Światowy Dzień Rzucania Palenia 2023
14.11.2023
Każdego roku, w trzeci czwartek listopada obchodzony jest Światowy Dzień Rzucania Palenia. W tym roku data ta przypada na 16 listopada.
Pomysł akcji zrodził się w Stanach Zjednoczonych u dziennikarza Lynna Smitha, który w 1974 roku zaapelował do czytelników swojej gazety, aby przez jeden dzień nie palili papierosów. Efekt był zaskakujący bo aż 150 tysięcy osób podjęło próbę ograniczenia się w paleniu papierosów przez jedną dobę. W kolejnych latach akcja objęła już wszystkie stany i następne tysiące palaczy. W Polsce pierwsze obchody miały miejsce w 1991 roku.
Z oszacowań WHO wynika, że około 80% z 1,3 miliarda użytkowników tytoniu na całym świecie żyje w krajach o niskich i średnich dochodach. Dodatkowo używanie tytoniu przyczynia się do ubóstwa poprzez spożytkowywanie wydatków gospodarstw domowych z podstawowych potrzeb, takich jak żywność i schronienie, na rzecz tytoniu. Jako, że tytoń jest wysoce uzależniający, takie zachowanie związane z wydatkami jest bardzo trudne do ograniczenia.
Wszystkie formy używania tytoniu są szkodliwe i nie ma bezpiecznego poziomu narażenia na tytoń. Palenie papierosów jest najczęstszą formą używania tytoniu na świecie. Inne wyroby tytoniowe obejmują tytoń do fajek wodnych, cygara, cygaretki, tytoń podgrzewany, tytoń do samodzielnego skręcania papierosów, tytoń fajkowy oraz wyroby tytoniowe bezdymne.
Nawet krótkotrwałe narażenie na dym papierosowy może spowodować poważne szkody. Dowody naukowe wykazały, że bycie biernym palaczem powoduje choroby sercowo-naczyniowe i oddechowe, w tym chorobę wieńcową i raka płuc, zabijając przedwcześnie około 1,3 miliona osób każdego roku. Wśród noworodków narażonych na dym papierosowy w macicy lub po urodzeniu istnieje zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej oraz podwojenie ryzyka zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej.
W Raporcie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2018 r. palenie tytoniu zostało wskazane jako jeden z głównych problemów zdrowia publicznego i czynników ryzyka odpowiedzialnych za przedwczesną umieralność z powodu chorób niezakaźnych. W 2020 r. 22,3% światowej populacji używało tytoniu, w tym 36,7% ogólnej populacji mężczyzn i 7,8% kobiet. Tytoń zabija ponad 8 milionów ludzi rocznie na całym świecie. Ponad 7 milionów z tych zgonów jest wynikiem bezpośredniego używania tytoniu.
Polskie statystyki dotyczące palaczy również nie brzmią optymistycznie. Do codziennego palenia w 2022 r. przyznało się aż 28,8% dorosłych Polaków (30,8% mężczyzn i 27,1% kobiet). Wynik ten ma tendencję zwyżkową w stosunku do poprzednich lat. Nałogowi palacze przeważają wśród osób określających swoją sytuację materialną jako złą (25% ogółu). Najwięcej osób palących odnotowuje się wśród osób bezrobotnych (34% ogółu) oraz gospodyń domowych (39%). Palenie tytoniu jest najważniejszą przyczyną zgonów polskich mężczyzn (26,6% wszystkich zgonów w 2019 r.) oraz drugą co do częstości przyczyną zgonów kobiet w Polsce (13,7% wszystkich zgonów w 2019 r.). Zgodnie z aktualnymi mapami potrzeb zdrowotnych na lata 2022-2026, najbardziej obciążającym czynnikiem ryzyka zdrowotnego w Polsce jest tytoń, znajdujący się niezmiennie od 1990 r. na pierwszym miejscu.
W rekomendacjach ze stycznia 2023 r. przygotowanych przez Komitet Zdrowia Publicznego PAN („Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” Redukcja używania tytoniu i innych produktów zawierających nikotynę, szczególnie wśród młodego pokolenia Polaków) autorzy zwracają szczególną uwagę na edukację antytytoniową w szkołach. Powinna być częścią uniwersalnego, ogólnokrajowego programu. Należy edukować nauczycieli, rodziców i opiekunów, aby promowali i tworzyli środowiska wolne od wyrobów zawierających nikotynę. Edukowanie na temat skutków zdrowotnych używania wyrobów tytoniowych powinno być ciągłym procesem, który ewoluuje jednocześnie z procesem kształcenia i zmieniającymi się możliwościami poznawczymi dzieci i młodzieży. Koordynacja podejmowanych działań edukacyjnych ma niebagatelne znaczenie dla jej kontynuacji w przyszłości.
Jak rzucić palenie? Zrób to w 3 krokach.
Najważniejsze jest, że dzięki rzuceniu palenia możesz zapobiec wielu poważnym chorobom! Rzucenie palenia nie jest łatwe. Nie musisz zrobić tego w jeden dzień. Ważne jest podjęcie decyzja i zaplanowanie kolejnych kroków. Jak zatem przygotować dobry plan i rzucić palenie w 3 krokach? Odpowiedź poniżej:
Krok 1. Motywacja.
Jest wiele powodów aby rzucić palenie, ale tylko Ty wiesz dlaczego ważne to jest właśnie dla Ciebie. Motywacja jest warunkiem koniecznym, aby odnieść sukces i warto pamiętać, że budowanie motywacji oraz jej utrzymanie jest procesem, na który mamy wpływ.
Spróbuj wyobrazić sobie siebie za kilka lat kiedy jesteś już wolny od uzależnienia. Jak wygląda Twoje życie? W jaki sposób się zmieniło? Czego jest więcej, a czego mniej? Co dzięki temu, że nie palisz robisz inaczej, co Ci się udaje? Zapisz wszystkie miłe rzeczy, które czekają na Ciebie kiedy już będziesz wolny od nałogu. Trzymaj ten spis zawsze pod ręką. Skup się na pozytywnych aspektach – niech droga ku wolności od uzależnienia będzie radosna i pełna nadziei na to, co czeka na jej końcu.
Krok 2. Zadbaj o wparcie.
Uzależnienie od nikotyny jest chorobą, a więc jak w przypadku wszystkich chorób, możesz sięgnąć po pomoc leków, a także specjalistów. Możesz wybierać spośród leków dostępnych w aptece bez recepty od lekarza. Niemniej warto przedyskutować dostępne opcje z lekarzem pierwszego kontaktu lub terapeutami
z Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym (tel. 801 108 108 lub 22 211 80 15, pon.-pt. 9.00-21.00,
sob. 9.00-15.00). Możesz też zajrzeć na stronę www.jakrzucicpalenie.pl – znajdziesz tam rzetelne informacje na temat każdego z leków.
Krok 3. Nie zrażaj się.
Nawet jeśli zdarzy Ci się „wypadek” i zapalisz papierosa, nie traktuj tego jako porażki, tylko etap na drodze do zdrowia. W takiej sytuacji staraj się nie sięgać po kolejnego papierosa lub rozpocznij ponownie proces rzucania. Najlepiej jak najszybciej.
Przydatne strony internetowe
- www.jakrzucicpalenie.pl – strona Ogólnopolskiej Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym działającej przy Centrum Onkologii w Warszawie
- www.stopfejkfriends.pl – strona kampanii społecznej #STOPFEJKFRIENDS upowszechniająca wiedzę na temat szkodliwości palenia tytoniu i używania elektronicznych papierosów –
w szczególności przez osoby poniżej 18 roku życia - www.planujedlugiezycie.pl – strona kampanii społecznej realizowanej w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej
Źródła:
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
https://www.who.int/activities/protecting-people-from-tobacco-smoke
https://planujedlugiezycie.pl/index.php/aktualnosci/swiatowy-dzien-rzucania-palenia/
https://planujedlugiezycie.pl/index.php/rak-pluca-porady/