Lato 2023. Wstęp do suszy
26.06.2023
Długoterminowe prognozy pogody wskazują, że w lipcu w Polsce mają dominować temperatury ok. 30 stopni Celsjusza. Wiele wskazuje, że cała Europa kolejny rok z rzędu będzie się mierzyła z falami ekstremalnych upałów. Naukowców w 2023 roku szczególnie niepokoi również intensywne, nienotowane w historii pomiarów nagrzewanie się mórz. Zjawisko to, przy utrzymujących się bardzo wysokich temperaturach powietrza i silnym nasłonecznieniu, dotyczy również wód śródlądowych, w tym rzek. Z końcem czerwca w Polskich rzekach stany wody układają się w strefie niskiej i średniej, co świadczy o suszy hydrologicznej.
Zjawisko nagrzewania się wód i wysychanie rzek w Europie
Europa jest obecnie najszybciej ogrzewającym się kontynentem. Średnia temperatura, od 1900 roku, wzrosła o 2,4 stopnie Celsjusza. Ubiegły rok był najcieplejszym w historii pomiarów. Hiszpanię i Francję od stycznia tego roku nawiedzały rekordowe upały. Kraje te, kolejny rok z rzędu, mierzą się z ekstremalną suszą. Susza dotyka również kraje nadbałtyckie, w tym Skandynawię, gdzie niemal na całym obszarze występuje zagrożenie pożarowe w lasach. Według najnowszych danych Europejskiej Agencji Satelitarnej (ESA) susza w czerwcu – u progu lata – obejmuje już 1/3 terytorium Europy. Obserwowane jest też intensywnie nagrzewanie się Atlantyku i wód morskich, w szczególności wokół Wysp Brytyjskich oraz Morze Śródziemne i Bałtyk. Skala zjawiska nie była dotąd notowana w historii pomiarów. Z kolei ekstremalne upały napływające w czerwcu znad Afryki do Europy, przyspieszają nagrzewanie się wód śródlądowych: rzek oraz zbiorników wodnych. W Hiszpanii, na południu Francji i Niemczech rzeki mają już bardzo niskie stany wód, a niektóre zaczynają wysychać. Niżówki pojawiły się na Renie. W Polsce wiosną w rzekach przeważały średnie stany wód. Jednak nadejście pierwszych upałów gwałtownie zmieniło sytuację. Poziom wody w rzekach obniżył się i obecnie stany wody układają się w strefie niskiej i średniej, zarówno w dorzeczu Odry jak i Wisły. Tylko lokalnie, w momencie spływu wód opadowych, czasowo stan wody wzrasta na niewielkich rzekach. Znacząco wzrosła temperatura w nurcie Odry ma 20-23 stopnie Celsjusza, w kanałach i starorzeczach sięga 26-27 stopni.
Opady burzowe nie uzupełniają niedoborów wody. Najbliższe prognozy
Według prognoz IMGW-PIB spodziewane w najbliższych dniach burze i opady będą chwilowo stabilizować sytuację, a nawet mogą nieznacznie punktowo ją poprawić. Niemniej susza hydrologiczna i glebowa – inaczej zwana rolniczą, będą się utrzymywać. Opady burzowe, za sprawą wysokich wartości temperatury oraz intensywnej wegetacji roślin nie wystarczają, by długotrwale złagodzić suszę hydrologiczną. Zjawisko to postępuje. Najtrudniejsza sytuacja panuje obecnie na zachodzie kraju, bo tam notowano najmniej opadów. Wg. danych IMGW-PIB aktualnie w Polsce obowiązuje 36 ostrzeżeń przed suszą hydrologiczną, 26 czerwca wydane zostały 3 nowe ostrzeżenia przed tym zjawiskiem. Objęły zlewnię Warty górnej od Liswarty do zbiornika Jeziorsko, zlewnię Gwdy oraz odcinek Odry od Warty do Gryfina. W nadchodzącym tygodniu prognozowane są opady deszczu w całym kraju. Początkowo większych opadów spodziewać się można na południowym zachodzie a następnie na południu i wschodzie.
Główna Inspekcja Ochrony Środowiska w ramach stałego monitoringu bada stan fizykochemiczny i temperaturę wód, wyniki dostępne są na stronie www.gov.pl/Odra w zakładce Badania Odry.
