakcie wizyty został przyjęty przez premiera Islandii). W lipcu 2016 r. przebywał w Islandii M. Gróbarczyk, Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, który podpisał memorandum o współpracy w obszarze rybołówstwa, hodowli ryb, biotechnologii, przemysłu stoczniowego i handlu.  W dn. 20-21 czerwca 2017 wizytę w Reykjaviku złożył Minister SZ W. Waszczykowski – była to pierwsza oficjalna wizyty szefa polskiego resortu spraw zagranicznych od 1976 r. Min. W. Waszczykowski wziął udział w ‎nieformalnym spotkaniu ministrów spraw zagranicznych RPMB oraz dwustronnym spotkaniu ze swoim islandzkim odpowiednikiem – Gudlaugurem Thor Thordarsonem. W dn. 30 maja 2017 r. islandzki minister SZ uczestniczył w V spotkaniu ministrów spraw zagranicznych państw Grupy Wyszehradzkiej, nordyckich i bałtyckich (V4-NB8) w Sopocie. 5-6 kwietnia 2019 Islandię odwiedził minister SZ Jacek Czaputowicz. 

Prezydent Islandii Guðni Thorlacius Jóhannesson wział udział we wrześniu 2019 w obchodach 80 rocznicy wybuchu II wojny światowej w Gdańsku. Z kolei między 3 a 5 marca 2020 złożył oficjalną wizytę w Polsce wraz z minister kultury i edukacji Lilją Alfredsdóttir. Podczas wizyty szefowie resortów edukacji Polski i Islandii podpisali deklarację o współpracy w dziedzinie oświaty.

Wymiana towarowa Polski z Islandią koncentruje się na handlu w dwóch, trzech branżach, co prowadzi do wyraźnego narażenia jej na dużą zmienność. W efekcie zarówno po stronie importu, jak i eksportu obserwuje się na przemian bardzo duże wzrosty oraz następujące po nich głębokie spadki. Islandia jest 60 partnerem eksportowym Polski (udział 0,1%) i 67 partnerem w imporcie (udział także 0,1%). Wg wstępnych danych GUS, obroty towarowe między Polską a Islandią w 2016 r. wyniosły 300,3 mln EUR (w 2015 r. 196,2 mln EUR). Polski eksport wyniósł 152,5 mln EUR (63,1 mln EUR w 2015 r.), a import z Islandii 147,9 mln EUR (133,1 mln EUR w 2015 r.). Głównym źródłem wzrostu eksportu na Islandię w 2016 r. było zwiększenie eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego (w tym w szczególności samolotów). Na dynamikę importu wpłynęło zwiększenie importu aluminium i wyrobów aluminiowych oraz ryb. Wśród inwestorów islandzkich w Polsce są firmy: Horn Invest hf., Promens hf. i the Enterprise Investment Fund (EIF), które inwestują w produkcję gumy i plastiku oraz firma Bakkavor, która uruchomiła w Polsce własny zakład przetwórstwa ryb, jak też firma Lysi, która ma swoje przedstawicielstwo w Polsce sprzedające tran leczniczy. Inwestycje polskie w Islandii są bardzo ograniczone.

12 listopada 2019 r. w Ambasadzie RP w Reykjaviku miała miejsce uroczysta inauguracja działalności Polsko-Islandzkiej Izby Handlowej. 

W pierwszym zarządzie Izby zasiedli: Maciej Wojtczak z firmy Plusvik, Bogusław Szemioth – Honorowy Konsul Republiki Islandii w Polsce, Valur Ásmundsson, Samherji oraz Þorvarður Guðlaugsson, Icelandair.

2 września 2025 roku na corocznym walnym, zgromadzeniu Polsko-Islandzkiej Izby Handlowej nowym prezesem Izby został wybrany Ketill Magnússon z firmy Marel, a członkami zarządu: Ársæll Harðarson, Aleksandra Knap, Anna Kluczek-Kollar, LO:ME i Lúðvík Börkur Jónsson, Royal Iceland.

W Islandii istnieje 16 dwustronnych izb, nad którymi nadzór pełni biuro Bilateralnych Izb Handlowych Islandii (Iceland Bilateral Chambers of Commerce).

Polsko-Islandzka Izba Handlowa zrzesza firmy, osoby prywatne oraz instytucje współpracujące z Islandią i Polską. Naczelnym celem jest promocja i utrzymanie powiązań w dziedzinie handlu, a także edukacji, kultury i polityki. Polsko-Islandzka Izba Handlowa jest także platformą służącą komunikacji ze społeczeństwem i forum do dyskusji o interesach między Polską a Islandią.  Izba zajmuje się organizowaniem spotkań i konferencji dotyczących wspólnych spraw obu krajów, dwustronnych wizyt przedstawicieli podmiotów gospodarczych obu krajów, reprezentowaniem interesów członków Izby, związanych z handlem wobec władz polskich i islandzkich, świadczeniem bezpośrednich usług zgodnie z decyzjami Zarządu, przede wszystkim udzielaniem informacji na temat kontaktów biznesowych, a także udzielaniem pomocy w ich nawiązywaniu oraz rozpowszechnianiem informacji związanych z prowadzeniem interesów w obu krajach.

Pierwszym wydarzeniem inaugurującym działanie nowego zarządu Polsko-Islandzkiej Izby Handlowej było spotkanie dla przedstawicieli polskiego i islandzkiego biznesu pod nazwą „Made in Poland”. Spotkanie zorganizowano we współpracy z Ambasadą RP w Reykjaviku 4 września 2025 roku.. W wydarzeniu wzięło udział blisko 50 polskich przedsiębiorców prowadzących działalność w Islandii oraz islandzkich biznesmenów i właścicieli firm aktywnych w Polsce. Inicjatywa służyła nawiązywaniu i zacieśnianiu kontaktów i współpracy. Obecność na spotkaniu „Made in Poland” firm z różnych sektorów jak media, przemysł, uroda, kultura i wiele innych, otworzyło dużo nowych, międzysektorowych możliwości współpracy i transfer wiedzy oraz dobrych praktyk. Przedsiębiorcy z chęcią dzielili się pozytywnymi wrażeniami dotyczącymi idei spotkania, podkreślali także, że była to nie tylko świetna sposobność do promocji ich marek oraz zwiększenia rozpoznawalności produktów, ale także okazja do tworzenia sieci wsparcia między ambasadą, Izbą, partnerami logistycznymi, a poszczególnymi firmami.