Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Z. Noskowskiego w Krzeszowicach

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Zygmunta Noskowskiego w Krzeszowicach

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA OCENIANIA INSTRUMENT GŁÓWNY FORTEPIAN

Cykl nauczania: sześcioletni i czteroletni
Wymiar zajęć w cyklu sześcioletnim:
klasy 1-3: 2 x 30 min. tygodniowo
klasy 4-6: 2 x 45 min. tygodniowo
Wymiar zajęć w cyklu czteroletnim:
Klasy 1-4: 2 x 45 min. tygodniowo

 

SPIS TREŚCI

I         1. Wymagania w poszczególnych etapach kształcenia

         2. Roczne minimum materiału nauczania 

 

II        Formy sprawdzania osiagnięć ucznia i  wymagania szkolne

1. Programy obowiązujące uczniów na audycjach

2. Program obowiązkowy na przesłuchania i egzaminy

3. Minimum gamowe obowiązujące na przesłuchania i egzaminy

4. Ogólne kryteria oceniania nauczyciela

5. Kryteria uzyskiwania przez uczniów ocen

I. WYMAGANIA

1. Etapy kształcenia

Zamieszczone poniżej etapy nauczania dotyczą zarówno cyklu sześcioletniego jak i czteroletniego. Zaleca się realizowanie w pierwszym i drugim roku cyklu czteroletniego odpowiednio: pierwszy, drugi i trzeci etap kształcenia. Pozostałe trzy etapy kształcenia, w trzecim i czwartym roku edukacji w cyklu czteroletnim.

Pierwszy etap kształcenia
Uczeń:

1) zna budowę i historię instrumentu, zasadę działania mechanizmu młoteczkowego oraz prawego i lewego pedału

• określa poszczególne części fortepianu
• zna klawiaturę, nazwy klawiszy i oktaw
• zna najbardziej charakterystyczne cechy brzmienia fortepianu (zanikanie dźwięku po uderzeniu w klawisze, różnice w brzmieniu)
• dostrzega zależność głośności i długości dźwięku od grubości strun

2)  zna półton i cały ton, interwały

• zna budowę gamy durowej oraz minorowej harmonicznej i melodycznej

3)  zna podstawowe wartości rytmiczne nut i pauz oraz przedłużanie wartości nut   przez kropkę, łuk i fermatę

• zna synkopę
• zna określenia metrum, takt, przedtakt

4)  zna podstawy notacji muzycznej

• nutę jako graficzny symbol dźwięku
• akoladę, dwie pięciolinie, klucz wiolinowy i basowy
• podział na takty, kreskę taktową, podwójną kreskę taktową
• znaki chromatyczne, oraz znaki przykluczowe, znaki przygodne
• przenośnik oktawowy, zapis zamiany rąk
• znak repetycji, volty, da capo al fine, aplikaturę
• zna podstawowe oznaczenia artykulacyjne, dynamiczne i agogiczne
• zachowuje prawidłową postawę przy instrumencie oraz swobodę i elastyczność aparatu gry
• opanował naturalne oparcie ręki na klawiaturze, właściwe ułożenie dłoni i palców
• opanowuje aktywność chwytu czubków palców
• zna zasady aplikatury w pozycji pięciopalcowej w gamie w obrębie oktawy oraz
• w trójdźwięku rozłożonym  i  harmonicznym
• koordynuje pracę i niezależność artykulacyjną/dynamiczną rąk
• opanowuje umiejętność zmiany pozycji ręki przez przeniesienie i podkład 1 palca
• realizuje dwudźwięki i trójdźwięki
• realizuje różne rodzaje artykulacji: portato, staccato, legato
• śpiewa i gra ze słuchu proste melodie, wyklaskuje podstawowe rytmy, rozróżnia
• dźwięki wysokie – niskie, głośne – ciche, długie – krótkie
• opanował podstawy muzykowania w duecie (na 4 ręce z nauczycielem)
• zna i stosuje zasady zachowania się na estradzie

Drugi etap kształcenia
Uczeń:

• rozwija biegłość i niezależność palcową w artykulacji portato, staccato, legato
• zachowuje elastyczność przegubu rąk
• wyrównuje pracę palców
• podkłada 1 palec w układzie szerokim – pasaże
• doskonali niezależność artykulacyjną i dynamiczną rąk oraz ich koordynację
• poszerza amplitudę dynamiki
• realizuje fakturę homofoniczną
• rozszerza znajomość pojęć i oznaczeń muzycznych (motyw, fraza, kulminacja)
• rozwija  wrażliwość  na  gatunek  dźwięku
• zna oznaczenia dynamiczne, agogiczne i artykulacyjne
• rozwija umiejętność transponowania prostych melodii
• rozwija umiejętność gry w duecie (utwory na 4 ręce)
• poznaje podstawy czytania a vista

Trzeci etap kształcenia
Uczeń:

• rozwija podstawy techniki figuracyjnej, pasażowej i dwudźwiękowej (portato, legato)
• swobodnie opiera się w trójdźwiękach (akordy i przewroty)
• rozwija umiejętność wydobywania i kształtowania odpowiedniego dźwięku
  w zależności od charakteru, dynamiki i rejestru
• rozwija niezależność pracy rąk i nóg (pedał rytmiczny i synkopowany)
• prawidłowo realizuje prostą fakturę polifoniczną i homofoniczną zachowując proporcje brzmienia
• potrafi realizować proste ozdobniki (przednutka długa, krótka, obiegnik, mordent, arpeggio)
• dostosowuje różne odmiany artykulacji do potrzeb utworu np. poco legato
• zna nieregularny podział wartości rytmicznych
• zna podstawy budowy formalnej utworów (ABA, allegro sonatowe  rondo, wariacje)
• prawidłowo i ze zrozumieniem prezentuje w grze utwory taneczne, ilustracyjne
• rozwija umiejętność samodzielnej pracy w domu
• doskonali umiejętność gry na 4 ręce oraz czytania a vista
• zna podwójny krzyżyk i bemol

Czwarty etap kształcenia
Uczeń:

• jest wrażliwy na rodzaj dźwięku
• rozwija technikę palcową, figuracyjną i pasażową
• właściwie posługuje się prawym pedałem (rytmicznym  i  synkopowanym)
• realizuje ze zrozumieniem fakturę homofoniczną (różnicowanie wyrazowe
  melodii i akompaniamentu)
• doskonali prowadzanie głosów w fakturze polifonicznej
• realizuje dwugłos w jednej ręce
• poprawnie frazuje i prowadzi kantylenę
• rozwija umiejętność realizowania ozdobników (różnice realizacji w zależności od epoki)
• samodzielnie odczytuje zapis nutowy utworu w kluczach wiolinowym i basowym, realizując poprawnie określenia artykulacyjne i dynamiczne
• rozwija umiejętność korygowania popełnianych błędów podczas samodzielnej pracy
• rozwija umiejętność transpozycji danych schematów melodycznych
• gra a vista w wolnym tempie łatwe utwory, kojarząc zapis nutowy z jego brzmieniem
• doskonali umiejętność gry na 4 ręce lub z innym instrumentalistą
• opanował umiejętność właściwego  zachowania na estradzie (właściwa
  postawa, dostosowanie poziomu krzesła, koncentracja)

Piąty etap kształcenia
Uczeń:

• rozwija biegłość i niezależność palcową
• doskonali technikę gamową, dwudźwiękową, figuracyjną, akordową i pasażową w tempach szybkich
• interpretuje utwory zgodnie z zasadami i stylem danej  epoki zwracając uwagę na: jakość dźwięku, metrorytmikę, agogikę, dynamikę, artykulację i frazowanie
• doskonali realizację faktury polifonicznej
• umie stosować tempo rubato
• potrafi wydobywać odpowiedni rodzaj dźwięku w zależności od  charakteru utworu
• prawidłowo i ze zrozumieniem prezentuje w grze różne formy muzyczne: etiudy, utwory polifoniczne, klasyczny cykl sonatowy ( do wyboru np.: sonatinę, sonatę, koncert) utwory kantylenowe, utwory taneczne i utwory ilustracyjne
• zna cechy charakterystyczne budowy formalnej utworów polifonicznych
• stosuje  różne  sposoby pamięciowego opanowania utworów muzycznych
• dokonuje krytycznej oceny wykonywanych  przez  siebie  utworów
• stosuje różne sposoby rozwiązywania problemów  technicznych podczas  samodzielnego ćwiczenia
• posiada umiejętność  koncentracji  na  zadaniu muzycznym podczas publicznego  występu
• rozwija umiejętność muzykowania zespołowego (utwory na 4 ręce, 2 fortepiany, akompaniament)
• słyszy w czasie wykonywania jednej warstwy utworu pełne jego brzmienie
• odpowiedzialnie współpracuje z innym wykonawcą
• wykonuje nieskomplikowane utwory literatury fortepianowej z różnych epok muzycznych: baroku, klasycyzmu, romantyzmu, współczesności zgodnie z odpowiednim stylem

Szósty etap kształcenia
Uczeń:

• doskonali precyzję techniczną - selektywność gry i wyrównaną motorykę
• rozwija technikę dwudźwiękową (tercjową, sekstową i oktawową) oraz pasażową
• pogłębia wiedzę muzyczną słuchając i analizując nagrania wybitnych pianistów oraz uczęszczając na  koncerty
• doskonali umiejętność wyrażania emocji, budowania nastoju i  operowania kolorystyką dźwiękową
• podczas samodzielnego ćwiczenia świadomie doskonali poprawność wykonawczą zgodnie z posiadaną wiedzą i umiejętnościami technicznymi oraz interpretacyjnymi
• koryguje popełniane błędy podczas swojej pracy
• realizuje zapis nutowy zawarty w partyturze
• poznaje techniki koncentracji i relaksacji przydatne podczas występów publicznych, potrafi w miarę możliwości panować nad tremą
• gra  a vista łatwe  utwory  z  zakresu  klasy III i IV cyklu  sześcioletniego
• posiada orientację przestrzenną na klawiaturze we wszystkich rejestrach
• dokonuje wstępnej analizy utworu
• spostrzega i realizuje informację na pięciolinii i poza nią
• samodzielnie opracowuje proste utwory, dbając o poprawność tekstową
• prawidłowo wykonuje podczas występu publicznego z pamięci następujący program: etiudę uwzględniającą technikę palcową obydwu rąk, etiudę zawierającą inny problem techniczny, utwór polifoniczny, jedną część sonatiny lub sonaty klasycznej ( do wyboru: allegro sonatowe, rondo lub wariacje), utwór dowolny

 

2.  Obowiązujące roczne minimum materiału nauczania

I rok kształcenia

• w ciągu całego roku: 20 krótkich utworów ośmiotaktowych z różnych „szkół gry”
  i różnych działów lub odpowiednio mniejsza liczba utworów dłuższych

II rok kształcenia

• w  każdym semestrze: 4 utwory w tym 1 etiuda
• w ciągu całego roku: 2 cz. sonatiny; 2 lub 3 utwory dawne, polifoniczne lub polifonizujący i 3 krótkie utwory dowolne (w tym może być utwór na cztery ręce)

III rok kształcenia

• w każdym semestrze: 5 utworów w tym 2 etiudy lub utwory o walorach technicznych
• w ciągu całego roku: 2 cz. Sonatiny lub inne formy klasyczne; 2 lub 3 utwory polifoniczne lub polifonizujące oraz 3 utwory dowolne (w tym może być na cztery ręce)

IV rok kształcenia

• w ciągu całego roku: 3 etiudy lub utwory wirtuozowskie o różnych problemach technicznych, 2 dłuższe (trudniejsze) utwory polifoniczne lub 3 odpowiednio krótsze (łatwiejsze), 2 cz. Sonatiny lub zamiennie Rondo albo Wariacje, 3 zróżnicowane utwory dowolne (w tym może być na cztery ręce)

V rok kształcenia

• w ciągu całego roku: 3 etiudy lub utwory wirtuozowskie o różnych problemach technicznych, 2 lub 3 utwory polifoniczne w zależności od stopnia trudności i czasu trwania, 1 allegro sonatowe lub wariacje lub rondo, 3 zróżnicowane utwory dowolne w tym 1 obszerniejszy (w tym może być na cztery ręce)

VI rok kształcenia

• w pierwszym semestrze: 1 lub 2  utwory,  w tym jeden o walorach technicznych i obszerny zestaw gam i pasaży
• w drugim semestrze program dyplomowy: utwór polifoniczny, dowolna forma klasyczna, rozbudowana i zróżnicowana etiuda, odpowiednio do programu dobrany utwór dowolny

W cyklu czteroletnim nauczyciel ma dowolność w realizacji minimum programowego. Powinien mieć na uwadze wiek i większy wymiar godzin lekcyjnych ucznia, przede wszystkim zaś jego tempo rozwoju. Po drugim roku edukacji w cyklu czteroletnim, uczeń powinien wykonać program kończący trzeci rok nauczania w cyklu sześcioletnim czyli trzeci etap kształcenia. Wskazane, by miał w repertuarze odpowiedni wybór utworów z obowiązującego w klasach I-III/6 minimum programowego. Po czwartym roku edukacji w cyklu czteroletnim, uczeń powinien wykonać program wieńczący szósty rok nauczania w cyklu sześcioletnim czyli szósty etap kształcenia. Wskazane, by miał w repertuarze odpowiedni wybór utworów z obowiązującego w klasach IV - VI/6 minimum programowego.

 

II        FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA, WYMAGANIA SZKOLNE

1.       Program na obowiązkowe audycje:

          Audycja jesienna dla rodziców – październik/listopad

• kl. I - nieobowiązkowo: program dostosowany do umiejętności ucznia;
• kl. II - V – jeden lub dwa kontrastujące utwory lub części z utworów cyklicznych (grane solo np. etiuda i utwór dowolny), ewentualnie utwór na 4 ręce;
• kl. VI/6 i IV/4 – jeden utwór (grany solo), ewentualnie 2 krótkie, kontrastujące utwory (jeden z utworów może być na 4 ręce).

2.       Program obowiązujący na przesłuchaniach i egzaminach:

          przesłuchania śródroczne - uczniowie wykonują program w całości z pamięci

kl. I    przesłuchanie w formie audycji w grudniu lub styczniu: trzy krótkie utwory o różnym charakterze i poziomie zaawansowania lub odpowiednio dwa dłuższe

kl. II - V w grudniu: gama wg ustaleń, utwór dawny, polifoniczny lub polifonizujący, etiuda lub utwór wirtuozowski, szybka cz. sonatiny/sonaty lub rondo lub wariacje i utwór a vista

kl. VI/6 i IV/4 egzamin techniczny w grudniu: gamy wg ustaleń, utwór klauzurowy, utwór a vista, etiuda lub utwór wirtuozowski