Za realizację projektów predefiniowanych w ramach Programu Sprawiedliwość odpowiadają następujące podmioty:
- Centralny Zarząd Służby Więziennej, w partnerstwie z Dyrektoriatem Norweskiej Służby Więziennej (KDI), University College of Norwegian Correctional Service (KRUS) oraz Szkołą Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości (SWWS);
- Instytut Wymiaru Sprawiedliwości w partnerstwie z Uniwersytetem w Stavanger;
- Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
Beneficjenci i partnerzy projektów będący państwowymi jednostkami budżetowymi planują środki na realizację projektów w budżecie państwa i budżecie środków europejskich, zgodnie z przepisami o finansach publicznych. W przypadku podmiotów, które nie są państwowymi jednostkami budżetowymi, dofinansowanie jest przekazywane przez Operatora Programu, zgodnie z umową/porozumieniem ws. projektu, na podstawie złożonego finansowego raportu okresowego, zawierającego wniosek o płatność.
We wdrażanie Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021, w tym Programu Sprawiedliwość, zaangażowane są następujące instytucje:
- Krajowy Punkt Kontaktowy – Departament Programów Pomocowych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej;
- Instytucja Certyfikująca – Wydział Monitorowania Pomocy Zagranicznej w Departamencie Programów Pomocowych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej;
- Instytucja Audytu – Departament Audytu Środków Publicznych w Ministerstwie Finansów;
- Instytucję ds. Nieprawidłowości – Departament Certyfikacji i Desygnacji w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
Po stronie Darczyńców, za wdrażanie Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021 odpowiada Biuro Mechanizmów Finansowych (BMF), które wspiera Norweskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych (NMSZ) w procesie zarządzania Mechanizmem i pełni funkcję punktu kontaktowego.
Projekty realizowane w ramach Programu Sprawiedliwość:
W ramach Programu Sprawiedliwość realizowane są 3 projekty predefiniowane – jeden projekt w obszarze programowym PA 19 – Służby więzienne i areszt przedprocesowy i dwa projekty w obszarze PA 22 – Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i przemocy ze względu na płeć:
-
Projekt predefiniowany nr 1 „Pilotażowe kompleksy penitencjarne” (PA 19), realizowany jest przez Centralny Zarząd Służby Więziennej w partnerstwie z Dyrektoriatem Norweskiej Służby Więziennej (KDI), University College of Norwegian Correctional Service (KRUS) oraz Szkołą Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości (SWWS). Porozumienie z Beneficjentem Projektu zostało zawarte w dniu 4 listopada 2020 r. Całkowita wartość projektu zgodnie z porozumieniem wynosi 56 470 588 euro.
Projekt zakłada realizację innowacyjnych działań zmierzających do poprawy systemu penitencjarnego w Polsce, co pozwoli na obniżenie wskaźnika powrotności osadzonych do przestępczości. Zakres zadań obejmuje wdrożenie trzech uzupełniających się modułów:
- Moduł nr 1 obejmuje budowę i uruchomienie 5 nowoczesnych kompleksów penitencjarnych składających się z pawilonu mieszkalnego, hali produkcyjnej oraz domu przejściowego. Działanie to przyczyni się do poprawy infrastruktury więziennej, co pozwoli na odbywanie kary pozbawienia wolności w humanitarnych warunkach, zgodnie ze standardami CPT. Budowa hal produkcyjnych i nawiązanie współpracy z przedsiębiorcami pozwoli na zatrudnienie osób pozbawionych wolności po szkoleniu zawodowym. Kadra zaangażowana w realizację zadań w nowopowstałych kompleksach penitencjarnych zostanie przeszkolona zgodnie ze zmodernizowanym programem.
- Moduł nr 2 zakłada podniesienie kompetencji kadry Służby Więziennej w celu wsparcia procesu resocjalizacji i readaptacji osadzonych. Szkolenia specjalistyczne w ramach zmodernizowanego systemu kształcenia przygotowane będą na podstawie opracowanych profili zawodowych personelu więziennego i zidentyfikowanych luk kompetencyjnych. W pierwszej kolejności przeszkolona zostanie kadra nowopowstałych pilotażowych kompleksów penitencjarnych.
- Moduł nr 3 przewiduje opracowanie narzędzia szacowania ryzyka powrotności osób odbywających karę pozbawienia wolności do przestępstwa oraz jego adaptację do polskiego systemu prawnego. Moduł zakłada również szkolenie kadry w zakresie stosowania ww. narzędzia. Ponadto, przewiduje się realizację działań edukacyjnych skierowanych do przedstawicieli instytucji wymiaru sprawiedliwości (sędziów penitencjarnych, kuratorów sądowych oraz kadry Służby Więziennej), które ukierunkowane będą m.in. na upowszechnienie stosowania alternatywnych kar nieizolacyjnych.
-
Projekt predefiniowany nr 2 „Zintegrowany system zapobiegania przemocy domowej” (PA 22), wdrażany jest przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwość w partnerstwie z Uniwersytetem w Stavanger. Zgodnie z porozumieniem, zawartym w dniu 16 listopada 2020 r., całkowita kwota projektu wynosi 2 000 000 euro.
Głównym celem projektu jest poprawa funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie poprzez opracowanie modelu zapobiegania przemocy domowej na poziomie gminy. Projekt zakłada szereg działań, w tym przeprowadzenie analizy i oceny systemu profilaktyki przemocy domowej i wsparcia relacyjnego oraz jego dostępności dla klientów w Polsce i Norwegii, przygotowanie narzędzia do identyfikacji przypadków zagrożonych przemocą domową wynikającą z dysfunkcyjnych relacji interpersonalnych, przygotowanie poradnika „Wdrażanie lokalnego systemu wspierania relacji interpersonalnych dla rodzin zagrożonych przemocą domową”, przygotowanie gmin do testowania modelu, ewaluację testowanych rozwiązań oraz opracowanie finalnej wersji i upowszechnianie modelu „Zintegrowany system profilaktyki przemocy domowej”. Metodyka działania w ramach projektu jest zgodna ze standardami tworzenia polityk publicznych (analiza sytuacji zastanej, wypracowanie rozwiązania, testowanie rozwiązania, opracowanie finalnego rozwiązania/programu, upowszechnianie rozwiązania).
-
Projekt predefiniowany nr 3 „Przeciwdziałanie przemocy wobec osób starszych i niepełnosprawnych” (PA 22), realizowany jest przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej na podstawie porozumienia z dnia 8 stycznia 2021 r. Całkowita wartość projektu zgodnie z porozumieniem wynosi 1 500 000 euro.
Projekt ma na celu poprawę funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wobec osób starszych i osób z niepełnosprawnościami. W ramach projektu przeprowadzona zostanie diagnoza zjawiska przemocy wobec osób starszych i osób z niepełnosprawnościami, wypracowany zostanie model profilaktyki i wsparcia dla osób starszych i niepełnosprawnych, zagrożonych i doświadczających przemocy i ich rodzin, przeprowadzona zostanie ogólnopolska kampania społeczna oraz szkolenia dla profesjonalistów pracujących w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Fundusz Małych Grantów:
W ramach Programu Sprawiedliwość przewidziane zostały dwa nabory wniosków (konkursy) na realizację projektów finansowanych z Funduszu Małych Grantów. Nabory planowane są w 2022 roku i będą dotyczyć obszaru programowego PA 22 „Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie i przemocy ze względu na płeć”. Beneficjentami projektów będą jednostki samorządu terytorialnego. Szczegółowe informacje dotyczące zakresu projektów, zasad naborów, kryteriów oceny itp. zostaną podane w ogłoszeniu o naborze, które opublikowane będzie na stronie internetowej Operatora Programu.
Nadzór nad realizacją Programu:
Zgodnie z art. 5.6 Regulacji ws. wdrażania Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021, do obowiązków Ministerstwa Sprawiedliwości jako Operatora Programu należy przygotowanie i wdrażanie Programu, w tym zagwarantowanie jego jakości oraz weryfikacja produktów i postępów projektów w osiąganiu oczekiwanych rezultatów, między innymi poprzez monitoring projektów i weryfikację wydatków poniesionych przez Beneficjentów. Weryfikacje prowadzone przez Operatora Programu obejmują administracyjne, finansowe, techniczne i rzeczowe aspekty projektów, w szczególności w zakresie:
- zgodności realizacji projektów z Regulacjami ws. wdrażania Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021, Wytycznymi NMSZ i Krajowego Punktu Kontaktowego, Umową ws. Programu, porozumieniem ws. projektu, odpowiednim prawodawstwem krajowym i UE (w tym dotyczącym zamówień publicznych);
- zgodności poniesionych wydatków z zasadami kwalifikowalności;
- prawidłowości prowadzonej dokumentacji;
- braku podwójnego finansowania;
- postępu rzeczowego w realizacji projektu, realizacji wyników zgodnie z planem wdrażania projektu, w tym w zakresie osiągania wskaźników;
- przestrzegania wymogów dotyczących informacji i promocji, w tym zasad dot. identyfikacji wizualnej;
- zgodności z zagadnieniami horyzontalnymi;
- identyfikowania ew. problemów, jakie mogą wystąpić, a także reagowania na nie poprzez podjęcie działań zaradczych lub naprawczych.
Weryfikacje obejmują następujące procedury:
- weryfikacje raportów złożonych przez Beneficjentów,
- kontrole projektów w miejscu ich realizacji.
Operator Programu przeprowadza kontrole ex-ante postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych, prowadzonych przez Beneficjentów. Kontrola zlecana jest przez Operatora Programu niezależnemu podmiotowi.
Za wdrażanie i realizację celów Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021 w Polsce odpowiada Krajowy Punkt Kontaktowy, którego funkcję pełni Departament Programów Pomocowych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Krajowy Punkt Kontaktowy regularnie monitoruje programy pod kątem postępów w osiąganiu rezultatów i celu programu, zgodnie z uzgodnionymi wskaźnikami i wymogami finansowymi określonymi dla programu.
Do zadań pozostałych podmiotów zaangażowanych we wdrażanie i monitorowanie Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021 należy w szczególności:
- Instytucja Certyfikująca – przedkładanie do NMSZ poświadczonych finansowych raportów okresowych i raportów końcowych dla programów, przedkładanie do NMSZ prognoz dotyczących planowanych przyszłych płatności, zgłaszanie do NMSZ naliczonych odsetek, utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków zadeklarowanych NMSZ, zagwarantowanie, by kwoty odzyskane oraz kwoty wycofane po anulowaniu całości lub części wkładu finansowego na rzecz programu lub projektu zostały zwrócone do NMSZ przed zamknięciem programu;
- Instytucja Audytu – zapewnienie przeprowadzania audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli na poziomie krajowym oraz dla każdego programu;
- Instytucja ds. Nieprawidłowości – przygotowywanie i składanie sprawozdań w sprawie nieprawidłowości do NMSZ.
Program Sprawiedliwość realizowany będzie do 31 grudnia 2024 r. (końcowa data kwalifikowalności wydatków w ramach kosztów zarządzania).
Informacje na temat Programu i projektów dostępne są na stronie Operatora Programu, Krajowego Punktu Kontaktowego: www.eog.gov.pl, na stronach Beneficjentów Projektów:
oraz na stronie Biura Mechanizmów Finansowych https://eeagrants.org.