Polska w Luksemburgu

Od lewej: Ullrich Wilhelm KLÖCKNER, Ambasador Niemiec,  Piotr WOJTCZAK, Ambasador Polski, Bruno PERDU, Ambasador Francji. Copyright : Ambasada Francji w Luksemburgu

 

Dokładnie 30 lat temu ministrowie spraw zagranicznych Niemiec Hans-Dietrich Genscher, Francji Roland Dumas i Polski Krzysztof Skubiszewski przyjęli w Weimarze wspólną deklarację inaugurującą formułę spotkań trójstronnych, zwaną dziś „Trójkątem Weimarskim”. Ta wspólna inicjatywa była odpowiedzią na zmianę w środowisku międzynarodowym, o której w następujący sposób mówił polski minister: „Zawężają się podziały ideologiczne. (...) Globalna rywalizacja supermocarstw ustępuje miejsca dialogowi i współpracy. "

Ten śmiały nowy format miał na celu stworzenie pomostu między dawnym blokiem wschodnim a Zachodem poprzez wzmocnienie, w samym sercu Europy, partnerskich więzi między trzema potężnymi aktorami. Zjednoczone Niemcy i Polska poszukiwały nowej strategii polityki zagranicznej, w tym wzajemnego pojednania i rozwiązania kwestii uznania granic. Ze swojej strony Francja musiała zrewidować swoje stanowisko wobec tych dwóch krajów, których rola się zmieniała. Ponadto Polska aspirowała do członkostwa w organizacjach międzynarodowych, takich jak NATO czy Unia Europejska (UE), wspierana przez Francję i Niemcy.

Po największym rozszerzeniu UE w 2004 r. dotychczasowy model współpracy „zmienił się: stał się forum zrzeszającym partnerów na równych zasadach”, jak to określił były minister spraw zagranicznych Niemiec Guido Westerwelle. Ta zmiana paradygmatu spowodowała zwrócenie większej uwagi na określone punkty agendy UE, szczególnie w kontekście europejskiej polityki zagranicznej.

Wspólne zobowiązanie na arenie międzynarodowej

Niedawno trzej partnerzy wyrazili poparcie dla ludności białoruskiej, wezwali władze tego kraju do poszanowania praw człowieka i zachęcili UE do opracowania kompleksowego planu wspierania demokratyzacji Białorusi z punktu widzenia gospodarczego. Potwierdzili również swoje poparcie dla negocjacji pokojowych dotyczących Górskiego Karabachu, suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy, a także przyjęli  mocne stanowisko wobec działań Federacji Rosyjskiej.

Świadomi roli, jaką odgrywają Bałkany Zachodnie oraz region Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu w utrzymaniu pokoju i stabilności w Europie, ministrowie podkreślili potrzebę złagodzenia napięć na Morzu Śródziemnym, konstruktywnego dialogu z Turcją oraz kompleksowego rozwiązania kwestii Cypru. Zwrócili również uwagę na sytuację w Libii, opowiadając się za embargiem ONZ, propozycjami sankcji UE i szybkim porozumieniem o zawieszeniu broni.

Oprócz polityki zagranicznej UE współpraca Trójkąta dotyczy również kwestii wojskowych i gospodarczych. Chociaż NATO jest dziś uważane za podstawę naszej wspólnej obrony, trzy państwa opowiadają się za wzmocnieniem europejskich zdolności obronnych i włączeniem ich do współpracy transatlantyckiej. Dobrą ilustracją tego podejścia jest utworzenie Weimarskiej Grupy Bojowej w 2011 r., jednej z 13 grup bojowych UE, podobnie jak utworzenie centrum operacyjnego powołanego przez Radę Unia Europejska w 2012 r. dla Rogu Afryki.

Wsparcie stabilności gospodarczej i innowacyjności

Nie ma wątpliwości, że stabilność gospodarcza ma fundamentalne znaczenie dla zabezpieczenia zasobów w celu zapewnienia zdolności operacyjnych i zmniejszenia ryzyka konfliktu w krajach rozwijających się. Dlatego kraje Trójkąta Weimarskiego wzywają do przywrócenia równowagi w handlu UE z Chinami i Stanami Zjednoczonymi oraz wspierają współpracę gospodarczą między nimi w Europie.

Trio wspólnie wprowadza innowacje w sektorach elektromobilności, łączności i energii, a wspólne projekty realizowane są w dziedzinie przemysłu oraz badań i rozwoju, w tym dotyczące wymiany naukowców. Na przestrzeni lat w formacie tym zawarto ponad 40 partnerstw uniwersyteckich.

Warto tutaj podkreślić rolę społeczeństwa obywatelskiego, które jest zarówno jednym z najpotężniejszych motorów, jak i głównym beneficjentem działań prowadzonych w ramach Trójkąta Weimarskiego. Do tej pory na szczeblu regionalnym utworzono około 2000 partnerstw francusko-niemieckich, 500 partnerstw polsko-niemieckich i co najmniej 11 partnerstw trójstronnych.

Pogłębianie koordynacji europejskiej

Nie ulega więc wątpliwości, że współpraca prowadzona pod egidą Trójkąta Weimarskiego jest już prawdziwym sukcesem na różnych polach. Możliwości jej pogłębienia są tym bardziej obiecujące, że Europa stoi przed wieloma wyzwaniami – jedne z nich stwarzają zagrożenia, inne z kolei oferują możliwości integracji. Wraz z wyjściem Wielkiej Brytanii z UE spotkania trio prawdopodobnie pozwolą na bardziej regularne i bezpośrednie poszukiwanie kompromisów w celu zaspokojenia nowych potrzeb europejskich. W centrum tej koordynacji znajdują się również przyszłe projekty, poprzez wsparcie przyjęcia specjalnej europejskiej strategii dla regionu Indo-Pacyfiku, projektu globalnego minimalnego podatku i, bardziej ogólnie, strategii walki z uchylaniem się od płacenia podatków.

Regularne konsultacje między naszymi trzema państwami będą atutem w przygotowaniu przyszłej francuskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, aby poprowadzić UE w kierunku ożywienia gospodarczego - również dzięki doświadczeniu Niemiec, które zapewniły prezydencję UE podczas pandemii, w drugiej połowie 2021 r. Wkład Polski może okazać się równie cenny, biorąc pod uwagę najnowsze wskaźniki gospodarcze, które są szczególnie dobre i odporne w kontekście wychodzenia z pandemii.

Wreszcie, jak zauważył Jean-Yves Le Drian, francuski minister spraw zagranicznych, „czasami istnieją między nami różnice w kwestii praworządności, w kwestiach migracyjnych, ale rozmawiamy o tym, ponieważ nie chcemy minimalizować różnic, a chcemy znajdować rozwiązania, kompromisy i inicjatywy, które umożliwią Europie postęp także w tych kwestiach”. Stwierdzenie to doskonale podsumowuje zalety Trójkąta Weimarskiego.

„Europa znajduje się w decydującym punkcie zwrotnym swojej historii”. Deklaracja Weimarska rozpoczyna się tymi słowami, które w obecnym kontekście brzmią równie prawdziwie. Ostatnie wydarzenia pokazały, jak cenne w pokonywaniu trudności jest pielęgnowanie wspólnych wartości, takich jak solidarność i integracja. Trójkąt Weimarski w namacalny sposób pokazuje, że można budować wartość dodaną, łącząc różne konteksty i perspektywy, wychodząc od bolesnego doświadczenia historycznego. Jesteśmy głęboko przekonani, że wysiłki podejmowane w tym kontekście będą kontynuowane i doprowadzą do lepszej Europy w służbie wszystkich naszych europejskich współobywateli.