Polska na Litwie

Podobnie jak wileńska Rossa, lwowski cmentarz Łyczakowski, warszawskie Powązki czy krakowski cmentarz Rakowicki, cmentarz Bajkowa jest miejscem, dzięki któremu można bliżej poznać skomplikowane dziedzictwo dawnej Rzeczpospolitej i jej mieszkańców, których losy związane były również z terenami pozostającymi w rękach Imperium Rosyjskiego i pozostałych państw zaborczych.

W tych dniach, kiedy nasze serca i nasze myśli - Polaków i Litwinow - są z walczącą Ukrainą, prezentujemy w Wilnie wystawę, która ukazuje nam głęboką duchową wspólnotę trzech naszych narodów – podkreśla Urszula Doroszewska, ambasador RP na Litwie.

13 maja wystawa „Nekropolia na Bajkowej Górze. Polskie ślady na cmentarzu Bajkowa w Kijowie”  stanie w miejscu symbolicznym - na placu Łukiskim w Wilnie, gdzie podczas powstania styczniowego Rosjanie wykonali dwadzieścia jeden wyroków śmierci. Zginęli tu wówczas m.in. Zygmunt Sierakowski i Konstanty Kalinowski, których odnalezione niedawno prochy spoczywają obecnie w kaplicy na Starej Rossie.- mówi Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Instytutu POLONIKA. - Cmentarz Bajkowa w Kijowie kryje szczątki wielu zasłużonych obywateli miasta i okolicznych ziem a także żołnierzy polskich poległych w walce z bolszewikami. Do dziś zachowało się tu wiele kaplic autorstwa znanych architektów kijowskich, m.in. Władysława Horodeckiego, twórcy słynnego kijowskiego "Domu pod chimerami" i kościoła św. Mikołaja. Na "Bajkowej Górze" spoczywają  m.in. pisarka Olena Pcziłka i jej córka, poetka Lesia Ukrainka, polityk Mychajło Hruszewski i wielu innych. 

Prezentowana wystawa skrywa również wątek wileński. Na cmentarzu Bajkowa pochowany został Józef Zawadzki - księgarz, wydawca, prezydent miasta Kijowa, twórca giełdy kijowskiej. Wilnianin, syn Józefa Zawadzkiego seniora, słynnego wileńskiego wydawcy, któremu zawdzięczamy m.in. opublikowanie w 1822 r. "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza. Mam nadzieję, że przypomnienie tej postaci sprawi, że prezentowana w Wilnie wystawa polskich śladów na cmentarzu Bajkowa będzie dla Państwa kolejną okazją by lepiej poznać wielowątkową, wspólną historię Polski, Ukrainy i Litwy.- dodaje dyrektor.

Ekspozycja „Nekropolia na Bajkowej Górze. Polskie ślady na cmentarzu w Kijowie” to 10 plansz zestawionych względem siebie, w powtarzających się dystansach, które nawiązują do układu pomników i alejek cmentarza. Tablice swoim kształtem przypominają pomniki wieńczące mogiły. Ich prostota stanowi tło dla eksponowanych treści merytorycznych: historii i wielokulturowości miejsca. 

Na planszach znajdują się zdjęcia przedstawiające nekropolię Bajkowa autorstwa Norberta Piwowarczyka, które uzupełniają ilustracje archiwalne oraz zdjęcia dokumentacyjne opatrzone komentarzem merytorycznym dr Bartłomieja Gutowskiego – historyka sztuki i inwentaryzatora. Wystawa jest pokłosiem inwentaryzacji pomników nagrobnych na cmentarzu Bajkowa, która została wykonana w roku 2021 na zlecenie Instytutu Polonika.

Wystawa przygotowana przez Instytut POLONIKA po raz pierwszy prezentowana była w Warszawie w grudniu 2021. Niestety rosyjska agresja na Ukrainę wstrzymała plany prezentacji tej ekspozycji w Kijowie. Dzięki współpracy z Ambasadą RP w Wilnie wystawę będą mogli zobaczyć  teraz mieszkańcy Litwy.

Ekspozycja została przygotowana w czterech językach: litewskim, ukraińskim, angielskim oraz polskim. 

Wystawa będzie prezentowana w dniach 13–29 maja na placu Łukiskim (ścieżka wzdłuż ul. J. Tumo-Vaižganto) w Wilnie.

Specjalna wersja online wystawy "Nekropolia na Bajkowej Górze" znajduje się na platformie Google Arts& Culture: tutaj

Cały program Dni Kultury Ukraińskiej „Vilniushyvanka” - tutaj.

Organizatorami wystawy plenerowej „Nekropolia na Bajkowej Górze. Polskie ślady na cmentarzu Bajkowa w Kijowie” są:
Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Narodowego za Granicą POLONIKA 
Ambasada RP w Wilnie