Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Lublinie

Europejski Tydzień Szczepień to coroczna kampania prowadzona w ostatnim tygodniu kwietnia jednocześnie we wszystkich  krajach Europy. Akcja służy popularyzowaniu wiedzy na temat szczepień oraz ich kluczowej roli w zapobieganiu chorobom zakaźnym i ochronie zdrowia oraz życia ludzi.
Tegoroczny  termin kampanii to 27 kwietnia – 3 maja. Hasło  „Zapobiegaj. Chroń. Szczep.” podkreśla pilną potrzebę osiągnięcia wysokiego poziomu wyszczepialności oraz zapewnienia równego dostępu do szczepień we wszystkich grupach społecznych. Tylko w ten sposób można skutecznie zapobiegać pojawianiu się ognisk chorób zakaźnych – zarówno dziś, jak i w przyszłości.

Dzięki szczepieniom świat zdołał wyeliminować ospę prawdziwą. W 1980 r. WHO ogłosiła całkowitą eradykację tej groźnej choroby. Obecnie dostępnych jest wiele szczepionek chroniących przed ponad 20 poważnymi chorobami – od polio, przez odrę i krztusiec, po wirusowe zapalenie wątroby czy grypę.
Dzięki powszechnym szczepieniom dawne, groźne epidemie zostały opanowane. Globalna inicjatywa szczepień przeciw polio doprowadziła do spadku zachorowań na tę chorobę o ponad 99% od 1988 roku. Obecnie wirus polio krąży endemicznie już tylko w dwóch krajach, a reszta świata jest bliska całkowitego uwolnienia od tej choroby. Podobnie masowe szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) pozwoliły wyeliminować te choroby w wielu regionach. Utrzymanie osiągniętych rezultatów wymaga wysokiej wyszczepialności w całej populacji.

Odporność populacyjna to zjawisko, które występuje, gdy na tyle duża część społeczeństwa jest uodporniona, że choroba nie ma możliwości swobodnego rozprzestrzeniania się. Dzięki temu chronione są również osoby, które z przyczyn medycznych nie mogą przyjąć szczepienia – na przykład niemowlęta czy osoby z obniżoną odpornością.

Aby zapewnić skuteczną odporność populacyjną i realną ochronę przed groźnymi, a niekiedy śmiertelnymi chorobami zakaźnymi, poziom wyszczepialności w społeczeństwie powinien wynosić co najmniej 95%.

Stan zaszczepienia na poziomie ogólnokrajowym przeciw chorobom znajdującym się w obowiązkowym Kalendarzu Szczepień utrzymuje się na poziomie zapewniającym utrzymanie odporności zbiorowiskowej. W Polsce decyzję o szczepieniu podejmuje zdecydowana większość rodziców – poziom zaszczepienia w przypadku szczepień obowiązkowych wynosi ok.95%*. To znaczy, że prawie wszyscy rodzice podejmują decyzję o szczepieniu swoich dzieci.
Na całym świecie 85% dzieci jest zaszczepionych przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, a w 125 krajach odsetek zaszczepionych dzieci przekracza 90%**.

Szczepienia dorosłych są równie istotne jak szczepienia dzieci. W przypadku wielu chorób zakaźnych to właśnie nieuodpornieni dorośli są bardziej narażeni na ciężki przebieg i powikłania. Szczególnie u osób starszych naturalne osłabienie układu odpornościowego z wiekiem zwiększa podatność na choroby takie jak zakażenia pneumokokowe, grypa czy półpasiec.

* Szczepienia ochronne w Polsce w 2023 roku, https://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2023/Sz_2023.pdf

** https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/z-jakich-powodow-potrzebujemy-szczepien/

W 2024 roku poziom wyszczepialności w województwie lubelskim utrzymywał się poniżej progu odporności populacyjnej, określanego przez WHO na 95%. Oto wybrane dane:
    •    Błonica, tężec, krztusiec:
    dawka podstawowa – 82,05%,
    I dawka przypominająca (7. rok życia) – 84,36%,
    II dawka przypominająca (15. rok życia) – 89,81%,
    III dawka przypominająca (20. rok życia) – 84,9%.
    •    MMR (odra, świnka, różyczka):
    I dawka (4. rok życia) – 91,64%,
    II dawka (7. rok życia) – 81,27%.
    •    Poliomyelitis – I dawka przypominająca – 84,29%.
    Dzieci urodzone w 2022 roku (3. rok życia):
    •    79,58% zaszczepionych zgodnie z kalendarzem,
    •    18,45% częściowo zaszczepionych,
    •    1,98% niezaszczepionych w ogóle.

W 2024 roku lekarze realizujący Program Szczepień Ochronnych zgłosili 8 211 rodziców/opiekunów, którzy  nie realizowali obowiązku szczepień obowiązkowych swoich dzieci. W efekcie 6 351 dzieci nie otrzymało wymaganych szczepień.

• Sprawdź swój i swoich dzieci kalendarz szczepień.
• Zasięgnij porady u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
• Nie daj się dezinformacji – korzystaj z rzetelnych źródeł informacji.
• Zaszczep się, jeśli jesteś w grupie ryzyka (seniorzy, przewlekle chorzy, kobiety w ciąży).

Zachęcamy również do korzystania z wiarygodnych źródeł wiedzy na temat szczepień:
www.szczepienia.pzh.gov.pl

https://www.who.int/europe/news-room/events/item/2025/04/27/default-calendar/european-immunization-week-2025