Okobus

Szanowni Lekarze POZ,

W Polsce na cukrzycę choruje około 3 milionów osób. Cukrzyca jest zwłaszcza groźna dla siatkówki (najważniejszej części oka) powodując retinopatię cukrzycową. Retinopatia jest głowną przyczyną utraty wzroku wśród dorosłych w wieku produkcyjnym. Osoba chora na cukrzycę ma około 25-krotnie wyższe ryzyko utraty wzroku niż jej rówiesnik bez cukrzycy. Zaburzenia widzenia powodują dotkliwą niepełnosprawność (80% wszystkich informacji zmysłowych ma charakter wzrokowy), utratę pracy i niezależności. Cukrzyca atakuje podstępnie - chory nie odczuwa bólu, zaczerwienienia oczu, a nawet pogorszenia widzenia, do którego dochodzi niespodziewanie. Wtedy leczenie może być trudne i nie zawsze w pełni skuteczne.

Warunkiem skutecznego i ekonomicz­nego leczenia jest więc wczesne rozpoznanie powikłań. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka i badanie dna oka, które powinno być wykonywane chorych na cukrzycę co najmniej raz do roku. W naszym kraju należałoby przeprowadzić 3-4 mln takich badań profilaktycznych rocznie, co nie jest wykonalne z powodu niewystarczającej liczby okulistów (4719), kolejek, konieczności skierowań i wykluczenia komunikacyjnego mieszkańców wsi. Skutkuje to zbyt małą wykrywalnością powikłań w ich wcześniejszej fazie. Rozwiązaniem tego problemu, wzorem innych krajów np. USA czy Wielkiej Brytanii mogą być powszechne przesiewowe badania okulistyczne przeprowadzane przy wykorzystaniu telemedycyny i sztucznej inteligencji.

Efektem planowanego badania będzie poprawa wykrywalności retinopatii cukrzycowej i cukrzycowego obrzęku plamki, szybka identyfikacja osób wymagających leczenia i zmniejszenie kosztów bezpośrednich i pośrednich ponoszonych przez państwo w związku z cukrzycą. Otrzymane wyniki przyczynią się do stworzenia powszechnego i efektywnego modelu telemedycznego w okulistyce, który może objąć całą Polskę uwzględniając potrzeby pacjentów w naszym kraju. Jest to szczególnie istotne w rejonach wiejskich wykluczonych komunikacyjnie.

Wprowadzenie do praktyki tele-medycznych badań przesiewowych pozwoliłoby także na skrócenie kolejek do okulistów, poprzez wyeliminowanie wizyt kontrolnych u pacjentów będących w grupach ryzyka ale nie wymagających leczenia okulistycznego (do okulistów trafią tylko osoby wymagające specjalistycznej terapii). W ten sposób właściwi pacjenci trafią na leczenie we właściwym czasie.

Planowane przez nas badania opierają się na nieinwazyjnych metodach diagnostycznych (bez rozszerzenia źrenic, brak przeciwskazań do tych badań): kolorowej fotografii dna oka, optycznej koherentnej tomografii (OCT) oraz angiografii optycznej tomografii (angioOCT), które są zalecane przez towarzystwa naukowe do wykrywania retinopatii cukrzycowej i cukrzycowego obrzęku plamki.

Uwaga: podczas badań w OKOBUSIE nie będzie stawiana diagnoza ani badana ostrość wzroku, wada wzroku czy dobierane okulary.

Badania będą wykonywane przez przeszkolony personel: pielęgniarki i techników w specjalnym pojeździe diagnostycznym, tzw. OKOBUSIE (analogicznie do np. mammobusów). Dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod łączności (zapewnionych przez Instytut Łączności w Warszawie) możliwe będzie bezpieczne przesyłanie danych obrazowych do oceny przez okulistę, posiadającego doświadczenie w leczeniu schorzeń siatkówki. Okulista będzie oceniał czy obraz dna oka jest prawidłowy lub decydować czy chory wymaga pilnej wizyty okulistycznej i dalszego leczenia specjalistycznego.

Należy pamiętać, że badania przesiewowe nie są tak czułe i specyficzne jak pełne badanie w gabinecie okulistycznym. Tym niemniej znacznie zwiększają szanse na wykrycie najważniejszych powikłań ocznych cukrzycy. Prowadzone badanie pilotażowe nie jest ukierunkowane na wykrywanie innych schorzeń oczu np. jaskry. Te informacje znajdą się w ulotce dla pacjenta.

Chorzy na badania będą kierowani przez lekarzy rodzinnych. Badania zostaną wykonane bezpłatnie, w wyznaczonych przez Państwa miejscach, po wcześniejszym ustaleniu terminu (dnia i godziny badania w OKOBUSIE ok. 30-50 osób dziennie). Nadzór organizacyjny będzie sprawowany przez Koordynatora Terenowego Badań:

Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców
ul. Zbigniewa Herberta 14, 20-468 Lublin,
tel.: 81 748 47 88, email: biuro@lzlrp.pl.

Do badań mogą być kierowani pacjenci w wieku 18-80 lat chorzy na cukrzycę typu 1 i 2 oraz pacjenci ze stanem przedcukrzycowym (ok. 30% grupy) z państwa praktyk. Chory po podpisaniu dokumentów zgody na badanie oraz RODO będzie wpisywany przez Państwa do specjalnej aplikacji, w której będzie możliwe zaplanowanie godziny badania. Instrukcja do aplikacji zostanie Państwu udostępniona.

strona aplikacji: http://oko3.internet.media.pl

Do aplikacji należy wpisać:

• imIę i nazwisko pacjenta,
• PESEL,
• obszar zamieszkania (wiejski/miejsko-wiejski, miejski),
• obecność cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego,
• czas trwania cukrzycy,
• BMI,
• obwód pasa,
• odsetek HbA 1 C,
• RR,
• rodzaj leczenia (insulina/doustne leki przeciw­cukrzycowe),
• nadciśnienie tętnicze, stopa cukrzycowa, nefropatia, przebyty udar mózgu lub zawał serca w ostatnich 5 latach, choroba nowotworowa (rak piersi, rak płuca, rak przewodu pokarmowego, białaczka, czerniak, inne).

Za każdego skutecznie zrekrutowanego pacjenta, który zgłosi się w umówionym czasie na badanie w OKOBUSIE przewidziane jest wynagrodzenie.

Informacja o zamieszczeniu wyniku badania w aplikacji zostanie wysłana na Państwa adres mailowy. W przypadku stwierdzenia zaburzeń okulistycznych wymagających pilnego skierowania na pełne badanie okulistyczne prosimy o wystawienie skierowania do okulisty i poinformowaniu pacjenta o potrzebie wizyty okulistycznej.

Dla chętnych chorych zostaną zarezerwowane dodatkowe godziny przyjęć w Poradni Okulistycznej Katedry i Kliniki Okulistyki Ogólnej i Dziecięcej w Lublinie przy ul. Chmielnej 1. Będzie udostępniony numer telefonu pod którym rejestratorka będzie umawiała pacjentów na badanie i leczenie w Klinice.

Badania będą wykonywane bezpłatnie.

Telediagnostyka w badaniach okulistycznych - zastosowanie telemedycyny w wykrywaniu retinopatii cukrzycowej i cukrzycowego obrzęku plamki - pilotażowy program badań przesiewowych. Program finansowany ze środków budżetu Państwa - Ministra Zdrowia.