Komenda Miejska
Państwowej Straży Pożarnej
w Częstochowie

W dniu 10 grudnia br. w godzinach popołudniowych, jednostki Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie zostały zadysponowane do zdarzenia związanego z podejrzeniem zatrucia tlenkiem węgla (czadem) w jednym z mieszkań na terenie miasta. Interwencja ta, choć rutynowa pod względem procedur, stanowiła wyzwanie wymagające natychmiastowego i zdecydowanego działania ratowniczego.

Po przybyciu na miejsce zdarzenia, zastęp z Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej nr 3 w Częstochowie podjął niezwłoczną próbę nawiązania kontaktu z lokatorami. Ze względu na brak reakcji ze strony osób znajdujących się wewnątrz, konieczne stało się przeprowadzenie pomiarów stężenia czadu.

Wykorzystując specjalistyczny sprzęt pomiarowy, ratownicy dokonali odczytu w szczelinie drzwi, który potwierdził obecność tlenku węgla na poziomie 100 ppm (części na milion). W obliczu bezwzględnego priorytetu ratowania życia, podjęto decyzję o siłowym otwarciu drzwi do lokalu. W momencie wejścia ratowników, miernik stężenia czadu wskazał krytyczną wartość 700 ppm w strefie zagrożenia – wymagające natychmiastowej ewakuacji poszkodowanych.

Wewnątrz mieszkania znajdowały się dwie osoby poszkodowane 63-letnia nieprzytomna kobieta, z zachowanymi podstawowymi funkcjami życiowymi, oraz 43-letni mężczyzna, przytomny, ale z ograniczonym kontaktem werbalnym, co było bezpośrednim skutkiem ekspozycji na wysokie stężenie tlenku węgla.

Osoby poszkodowane zostały natychmiast ewakuowane ze strefy bezpośredniego zagrożenia i przekazane obecnemu na miejscu Zespołowi Ratownictwa Medycznego. Po wstępnym badaniu, ZRM podjął decyzję o konieczności dalszej hospitalizacji obu osób w celu zapewnienia specjalistycznej opieki medycznej.

Zdarzenie to ponownie uwypukla śmiertelne niebezpieczeństwo, jakie niesie ze sobą tlenek węgla – niewidzialny i bezwonny zabójca. Czujność sąsiadów oraz profesjonalizm i szybkość reakcji naszych jednostek ratowniczych odegrały decydującą rolę w uratowaniu życia dwóch osób.

• Każdego roku w naszych mieszkaniach i domach powstaje kilkadziesiąt tysięcy pożarów i kilka tysięcy zdarzeń, gdzie dochodzi do emisji tlenku węgla. Nasz dom jest miejscem, w którym każdy z nas czuje się najbezpieczniej. Pomimo tego, to właśnie tam ginie największa liczba osób, a ofiarami pożarów są najczęściej ich sprawcy.
• Tlenek węgla to bardzo trujący gaz. Nie jest on wyczuwalny przez ludzkie zmysły. Tlenku węgla NIE usłyszysz! NIE zobaczysz! NIE poczujesz!
• W okresie grzewczym wzrasta ryzyko powstania pożarów i zatruć tlenkiem węgla w budynkach mieszkalnych. Źródłem emisji tlenku węgla są urządzenia grzewcze opalane drewnem, węglem, gazem, olejem opałowym.
• Co roku, a tym bardziej przed rozpoczęciem sezonu grzewczego należy wykonać obowiązkowe okresowe przeglądy i czyszczenie przewodów kominowych oraz sprawdzenie instalacji wentylacyjnej.
• Państwowa Straż Pożarna rekomenduje instalowanie czujek dymu i tlenku węgla.
• Państwowa Straż Pożarna przypomina o obowiązku właściwego utrzymania stanu technicznego czujek dymu i tlenku węgla (m.in. wymianę baterii).
• Państwowa Straż Pożarna zwraca uwagę na fakt, że czujka tlenku węgla nie zastępuje przeglądu technicznego przewodów wentylacyjnych i kominowych.

Czad, czyli tlenek węgla powstaje podczas procesu niecałkowitego spalania materiałów palnych. Ma silne własności toksyczne, jest lżejszy od powietrza dlatego też gromadzi się głównie pod sufitem. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest:

• bezwonny,
• bezbarwny,
• pozbawiony smaku.

Czad blokuje dostęp tlenu do organizmu, poprzez zajmowanie jego miejsca w hemoglobinie (czerwonych krwinkach), powodując przy długotrwałym narażeniu śmierć.

Głównym źródłem zatruć w budynkach mieszkalnych jest niesprawność przewodów kominowych: wentylacyjnych i dymowych. Ich wadliwe działanie może wynikać z:

• nieszczelności,
• braku konserwacji, w tym czyszczenia,
• wad konstrukcyjnych,
• niedostosowania istniejącego systemu wentylacji do standardów szczelności stosowanych okien i drzwi, w związku z wymianą starych okien i drzwi na nowe.

Zgodnie z § 34 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. z 2023 r. poz. 822 z późn. zm.), w obiektach lub ich częściach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych w okresach ich użytkowania:

1. od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych - co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej;
2. od palenisk opalanych paliwem stałym niewymienionych w pkt 1 - co najmniej raz na 3 miesiące;
3. od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym niewymienionych w pkt 1 - co najmniej raz na 6 miesięcy 

Z kolei art. 62 ust. 1 pkt 1 c ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2025 r. poz. 418 z późn. zm.) zobowiązuje właścicieli i zarządców bloków mieszkalnych i domów jednorodzinnych do okresowej kontroli, co najmniej raz w roku stanu technicznego instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 listopada 2024 r. (Dz. U. z 2024 poz. 1716), zmieniającym rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, obowiązek instalowania autonomicznych czujek dymu obejmuje:

• lokal mieszkalny w nowopowstałym budynku – od 23 grudnia 2024 roku,
• wszystkie lokale mieszkalne w istniejących (użytkowanych) budynkach mieszkalnych w czasie wejścia w życie wyżej wymienionych przepisów – od 1 stycznia 2030 roku,
• pomieszczenia mieszkalne lub jednostka mieszkalna, w których świadczone są usługi hotelarskie – od 30 czerwca 2026 roku.

1. Systematycznie czyść, sprawdzaj szczelność i wykonuj przeglądy techniczne przewodów kominowych.
2. Użytkuj tylko sprawne techniczne urządzenia, zgodnie z instrukcją producenta.
3. Nie zasłaniaj i nie przykrywaj urządzeń grzewczych.
4. Nie zaklejaj i nie zasłaniaj kratek wentylacyjnych.
5. W przypadku wymiany okien na nowe, sprawdź poprawność działania wentylacji, nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację.

Nie bagatelizuj objawów takich jak: bóle i zawroty głowy, duszność, senność, osłabienie, przyspieszona czynność serca, mogą one być sygnałem, że ulegamy zatruciu tlenkiem węgla.

W takiej sytuacji natychmiast przewietrz pomieszczenie, w którym się znajdujesz i zasięgnij porady lekarskiej.