Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Świeciu

Europejski Tydzień Szczepień (European Immunization Week - EIW) jest inicjatywą Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W tym roku obchodzony będzie w dniach 26 kwietnia - 2 maja, pod hasłem „Zapobiegać. Ochraniać. Uodporniać”.

Stałym celem wydarzenia jest zwiększenie wiedzy i świadomości społeczeństwa na temat znaczenia szczepień ochronnych dla naszego zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem osób najbardziej narażonych.

Obchody Europejskiego Tygodnia Szczepień są jedną z najbardziej rozpoznawalnych kampanii zdrowia publicznego w regionie europejskim. Inicjatywa jest realizowana i wspierana na poziomie krajowym i lokalnym przez poszczególne państwa, a także przez organizacje międzynarodowe i pozarządowe oraz inne podmioty działające w obszarze ochrony zdrowia. By był on osiągalny w jak najszerszym zakresie do grona ambasadorów Europejskiego Tygodnia Szczepień zapraszani są wybitni eksperci, naukowcy, którzy swoim autorytetem oraz doświadczeniem mogą wpłynąć na zmianę świadomości oraz postaw społecznych.

Wyzwania związane z promocją szczepień ochronnych oraz budowaniem długofalowego zaufania do nich są jednym z najistotniejszych zagadnień zdrowia publicznego, a ich realizacja leży w szeroko pojętym interesie społecznym. Europejski Tydzień Szczepień stanowi znakomitą okazję do  podejmowania tego typu wyzwań. Dlatego też w okresie tym realizowanych jest szereg inicjatyw mających na celu szerzenie wiedzy na temat szczepień ochronnych, ich skuteczność oraz roli jaką odgrywają w profilaktyce zdrowotnej.

Europejski Tydzień Szczepień jest również okazją do podkreślenia znaczenia osób, które w różny sposób na co dzień umożliwiają i wspierają szczepienia. Należy tu wymienić min. naukowców, którzy opracowują bezpieczne i skuteczne szczepionki, pracowników ochrony zdrowia, rodziców którzy decydując się na szczepienia swoich dzieci, chronią również tych, których nie można zaszczepić oraz każdego kto poszukuje i udostępnia oparte na faktach naukowych informacje na temat szczepień.

W Polsce w ramach Europejskiego Tygodnia Szczepień prowadzona będzie kampania informacyjna promująca szczepienia ochronne. Informacje na powyższy temat zamieszczane będą na stronach internetowych oraz w mediach społecznościowych różnych instytucji , w tym Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

---

SZCZEPIENIA  OCHRONNE W PROFILAKTYCE CHORÓB ZAKAŹNYCH

Szczepienia ochronne, obok higieny i antybiotyków, uważane są za jedno z największych osiągnięć współczesnej medycyny. Stosowanie ich w znaczny sposób przyczyniło się do opanowania groźnych epidemii chorób zakaźnych. Przed erą szczepień choroby zakaźne, ze względu na wysoką śmiertelność, stanowiły plagę ludzkości i budziły strach wśród ludzi na całym świecie. Dlatego tak ważne było poznanie przyczyn ich występowania. Nie zapominajmy, że od dziesięcioleci szczepienia ratują życie milionom ludzi na całym świecie. Stosowanie na szeroką skalę profilaktyki w postaci szczepień przyniosło eradykację ospy prawdziwej, wirusa polio typu 2 i 3  oraz zmniejszenie śmiertelności i zachorowalności na wiele chorób zakaźnych, takich jak błonica, tężec, krztusiec, odra czy różyczka. Obecna sytuacja  związana z epidemią Sars-CoV-2 uświadomiła, jak ważna jest profilaktyka oraz jak kluczową rolę mogą odegrać szczepienia w ochronie przed chorobami.

Szczepionka to biologiczny produkt leczniczy, który jest stosowany w profilaktyce chorób zakaźnych wywoływanych zarówno przez wirusy, jak i przez bakterie. Szczepionki zawierają antygeny, czyli substancje wpływające na odpowiedź układu immunologicznego. Antygeny w szczepionkach mogą być inaktywowane, czyli zabite, bądź atenuowane, czyli żywe, ale pozbawione właściwości chorobotwórczych.  Szczepionki żywe wywołują silną odporność już po pojedynczej dawce. Natomiast szczepionki inaktywowane (zabite) wymagają podania kilku dawek. Wprowadzony do organizmu antygen ze szczepionki pobudza komórki układu odpornościowego do produkcji swoistych przeciwciał. Powstają także komórki pamięci immunologicznej, które zapewniają długotrwały efekt ochronny szczepienia. Jeżeli dojdzie do kontaktu z drobnoustrojem chorobotwórczym komórki pamięci immunologicznej prowadzą do wytworzenia swoistych przeciwciał, które uniemożliwiają rozwój choroby.

Docelowo, szczepionki ochronne stosuje się, aby wytworzyć w organizmie ochronę przed ciężkim przebiegiem choroby i jej następstwami. Wywołuje ona naturalną odporność organizmu, podobną do tej, jaką osiąga się po przebytej chorobie.

Pamiętajmy, że szczepionki:

- ratują życie,

- są jednym z największych osiągnięć cywilizacji,

- chronią przed powikłaniami i kalectwem z powodu chorób zakaźnych,

- działają szybko,

- eliminują najgroźniejsze choroby zakaźne.

---

Program Szczepień Ochronnych (PSO)

Choroby dotykały ludzkość od wieków. Niemal każde stulecie ma swoja epidemiczną traumę. Jedną

 z większych pandemii gnębiących ludzi dość regularnie była dżuma. Ale i inne choroby, takie jak cholera, tyfus, ospa, syfilis, trąd czy hiszpanka, były również bardzo wyniszczające. Leczenie przez wiele wieków było intuicyjne. Dopiero szczepienia i rozpoznanie przyczyn chorób dało szanse ich opanowania. Osiągnięcia ubiegłych stuleci pozwoliły naukowcom na opracowanie szczepionek przeciwko wielu ostrym i przewlekłym chorobom zakaźnym, takim jak: gruźlica, błonica, krztusiec, tężec, dur wysypkowy, żółta gorączka i grypa.

 

Szczepienia w Polsce początkowo realizowane były w systemie akcyjnym. Dopiero w latach 60 - tych wprowadzono Program Szczepień Ochronnych (PSO) z podziałem na szczepienia obowiązkowe i zalecane.

Programu Szczepień Ochronnych (zwany inaczej Kalendarzem Szczepień) to dokument zgodnie z którym realizowane są szczepienia w Polsce. Jest on aktualizowany każdego roku przez Główny Inspektorat Sanitarny i publikowany w formie Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na dany rok w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia.

PSO jest opracowywany na podstawie zaleceń szerokiego grona uznanych ekspertów, lekarzy pediatrów, specjalistów zdrowia publicznego i epidemiologów sformalizowanych jako Rada Sanitarno-Epidemiologiczna organu doradczego GIS oraz Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia, rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Na kształt PSO wpływają także opinie konsultantów krajowych z różnych dziedzin medycyny. Eksperci swoje rekomendacje opierają na potwierdzonych danych z badań klinicznych i obserwacyjnych, sytuacji epidemiologicznej w kraju i krajach sąsiednich oraz zaleceniach dotyczących szczepień w innych krajach.

Aktualny Program Szczepień Ochronnych na 2021 rok został ogłoszony w Komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego z 22 grudnia 2020 roku w sprawie Programu Szczepień Ochronnych (PSO) na 2021 rok. Dokument zawiera listę szczepień dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Lista uwzględnia szczepienia obowiązkowe oraz szczepienia zalecane (nieobowiązkowe, płatne). Najważniejszą zmianą PSO na 2021 rok jest wprowadzenie obowiązkowych, bezpłatnych szczepień przeciw rotawirusom dla dzieci w pierwszych miesiącach życia.