Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego w zakresie stosowania przez pracowników plomb ołowianych
Zgodnie ze stanowiskiem Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi produkty metalowe w stanie stałym mogą być uznawane za wyroby lub za substancje/mieszaniny w formie stałej – szczegółowe rozróżnienie jest niejednokrotnie problematyczne, a definicje wyrobów, substancji i mieszanin oraz kryteria rozróżnienia określa rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1907/2006 (REACH).
Za wyrób uznaje się przedmiot, który podczas produkcji otrzymuje określony kształt,
powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, co decyduje o jego funkcji w stopniu
większym niż jego skład chemiczny. Jeżeli dostawca uznaje produkt za wyrób to,
w odróżnieniu od substancji/mieszaniny, nie podlega on klasyfikacji pod kątem zagrożeń
zgodnie z systemem CLP2 , co jednak nie oznacza, że nie stwarza on zagrożeń wynikających
z jego składu i dalszego przetwarzania. Dalsze przetwarzanie materiału stałego, takie jak
m.in. ściskanie, zgniatanie, uszkadzanie, może prowadzić do uwolnienia drobnych cząstek
lub odprysków, które w określonych warunkach mogą stwarzać zagrożenie. Należy również
brać pod uwagę możliwość kontaktu ze skórą oraz wchłaniania drogą pokarmową w wyniku zachowań typu „ręka–usta” na skutek niezachowania właściwej higieny.
Plomby ołowiane będące kawałkami metalu, z punktu widzenia chemicznego są mieszaniną
zawierającą ołów w postaci litej. Ołów (jako substancja) w postaci litej znajduje się
w wykazie zharmonizowanej klasyfikacji i oznakowania w tabeli 3 załącznika VI do
rozporządzenia CLP pod numerem identyfikacyjnym 082-014-00-7 i jest zaklasyfikowany
jako substancja działająca szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A (Repr. 1A) i wpływająca
na laktację lub oddziaływująca szkodliwie na dzieci karmione piersią (Lact.) – z
przypisanymi zwrotami wskazującymi rodzaj zagrożenia H360 czyli „Może działać na płodność. Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki” oraz zagrożenie H362 czyli „Może działać szkodliwie na dzieci karmione piersią”.
Zgodnie ze stanowiskiem Instytutu, w przypadku stosowania plomb wykonanych z ołowiu
uzasadnione jest traktowanie pracowników jako pracowników zatrudnionych przy pracach
z czynnikiem reprotoksycznym (ołowiem). Wchłanianie ołowiu bezpośrednio przez skórę jest uznawane za pomijalne, ale ołów może przedostawać się do organizmu w wyniku zachowań typu „ręka–usta”. Taka droga narażenia jest możliwa zarówno u osób mających kontakt
z przedmiotami zawierającymi ołów, zarówno w środowisku pozazawodowym, jak i zawodowym. Najistotniejsze drogi wchłaniania ołowiu to droga doustna i inhalacyjna. Po wdychaniu,
w przypadku większości form nieorganicznych, ołów osadzający się w pęcherzykach płucnych jest niemal całkowicie wchłaniany. Skuteczność doustnego wchłaniania ołowiu może się różnić w zależności m.in. od wielkości i kształtu cząstek (powierzchni właściwej), czasu przebywania
w przewodzie pokarmowym, jednoczesnego spożycia pokarmu oraz statusu żelaza i wapnia
u danej osoby.
Jednocześnie wskazać należy, że pracodawca powinien rozważyć możliwość zastąpienia
czynnika o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznej
substancją chemiczną, mieszaniną lub procesem technologicznym, które podczas
użytkowania są bezpieczne lub są mniej niebezpieczne dla zdrowia lub bezpieczeństwa
pracownika, czyli rozważyć możliwość stosowania plomb z materiałów niezawierających
ołowiu.