Polska w Maroku

W Rabacie odbyła się konferencja poświęcona współpracy Polski i Maroka w dziedzinie transformacji energetycznej, zielonych technologii oraz bezpieczeństwa energetycznego, zorganizowana przez Ambasadę Rzeczypospolitej Polskiej w Maroku we współpracy z marokańskim ośrodkiem analitycznym Policy Center for the New South. W wydarzeniu uczestniczyli prelegenci i eksperci z Polski i Maroka, reprezentujący instytucje badawcze, środowiska analityczne oraz sektor energetyczny.

Dyskusje podczas konferencji skupiały się na wspólnych wyzwaniach i możliwościach, jakie stoją przed Polską i Marokiem w procesie transformacji energetycznej. Uczestnicy omówili kwestie związane z suwerennością energetyczną w obliczu zmian klimatycznych, rosnących kosztów energii oraz narastających wyzwań geopolitycznych. Podkreślano, że oba kraje poszukują stabilnych, niskoemisyjnych i odpornych systemów energetycznych.

Polscy eksperci podkreślali doświadczenia Polski w zakresie dynamicznego rozwoju odnawialnych źródeł energii, w szczególności fotowoltaiki, która w ostatnich latach osiągnęła w kraju imponującą skalę, czyniąc Polskę drugim co do wielkości rynkiem PV w Europie. Wskazywano, że kraj stoi obecnie u progu kolejnego etapu transformacji – przejścia od masowej instalacji OZE do budowy efektywnych systemów magazynowania energii, niezbędnych dla stabilności sieci. W tym kontekście omówiono rozwój technologii wodorowych, w tym programy dotyczące produkcji zielonego wodoru i plany związane z budową infrastruktury do jego transportu, w tym portu amoniakowego w Świnoujściu. Podkreślano, że wodór i amoniak będą miały znaczenie zarówno dla energetyki, jak i dla sektorów przemysłowych, takich jak chemia czy produkcja nawozów.

Szczególne miejsce w polskich wystąpieniach zajęła energetyka jądrowa. Omówiono projekty dużych elektrowni jądrowych realizowane we współpracy międzynarodowej, a także rozwój technologii małych reaktorów modułowych (SMR), które mogą znaleźć zastosowanie w przemyśle i energetyce systemowej. Wyjaśniano, że wysoki poziom akceptacji społecznej dla energetyki jądrowej w Polsce wynika zarówno z potrzeby odchodzenia od węgla, jak i z przekonania o jej znaczeniu dla bezpieczeństwa energetycznego. Polscy eksperci zwracali także uwagę na doświadczenia związane z dywersyfikacją dostaw gazu po wybuchu wojny w Ukrainie oraz na mechanizmy chroniące odbiorców podczas skokowych wzrostów cen energii. Podkreślano, że transformacja musi zachować wymiar społeczny i obejmować regiony, które historycznie były oparte na energetyce konwencjonalnej.

Marokańscy prelegenci przedstawili szeroką panoramę polityki energetycznej Maroka, podkreślając, że kraj od ponad dekady rozwija jedno z najbardziej ambitnych programów OZE w Afryce. Zaprezentowano osiągnięcia w budowie dużych farm solarnych i wiatrowych, w tym projekt Noor Ouarzazate, wskazując, że tak duże instalacje wymagają nie tylko nakładów technologicznych, lecz także dialogu społecznego, infrastruktury towarzyszącej i programów podnoszenia jakości życia w regionach objętych inwestycjami. Wskazywano, że transformacja energetyczna Maroka jest ściśle powiązana z odpornością środowiskową, dostępem do wody oraz rozwojem lokalnym, a energetyka odnawialna ma pełnić rolę katalizatora nowych gałęzi przemysłu.

Wskazano również, jak Maroko dostosowuje swój system gazowy do zmieniających się warunków rynkowych, w tym poprzez wykorzystanie LNG i rozwój współpracy regionalnej. Podkreślano rosnącą rolę marokańskiego przemysłu w projektach OZE – od produkcji komponentów po wdrażanie nowych technologii – oraz znaczenie partnerstw publiczno-prywatnych w tworzeniu krajowych kompetencji technicznych. Zaprezentowano instytuty szkoleniowe działające w formule PPP, które przygotowują specjalistów w dziedzinie energii słonecznej, wiatrowej i efektywności energetycznej, oraz omówiono proces dostosowywania programów szkoleniowych do potrzeb nowych sektorów energetycznych.

Zarówno strona polska, jak i marokańska akcentowała również kwestie związane ze społecznym wymiarem transformacji energetycznej, obejmującym ochronę grup społecznych najbardziej obciążonych kosztami transformacji, przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu, stabilność cen i akceptację społeczną dla nowych inwestycji. Eksperci zgodzili się, że powodzenie transformacji zależy w równym stopniu od technologii i inwestycji infrastrukturalnych, jak i od edukacji, komunikacji oraz wsparcia dla regionów, branż i pracowników objętych zmianami.

Ważnym punktem rozmów była również współpraca akademicka i rozwój kapitału ludzkiego. Podkreślano znaczenie wymiany doświadczeń między uczelniami i instytutami badawczymi, prowadzenia wspólnych projektów pilotażowych, a także testowania technologii w różnych warunkach klimatycznych. Zwracano uwagę, że zarówno Polska, jak i Maroko dysponują zapleczem badawczo-inżynieryjnym, które może zostać wykorzystane w projektach dwustronnych, zwłaszcza w obszarach OZE, wodoru, efektywności energetycznej i energetyki jądrowej.

Podkreślono, że praktyki wypracowane w Polsce i Maroku są w wielu obszarach komplementarne, co tworzy solidną podstawę do rozwijania współpracy w kolejnych latach.