Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wieliczce

Rak szyjki macicy jest jednym z najbardziej „podatnych na profilaktykę” nowotworów złośliwych u kobiet. Badania cytologiczne umożliwiają wykrycie choroby na bardzo wczesnym etapie – stanów przedrakowych, które są wyleczalne w 100%.

Badanie cytologiczne to skuteczne, bezbolesne i bezpieczne badanie komórek z szyjki macicy. Pozwala ono wykryć stany przednowotworowe i nowotworowe szyjki macicy, w czasie kiedy nie ma żadnych objawów. Daje również możliwość oceny, czy znajdujemy się w grupie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy.

Należy zwrócić uwagę, że rak szyjki macicy nie jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, zatem każda kobieta, w każdym wieku, może być narażona na zachorowanie.

Jeżeli jesteś kobietą w wieku 25-59 lat raz na 3 lata masz prawo do bezpłatnej cytologii.

Profilaktyka czynna - szczepionki przeciwko wirusowi HPV
Istnieje również możliwość zaszczepienia się przeciwko wirusowi HPV, który jest odpowiedzialny za rozwój raka szyjki macicy. Zalecany wiek szczepienia to okres pomiędzy 9 a 18 r. ż. tj. przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Szczepienia wykazują się duża skutecznością w zapobieganiu chorobom związanym z zakażeniami HPV (w tym typu onkogennego).
W Polsce dostępne są 3 różne szczepionki przeciwko wirusom brodawczaka ludzkiego w postaci zastrzyków do podawania domięśniowego: 2-walentana, 4-walentna i 9-walentna. Wszystkie chronią przed najbardziej onkogennymi typami wirusa 16 i 18. Wszystkie wymienione szczepionki wymagają podania 3 dawek.
Co ważne, od listopada 2021r. szczepionka Cervarix (2-walentna) znajduje się na liście leków refundowanych, dzięki czemu pacjenci mogą kupić ten preparat za 50% odpłatnością.

Co zwiększa ryzyko zachorowania?
- przewlekłe zakażenie onkogennymi typami HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego),
- wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego,
- wieloletnie stosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych,
- duża liczba partnerów płciowych,
- duża liczba porodów,
- wieloletnie palenie papierosów,
- niski status socjoekonomiczny.

Objawy raka szyjki macicy:
Na wczesnym etapie choroby rak nie powoduje znaczących dolegliwości, mogą jednak wystąpić:
- delikatne podkrwawiania pomiędzy miesiączkami,
- dłuższe i obfitsze miesiączki niż zwykle,
- ból występujący w trakcie stosunku,
- krwawienia po stosunku,
- krwawienia pomenopauzalne (po okresie przekwitania).
W przypadkach zaawansowanych mogą być obserwowane takie objawy jak:
- upławy (ropne, cuchnące),
- ból w dole brzucha,
- bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej,
- trudności w oddawaniu moczu lub stolca.

Niezwykle istotnym elementem jest wprowadzenie edukacji prozdrowotnej na temat raka szyjki macicy do szkół co przyczynia się do podniesienia poziomu wiedzy uczniów oraz ich opiekunów, a także zainicjowania dyskusji, dzięki której kobiety podejmą odpowiednie działania, czyli skonsultują się z lekarzem i wykonają badania cytologiczne.

WSSE w Krakowie oraz stacje Powiatowe z terenu woj. małopolskiego realizują program edukacyjny „Wybierz życie-pierwszy krok”, skierowany do młodzieży szkół ponadgimnazjalnych.  Program ma na celu kształtowanie właściwych postaw prozdrowotnych młodzieży i osób dorosłych, stworzenie świadomości zagrożenia rakiem szyjki macicy i innych chorób wywołanych między innymi zakażeniem wirusem HPV (brodawczaka ludzkiego) u młodych ludzi. Celem programu jest zmniejszenie występowania i umieralności na raka szyjki macicy. Realizacja programu może być wsparciem dla prowadzonych już działań profilaktycznych w szkole i środowisku lokalnym.

Więcej informacji:
- https://www.cmkp.edu.pl/aktualnosci/europejski-tydzien-z-rakiem-szyjki-macicy
- http://www.pierwszykrok.edu.pl/
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/