Mniejszości Narodowe i Etniczne

Narodowość litewską podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 7374 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości litewskiej wynosiła 5.639 osób), w tym: w województwie podlaskim – 4.867 osób (według Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2002 r. - 5 097), mazowieckim – 446 (według Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2002 r. - 99), warmińsko-mazurskim – 380 (według Narodowego sspisu powszechnego ludności i mieszkań z 2002 r. – 83). Największe skupisko osób należących do mniejszości litewskiej znajduje się na terenie powiatu sejneńskiego w województwie podlaskim, gdzie 21,20% obywateli polskich zadeklarowało w trakcie spisu powszechnego z 2002 r. narodowość litewską. Litwini zamieszkują głównie gminę Puńsk – 75,7 % mieszkańców (według Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2011 r.), gminę wiejską Sejny - 18,52 % (według Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2002 r.), gminę miejską Sejny – 7,80% (według Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2002 r.) oraz należącą do powiatu suwalskiego gminę Szypiliszki - 2,66 % mieszkańców (według Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2002 r.).

Zdecydowana więszość przedstawicieli mniejszości litewskiej to wierni Kościoła Rzymskokatolickiego.

Główne organizacje:

• Wspólnota Litwinów w Polsce,
• Stowarzyszenie Litwinów w Polsce,
• Litewskie Towarzystwo św. Kazimierza,
• Fundacja im. Biskupa Antanasa Baranauskasa „Dom Litewski w Sejnach",
• Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce,
• Stowarzyszenie Młodzieży Litewskiej w Polsce.

Najważniejsze tytuły prasowe:

• „Aušra" - dwutygodnik,
• „Aušrelé" - miesięcznik dla dzieci,
• „Šaltinis” – kwartalnik,
• „Suvalkietis” – kwartalnik.

Najważniejsze imprezy kulturalne:

• Jarmark Folklorystyczny „Zielna",
• Festiwal Teatrów Stodolanych,
• Festiwal Teatrów Dziecięcych,
• „Sąskrydis” - zlot litewskich zespołów artystycznych,
• Koncert Zaduszkowy „Vėlinės",
• Przegląd Kapel Ludowych,
• Ochrona tradycji i obrzędów podczas obchodów świąt dorocznych.

Język litewski

Język litewski należy do wschodniego odłamu języków bałtyckich. Spośród wszystkich języków indoeuropejskich zachował najwięcej cech archaicznych. Język literacki ma swoje początki w XVI wieku, natomiast ukształtował się on w XIX wieku na podstawie dialektu auksztockiego.

Litewski jest językiem urzędowym na terenie Litwy. W Polsce jest on językiem licznej mniejszości narodowej, zamieszkującej głównie w powiatach sejneńskim i suwalskim. Polscy Litwini porozumiewają się na co dzień przede wszystkim w dialekcie dzukijskim, odmiennym od literackiego litewskiego, którego naucza się w szkole oraz używa w Republice Litewskiej.

Łącznie językiem litewskim w Polsce posługuje się około 30 tys. osób. Język litewski używany jest także w krajach byłego Związku Radzieckiego, w Wielkiej Brytanii, Ameryce Północnej oraz Południowej.

Kultywowanie tradycji języka litewskiego jest możliwe dzięki działalności Stowarzyszenia Litwinów w Polsce. Wydaje ono litewskojęzyczny dwutygodnik „Aušra” (pol. „Jutrzenka”), a oprócz tego opublikowało kilkanaście książek w języku litewskim. W gminach Sejny i Puńsk oraz w mieście Sejny działają także szkoły podstawowe z litewskim językiem nauczania, w których uczniowie mogą poznawać język i pielęgnować jego tradycję. Naukę w języku litewskim mogą następnie kontynuować w litewskojęzycznych gimnazjach w Sejnach i Puńsku oraz liceum działającym w ramach puńskiego Zespołu Szkół z Polskim i Litewskim Językiem Nauczania. W gminie Puńsk język litewski jest językiem pomocniczym. W gminie tej są podwójne polsko-litewskie tablice.

W miejscowości działa także Dom Kultury Litewskiej, w którym skupia się znaczna część działalności kulturalnej mniejszości litewskiej. W ramach działalności instytucji kulturalnej organizowane są, m.in.: Festiwal Chórów "Lietuva brangi", Konkurs Litewskiej Piosenki Dziecięcej "DAINORĖLIS" czy Spotkania Mniejszości Narodowych. Działa 9 zespołów amatorskich.