Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Oławie

Tegoroczne obchody „Światowego Dnia Rzucenia Palenia” przypadają na dzień  20 listopada 2025 r. Dzień ten, obchodzony co roku w trzeci czwartek listopada, ma już ponad 30-letnią tradycję.   Pomysłodawcą akcji był dziennikarz Lynn Smith, który w 1974 roku zwrócił się do czytelników swojej gazety, aby przez jeden dzień podjęli próbę niepalenia papierosów. W rezultacie aż 150 tysięcy ludzi odpowiedziało na apel dziennikarza. Zachęcone powodzeniem akcji Amerykańskie Towarzystwo Walki z Rakiem oficjalnie uznało trzeci czwartek listopada za Dzień Rzucania Palenia.

          Celem akcji  jest zwrócenie uwagi na szkodliwość palenia papierosów tradycyjnych,  e-papierosów i innych nowatorskich wyrobów tytoniowych, motywowanie palaczy  do zerwania z nałogiem oraz promocja stylu życia – wolnego od dymu tytoniowego.

          Według szacunków Global Burden of Disease (GBD) co roku ponad 8 mln ludzi na świecie umiera w wyniku chorób odtytoniowych. Tytoniu codziennie używa 22,3 proc. światowej populacji ludzi. Palenie tytoniu pozostaje jedną z najważniejszych przyczyn zgonów w Unii Europejskiej każdego roku. Około 50% palaczy umiera przedwcześnie, co powoduje utratę średnio 14 lat życia na jednego palacza. Nikotynizm jest też jedną z najważniejszych przyczyn nowotworów, którym można zapobiec, a 27% wszystkich nowotworów przypisuje się paleniu tytoniu.

          W Polsce w 2022 r. do codziennego palenia przyznało się 28,8 proc. dorosłych osób (30,8 proc. mężczyzn i 27,1 proc. kobiet).  Wynik ten ma tendencję zwyżkową względem lat poprzednich. Do używania papierosów elektronicznych przyznaje się 4,8% Polaków, a tytoniu podgrzewanego 4%. Polska młodzież używa częściej e-papierosów (29,5%) niż tradycyjnych papierosów (26,2%). 36% wszystkich palaczy w Polsce zainicjowało swój nałóg w wieku poniżej 17 lat, a kolejne 55% między 18. a 24. rokiem życia.  Palenie tytoniu niesie za sobą poważne skutki zdrowotne. Palacze są szczególnie narażeni na:

• choroby układu oddechowego– rozedma płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, raka płuc, języka, wargi, jamy ustnej, krtani, tarczycy, tchawicy, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, astmę oskrzelową, gruźlicę,
• choroby układu krążenia – chorobę niedokrwienną serca, zawał mięśnia sercowego, miażdżycę zarostową kończyn dolnych, nadciśnienie tętnicze, tętniaka aorty,
• inne choroby: raka nerki, pęcherza moczowego, przełyku, wrzody żołądka oraz dwunastnicy, przepukliny jelitowe, choroby oczu (katarakty, niedowidzenia, degenerację plamkową), impotencję, upośledzenie płodności.

Negatywne konsekwencje palenia papierosów są powszechnie znane, ale wciąż z każdym rokiem coraz więcej osób zaczyna palić tytoń. Zawarta w dymie nikotyna przynosi poczucie ulgi, która sprawia, że ludzie tak chętnie sięgają po papierosy. Osoby uzależnione odczuwają silną potrzebę palenia  i zwiększania codziennej dawki nikotyny. Ale papierosy nie tylko oddziałują na palacza, ale również na postronne osoby. Palenie bierne także jest przyczyną śmierci osób niepalących, ale również powoduje trwałe szkody w naczyniach krwionośnych dzieci oraz prowadzi do ich przedwczesnego starzenia. Według naukowców, bierne palenie wyrządza nieodwracalne szkody w młodym organizmie oraz przyczynia się do większego ryzyka wystąpienia chorób układu krwionośnego. Badania USG przeprowadzone przez naukowców wykazały, że u dzieci u których oboje rodzice paliło papierosy rozwijały się zmiany w ścianach tętnicy szyjnej. Nie istnieje żaden bezpieczny czas, w którym dziecko może być wystawione na oddziaływanie biernego palenia, dlatego należy zawsze zrezygnować z nałogu, w przypadku posiadania lub planowania dziecka. 

E-papierosy kreowane są jako „mniejsze zło” w zestawieniu z tradycyjnymi papierosami, warto pamiętać, że one również mogą wywierać negatywny wpływ na nasze zdrowie. Zawarta  w liquidach nikotyna jest substancją silnie uzależniającą i ma negatywny wpływ na nasz organizm. Szczególnie niebezpieczna może być dla kobiet w ciąży, dlatego powinny one bezwzględnie unikać również e-papierosów. Na rynku dostępne są również liquidy niezawierające nikotyny. Brak nikotyny w liquidzie nie oznacza jednak, że użytkowanie   e-papierosa pozostanie bez wpływu na nasz organizm! Problem stanowić mogą występujące  w liquidach substancje smakowe, które wprawdzie są powszechnie używane są w przemyśle spożywczym, jednak przy podgrzaniu przez grzałkę e-papierosa do ponad 200 stopni Celsjusza wydzielają toksyczne i niebezpieczne dla użytkownika związki. Podobnie sprawa może wyglądać w przypadku zbyt dużego napięcia doprowadzanego do grzałki. Powoduje ono wystąpienie ryzyka przegrzania liquidu, w wyniku czego wraz z wdychanym aerozolem do naszych płuc dostaje się wiele toksycznych substancji, takich jak formaldehydy czy akroleiny. Oprócz tego, aerozol, podobnie jak dym tytoniowy, zawiera wolne rodniki.  Ich stężenie w porównaniu z tradycyjnymi papierosami jest oczywiście kilkadziesiąt razy niższe, lecz nadal nie pozostaje obojętne dla naszego organizmu.| Najlepszym sposobem na zdrowie dla każdego palacza jest rzucenie palenia.

Jakie zatem korzyści niesie za sobą rzucenie palenia papierosów?

• w ciągu 20 minut zmniejsza się tętno i ciśnienie krwi,
• w ciągu 12 godzin stężenie tlenku węgla we krwi spada do normalnego poziomu,
• w ciągu 2-12 tygodni poprawia się krążenie i praca płuc,
• rok po zaprzestaniu palenia ryzyko choroby wieńcowej jest o połowę niższe niż u osób palących,
• w okresie 5-15 lat od zaniechania palenia ryzyko udaru mózgu zmniejsza się do poziomu występującego wśród osób niepalących, 
• piętnaście lat po zaprzestaniu palenia ryzyko rozwoju choroby wieńcowej jest takie jak u osób, które nigdy nie paliły.

Na zaprzestanie palenia nigdy nie jest za późno. Osoby uzależnione od tytoniu po pomoc mogą zgłosić się do lekarza rodzinnego lub specjalistycznych poradni. Możliwość uzyskania pomocy osobom palącym oferuje również Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym działająca pod numerem telefonu: 801 108 108.