Borelioza (choroba z Lyme) - objawy, profilaktyka i leczenie.
03.07.2025
Borelioza (choroba z Lyme) – objawy, profilaktyka i leczenie
Czym jest borelioza?
Borelioza (choroba z Lyme) to wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie Borrelia burgdorferi, które przenoszone są przez kleszcze. To najczęstsza choroba odkleszczowa w Europie
i Ameryce Północnej.
W Polsce liczba zachorowań systematycznie wzrasta, szczególnie w okresie wiosenno-letnim od maja do września. W powiecie wielickim zaobserwowano lawinowy wzrost liczby zachorowań na Boreliozę w porównaniu z ubiegłym rokiem. W 2024 roku w powiecie wielickim odnotowano 237 przypadków boreliozy w tym 79 od stycznia do czerwca. Natomiast w 2025 roku w okresie od stycznia do czerwca odnotowano już 170 przypadków zachorowań na boreliozę. Jedynie w okresie od 1 lipca 2025 r. do
3 lipca 2025 r. zarejestrowano aż 12 przypadków. Zakażenie może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych, kardiologicznych czy reumatologicznych, dlatego tak ważna jest szybka diagnoza
i leczenie.
Jak dochodzi do zakażenia boreliozą?
Kleszcze rozpoczynają swoją sezonową aktywność, gdy średnie dobowe temperatury przekraczają
5–7°C i panuje wysoka wilgotność. Już od marca, po przebudzeniu ze snu zimowego, poszukują żywiciela. Ich aktywność jest ściśle powiązana ze zmianami temperatury w ciągu doby – największa przypada na godziny poranne i wieczorne, natomiast najmniejsza występuje w południe, szczególnie latem, gdy wysokie temperatury zmuszają je do ograniczenia aktywności.
Pierwszy szczyt aktywności kleszczy przypada na okres od marca do czerwca, natomiast drugi – we wrześniu. Zakończenie sezonu następuje, gdy średnie temperatury powietrza spadną poniżej 5–7°C. Najwięcej kleszczy występuje na obrzeżach lasów. Nie wspinają się wyżej niż na 1–1,5 metra, dlatego najczęściej spotyka się je w trawie, zaroślach i na spodniej stronie liści krzewów. Po wyczuciu obecności żywiciela spadają na obuwie lub nieosłonięte nogi, a następnie wspinają się po ciele w poszukiwaniu miejsc o cieńszej i lepiej ukrwionej skórze.
Objawy boreliozy – jak ją rozpoznać?
- Rumień wędrujący – czerwona zmiana skórna pojawiająca się na ciele i powiększający się stopniowo. Ma kształt pierścienia z przejaśnieniem w środku. Najczęściej pojawia się między 7, a 21 dni od ukąszenia.
- Inne objawy ogólne: gorączka, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, zmęczenie.
Brak podjęcia leczenia może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenie nerwów, stawów, a także zaburzenia rytmu serca. Terapia polega na podawaniu antybiotyków przez co najmniej 3–4 tygodnie. Przebycie zakażenia nie zapewnia trwałej odporności i nie chroni przed ponownym zachorowaniem. Obecnie nie istnieje szczepionka przeciwko tej chorobie.
Jak zminimalizować ryzyko ukąszenia przez kleszcza?
Odpowiedni ubiór podczas przebywania w lesie, parku czy na łące:
- noszenie odpowiedniej odzieży w miejscach, gdzie istnieje ryzyko występowania kleszczy (lasy, pola, łąki) zakrywającej jak najwięcej części ciała: długie spodnie, koszule z długim rękawem,
- stosowanie repelentów (preparaty odstraszające kleszcze) zgodnie z zaleceniami producenta, nie należy wydłużać przerw między kolejnymi zastosowaniami, ponieważ może to osłabić skuteczność ochrony.
ZAPAMIĘTAJ!
Po pobycie w lesie lub na terenach zielonych należy dokładnie obejrzeć całe ciało szczególnie pachy, pachwiny, zgięcia kolan i łokci, za uszami, skóra głowy. Zalecana jest kąpiel i zmiana odzieży po powrocie do domu. W przypadku zauważenia kleszcza jak najszybciej należy go usunąć.
Jak prawidłowo usunąć kleszcza?:
- użyj pęsety lub specjalnych przyrządów;
- chwyć kleszcza jak najbliżej skóry i pociągnij zdecydowanym ruchem do góry;
- nie smaruj kleszcza tłuszczem, alkoholem, olejem — to zwiększa ryzyko zakażenia;
- zdezynfekuj miejsce po usunięciu.
W przypadku ukąszenia przez kleszcza obserwuj miejsce ukąszenia przez 30 dni – jeśli pojawi się rumień, natychmiast zgłoś się do lekarza!
Źródła:
https://www.gov.pl/web/gis/borelioza
https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/kleszczowe-zapalenie-mozgu/