Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Gryfinie

Koordynatorem programu jest Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie.

Zakres zagadnień przedstawianych w kampanii zawiera wytyczne do prawidłowego stosowania półmasek filtrujących m.in.:

• prawidłowe oznaczenie zagrożeń i ich stężeń występujących w środowisku pracy i życia,
• dostosowanie klasy ochrony półmaski filtrującej do zagrożeń występujących w środowisku pracy i życia,
• odpowiednie dopasowanie półmaski filtrującej do wymiarów twarzy użytkownika,
• zasady prawidłowego użytkowania, przechowywania i utylizacji półmaski filtrującej,
• zapoznanie się z różnymi konstrukcjami półmasek filtrujących.

Klasyfikacja półmasek filtrujących

 Półmaski filtrujące są najpowszechniejszą i najczęściej stosowaną ochroną układu oddechowego przed zanieczyszczeniami powietrza w postaci aerozoli. Chronią one drogi oddechowe oczyszczając powietrze zanim dostanie się ono do dróg oddechowych użytkownika. Według ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG sprzęt ochrony układu oddechowego klasyfikowany jest w kategorii III, która obejmuje wyłącznie zagrożenia mogące mieć bardzo poważne konsekwencje i nieodwracalne szkody na zdrowiu. W związku z powyższym półmaski filtrujące przed wprowadzeniem na rynek muszą przejść ocenę zgodności, otrzymać certyfikat badania typu UE oraz przynajmniej raz w roku dostać pozytywną ocenę kontroli jakości produktu wg modułu C2 lub D ustalanej z właścicielem certyfikatu.

Ocena skuteczności półmasek filtrujących według wymagań normy notyfikowanej pozwala na dobranie odpowiedniej klasy do zagrożeń występujących w powietrzu oraz zapewnia jednakowe podstawy oceny wyrobów produkowanych przez różnych producentów.

Półmaski filtrujące pod względem skuteczności filtracji i właściwości użytkowych klasyfikowane są w trzech klasach ochrony: FFP1, FFP2, FFP3. Norma EN 149:2001 + A1:2009, zharmonizowana z Rozporządzeniem nr 2016/425 określa wymagania jakie powinien spełniać wyrób, aby otrzymać certyfikat badania typu UE.

 

Dopasowanie półmaski filtrującej do twarzy użytkownika

W celu odpowiedniego dopasowania półmaski filtrującej do twarzy należy wziąć pod uwagę jej dostosowanie do wymiarów twarzy oraz obowiązek każdorazowego dopasowania i uszczelnienia półmaski do twarzy przed wejściem do zanieczyszczonego środowiska.

Wymiary twarzy są indywidualną cechą każdego użytkownika półmaski filtrującej. Normy ISO wyszczególniają pięć modeli głowy w zależności od wymiarów antropometrycznych: mały, krótki/szeroki, średni, długi/wąski, duży [1]. Dopasowując półmaskę filtrującą należy pamiętać, że jeden model półmaski filtrującej może nie zapewnić skutecznej ochrony dla wszystkich docelowych użytkowników. Każda osoba korzystająca z półmaski filtrującej powinna przeprowadzić indywidulane dopasowanie uwzględniające jej rodzaj, kształt oraz rozmiar. Dopasowanie modelu należy powtarzać zawsze kiedy wystąpią znaczne zmiany w budowie twarzy użytkownika, np. utrata wagi, blizny, zabiegi estetyczne. Zaleca się, aby regularnie powtarzać testy dopasowania.

 

Wyróżnia się jakościowe i ilościowe testy dopasowania. Testy jakościowe opierają się na subiektywnej ocenie wyczuwalności smaku lub zapachu substancji pod półmaską. W efekcie przeprowadzenia testów ilościowych otrzymuje się konkretny wynik procentowej ilości cząsteczek jaka dostała się pod część twarzową w stosunku do ilości cząsteczek w środowisku badania.

 W celu sprawdzenia rzeczywistej ochrony jaką zapewnia półmaska filtrująca wyznacza się rzeczywisty wskaźnik ochrony (WPF). Podstawą do jego wyznaczenia jest zmierzenie  tężenia w środowisku pracy na konkretnym stanowisku a następnie wyznaczenie stężenia substancji pod półmaską filtrującą w czasie jej użytkowania na tym stanowisku.

W przypadku pracodawców wiedzę o stopniu dopasowania dla pracowników określa wyznaczony wskaźnik ochrony. Jest to wskaźnik wyznaczający poziom ochrony układu oddechowego, który osiągany jest dla 95% odpowiednio wyszkolonych i nadzorowanych użytkowników stosujących prawidłowo dopasowany sprzęt.

Przed rozpoczęciem pracy w środowisku zanieczyszczonym szkodliwym aerozolem należy sprawdzić szczelność przylegania półmaski do twarzy. W tym celu konieczne jest wykonanie kilku wdechów i wydechów. Podczas oddechów należy ocenić czy powietrze dostaje i wydostaje się tylko przez materiał filtrujący lub zawór wydechowy (jeśli półmaska posiada). Jeśli wystąpią nieszczelności należy dopasować półmaskę jeszcze raz – profilując zacisk nosowy oraz regulując taśmy nagłowia lub taśmy nauszne.

 

Każda osoba przed użyciem półmaski filtrującej powinna się zapoznać z instrukcją użytkowania dostarczoną przez producenta oraz zostać przeszkolona.

Ochrona w środowisku pracy

Pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie środki ochrony indywidulanej. Podstawą w doborze odpowiedniego sprzętu ochrony układu oddechowego jest przeprowadzenie pomiarów stężeń w środowisku pracy i dokonanie oceny ryzyka zawodowego.

W celu zapewnienia odpowiedniej ochrony dróg oddechowych należy:

• określić rodzaj i stężenie zanieczyszczenia na stanowisku pracy,
• dostosować klasę półmaski filtrującej do zagrożenia korzystając ze wskaźników ochrony,
• uwzględnić wymagania ergonomiczne,
• ocenić czy stan zdrowia pracownika nieumożliwia zastosowania odpowiedniego typu sprzętu.

Konieczne jest przeprowadzanie szkoleń, podczas których pracodawca powinien zapoznać pracownika ze sprzętem ochrony układu oddechowego.

W ramach szkolenia pracodawca powinien:

• poinformować, że półmaska filtrująca musi być stosowana zgodnie z jej przeznaczeniem oraz zgodnie z instrukcją użytkowania dostarczaną przez producenta,
• upewnić się, że instrukcja użytkowania producenta jest w pełni zrozumiała przez pracownika,
• poinformować gdzie i w jaki sposób są przechowywane półmaski filtrujące oraz jak powinien przechowywać je pracownik,
• poinformować o czasie noszenia półmaski filtrującej i jej ewentualnej wymianie podczas zmiany roboczej,
• pozyskać informację zwrotna od pracowników o ewentualnych niedogodnościach związanych z użytkowaniem półmasek podczas pracy.

Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gryfinie informuje, że materiały dotyczące kampanii znajdują się na stronie internetowej Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy w zakładce Wydarzenia →Kampanie Informacyjne → Kampania 2023-2024 „Chroń siebie i innych- Noś półmaskę”