Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Miechowie

Każdy człowiek, zdrowy czy chory, pacjent czy pracownik medyczny może być źródłem drobnoustrojów. Florę fizjologiczną mamy na skórze, błonach śluzowych, w przewodzie pokarmowym. Codziennie każdy człowiek z wydychanym powietrzem, potem i złuszczającym się naskórkiem, uwalnia do środowiska miliony bakterii, wirusów i grzybów. Każda osoba przebywająca w przychodni, pacjent, osoby towarzyszące, personel medyczny, może stanowić także źródło drobnoustrojów chorobotwórczych, które są przenoszone najczęściej za pośrednictwem rąk, płynów ustrojowych oraz skażonych sprzętów i powierzchni. Skażone sprzęty i powierzchnie są wielokrotnie dotykane przez różne osoby, a to sprzyja przenoszeniu drobnoustrojów.

Higiena rąk – zalecenia ogólne

O czym należy pamiętać:

1. Wykonuj higienę rąk blisko punktu opieki nad chorym tak, aby uniknąć powtórnego skażenia w wypadku, gdy Twoje ręce mimowolnie mają kontakt z przedmiotem znajdującym się z dala od pacjenta – np. z klamką;
2. Miej krótko obcięte paznokcie, paznokcie nie mogą być dłuższe niż 0,5 cm poza opuszek palca (drobnoustroje chętnie kolonizują obszar pod paznokciami, w tym grzyby z rodzaju Candida);
3. Mając bezpośredni kontakt z pacjentem nie wolno nosić sztucznych i lakierowanych paznokci;
4. Nie zaleca się wycinać skórek (mogą powstać uszkodzenia skóry sprzyjające kolonizacji i namnażaniu się drobnoustrojów);
5. Nie noś pierścionków, obrączki w czasie wykonywania procedur opieki nad pacjentem (biżuteria stanowi rezerwuar dla drobnoustrojów utrudniając dostęp środków myjących/dezynfekujących do wszystkich obszarów skóry i zatrzymując wilgoć, co ułatwia namnażanie się zwłaszcza bakterii);
6. Nie pracuj w odzieży ochronnej z długim rękawem, zrezygnuj także z noszenia w pracy zegarka lub bransoletki (utrudnia to mycie i dezynfekcję nadgarstków i przedramion w przypadku ich skażenia podczas pracy);
7. Myj ręce bieżącą wodą (usuwa mechanicznie florę przejściową łatwiej niż woda stojąca);
8. Zmocz ręce przed nałożeniem preparatu myjącego (zmniejsza to ryzyko wystąpienia podrażnień skóry rąk i ułatwia rozprowadzenie preparatu);
9. Myj/dezynfekuj dokładnie wszystkie powierzchnie rąk, szczególną uwagę zwracając na zakończenia palców, kciuki i przestrzenie międzypalcowe (to obszary najczęściej pomijane);
10. Spłucz dokładnie ręce wodą (pozostałości preparatu myjącego mogą uszkadzać skórę, co sprzyja kolonizacji szczepami szpitalnymi);
11. Dokładnie osusz ręce przed dezynfekcją (preparat dezynfekcyjny nałożony na mokre ręce jest nieskuteczny!)
12. Zakręć kurek przy użyciu suchego ręcznika jednorazowego (zapobiega to ponownej kontaminacji); używaj baterii bezkontaktowych;
13. Zakładaj rękawiczki w kontakcie z krwią i innymi płynami ustrojowymi; myj ręce po zdjęciu rękawic;
14. Nie stosuj lateksowych rękawiczek częściej niż jest to konieczne – alergia na lateks jest nieodwracalna, w przypadku jej wystąpienia unikaj kontaktu z lateksem (używaj rękawic wolnych od tej substancji);
15. Zgłaszaj przypadki alergii do specjalisty ds. BHP i Zespołu Kontroli Zakażeń Szpitalnych;
16. Chroń skórę rąk przed uszkodzeniami, każde skaleczenie zabezpiecz wodoodpornym opatrunkiem;
17. Używaj kremów lub emulsji natłuszczających skórę rąk.

Pielęgnacja skóry

Skóra rąk personelu zmieniona chorobowo to ryzyko zakażenia pacjenta, gdyż zmiany skórne są skolonizowane ogromną liczbą drobnoustrojów, kolonizacji tej nie eliminują zabiegi mycia i dezynfekcji rąk. Uszkodzenia skóry personelu – to uszkodzenie naturalnej bariery dla patogennych mikroorganizmów. Zaleca się rozważyć odsunięcie od pracy osoby ze zmianami skórnymi na czas ich leczenia. Mikrobiologiczna czystość rąk jest najważniejszą powinnością personelu medycznego – ogranicza infekcje krzyżowe, zmniejsza ryzyko infekcji związanych ze stosowaniem inwazyjnych technik diagnostycznych lub leczniczych.

Właściwe użycie rękawiczek ochronnych

Rękawiczki ochronne służą dwóm celom:

1. zapobiegają ryzyku przeniesienia szkodliwych czynników biologicznych za pośrednictwem rąk na pacjenta,
2. obniżają ryzyko nabycia przez pracowników opieki zdrowotnej zakażeń od pacjentów.

Rękawiczki sterylne nie są konieczne podczas rutynowej opieki nad chorymi. Czyste, niesterylne rękawiczki do badań należy nosić podczas wykonywania czynności związanych z opieką nad pacjentem, które mogą wiązać się z narażeniem na materiał potencjalnie zakaźny. Do takich sytuacji zaliczamy narażenie na kontakt z krwią, płynami ustrojowymi (owodniowym, mózgowo-rdzeniowym, otrzewnowym, opłucnowym, osierdziowym, maziowym, spermą, wydzieliną z pochwy, śliną, tkankami, moczem, kałem), błonami śluzowymi oraz przerwaną skórą, a także w przypadku kontaktu z urządzeniami inwazyjnymi w pobliżu miejsca, którym stykają się z ciałem, albo gdy są widocznie zabrudzone. Rękawiczki należy również stosować, gdy opiekujemy się pacjentami skolonizowanymi lub zakażonymi przez patogeny przenoszone drogą kontaktową.

Należy zawsze przeprowadzić procedurę higieny rąk po zdjęciu rękawiczek, bowiem rękawiczki mogą być uszkodzone, wskutek czego może dojść do skażenia przy ich zdejmowaniu. Podczas zdejmowania rękawic zaleca się stosować zasady ich bezpiecznego zdejmowania.

Jeśli pojawia się wskazanie do higieny rąk w czasie gdy personel używa rękawiczek, musi zdjąć rękawiczki, wykonać procedurę higieny rąk, a następnie założyć kolejną parę rękawiczek, jeśli ich użycie jest nadal zalecane. Zabronione jest użycie tych samych rękawic do czynności przy kolejnym pacjencie.