Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Choroba Parkinsona kojarzy się głównie z osobami starszymi, jednak coraz częściej diagnozuje się ją także u osób aktywnych zawodowo, również na terenach wiejskich. Wiele badań wskazuje, że rolnicy mogą należeć do grupy podwyższonego ryzyka ze względu na środowisko pracy – szczególnie kontakt z niektórymi środkami ochrony roślin, długotrwałą pracę fizyczną i ekspozycję na toksyny. Nie oznacza to, że każdy rolnik zachoruje, ale warto znać objawy i wiedzieć, kiedy zgłosić się po pomoc. Wczesne rozpoznanie zwiększa szanse na powstrzymanie rozwoju choroby.

Parkinson – co to za choroba? 

Choroba Parkinsona to neurodegeneracyjna choroba mózgu, w której stopniowo umierają komórki wytwarzające dopaminę — neuroprzekaźnik kluczowy dla kontroli ruchów. Rozwija się powoli, a jej początkowe symptomy łatwo pomylić ze zmęczeniem lub następstwami ciężkiej pracy fizycznej. U rolników te objawy są często bagatelizowane.

Najczęstsze wczesne objawy to:

• spowolnienie ruchów – np. wolniejsze wstawanie, zakładanie ubrań czy wykonywanie codziennych prac;
• sztywność mięśni – odczuwalna zwłaszcza rano lub po ciężkiej pracy;
• drżenie kończyn – szczególnie jednej ręki, zwykle w spoczynku;
• pochylona sylwetka i zaburzenia równowagi – trudniejsze podnoszenie ciężarów, częstsze potknięcia;
• zmiana pisma – litery stają się mniejsze i trudniejsze do odczytania;
• uboższa mimika twarzy – tzw. „maskowata twarz”.

Choć częściowo na rozwój tej choroby wpływ mają czynniki genetyczne, większość to tzw. przypadki idiopatyczne — ich przyczyny wciąż są badane, ale coraz większe znaczenie przypisuje się środowisku, w którym dana osoba żyje i pracuje.

Rolnictwo a Parkinson – co może mieć znaczenie?

Badania wykazują, że osoby mieszkające na wsi, a w szczególności zajmujący się pracą w rolnictwie, mają zwiększone ryzyko rozwoju choroby Parkinsona w porównaniu z populacją ogólną, z uwagi na:

• wieloletni kontakt z pestycydami i herbicydami (zwłaszcza bez odpowiedniej ochrony);
• pracę z maszynami emitującymi spaliny w słabo wentylowanych pomieszczeniach;
• przewlekły stres fizyczny i brak odpoczynku.

Jak rolnik może chronić swoje zdrowie?

Nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka, ale można je skutecznie zmniejszyć. Najważniejsze działania profilaktyczne:

1)    Ochrona podczas pracy z chemikaliami:

• noszenie masek, rękawic, okularów i odzieży ochronnej;
• unikanie kontaktu preparatu ze skórą i wdychania preparatów;
• unikanie rozpylania środków przy silnym wietrze;
• wybieranie środków o niższej toksyczności;
• przechowywanie chemikaliów poza domem, tj. w suchym, chłodnym i dobrze wentylowanym pomieszczeniu, niedostępnym dla osób postronnych (magazyn lub szafa na środki powinny być zamykane na klucz), z dala od żywności, paszy dla zwierząt, wody pitnej i ujęć wodnych;
• edukacja dotycząca bezpiecznego gospodarowania chemikaliami – warto zapoznać się z zaleceniami producenta i ściśle ich przestrzegać. 

2)    Dbanie o odpoczynek i sen – nadmierne przeciążenie sprzyja pogorszeniu stanu układu nerwowego.
3)    Aktywność fizyczna – regularny, umiarkowany ruch (np. spacer, jazda na rowerze, ćwiczenia rozciągające) pomaga utrzymać sprawność.
4)    Badania profilaktyczne – warto przynajmniej raz w roku skonsultować się z lekarzem rodzinnym, zwłaszcza jeśli pojawiają się niepokojące objawy.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Rolnik powinien skonsultować się ze specjalistą, jeśli zauważy u siebie:

• utrzymujące się drżenie jednej ręki;
• narastającą sztywność mięśni;
• trudności z wykonywaniem precyzyjnych czynności;
• częste potknięcia lub problemy z utrzymaniem równowagi;
• spowolnienie, którego nie można wytłumaczyć zmęczeniem.

Wczesna diagnoza pozwala szybciej rozpocząć leczenie, a to oznacza dłuższe zachowanie sprawności i samodzielności.

Życie z Parkinsonem na gospodarstwie – to możliwe

Chociaż choroba Parkinsona jest przewlekła, wielu rolników z odpowiednim leczeniem i wsparciem nadal prowadzi gospodarstwo. Pomagają w tym:

• dobrze dobrane leki;
• fizjoterapia i ćwiczenia;
• dostosowanie narzędzi pracy i właściwa organizacja pracy;
• wsparcie rodziny i lokalnej społeczności.

Ta choroba nie oznacza rezygnacji z życia — oznacza jedynie potrzebę większej troski o zdrowie.

Pamiętaj! 

Choroba Parkinsona może dotknąć każdego, również rolników. Znajomość pierwszych objawów, świadomość zagrożeń oraz odpowiednia profilaktyka mogą znacząco wpłynąć na jakość życia i długo zachowaną sprawność.