Polska w Tanzanii

Dla Papieża Jana Pawła II dialog nigdy nie był celem samym w sobie, ale zawsze środkiem do interakcji z ludźmi. Wśród chorych, biednych, młodych, starszych, myślicieli, polityków, artystów i dyplomatów na wszystkich kontynentach, we wszystkich sytuacjach i w obliczu różnych grup etnicznych, Jan Paweł II nieustannie odkrywał człowieka stojącego za dialogiem. Na naszej wystawie odkrycie to jest wyraźnie widoczne na twarzach ludzi: zarówno niespokojnych, jak i pełnych radości, nadziei i życia.

Dla Jana Pawła II dialog był determinowany przez chrześcijańską tożsamość i wyłonił się z samych jej fundamentów, opartych na otwartości i uczciwości oraz na wspólnym, szczerym i odważnym poszukiwaniu prawdy. Jak powiedział polskim biskupom w 1979 roku: „W dialogu trzeba jasno mówić, kim ja jestem, żebym mógł rozmawiać z kimś drugim, który jest inny”. W swoich działaniach w tej dziedzinie był wyjątkowo konsekwentny. Dobrze znane gesty i wydarzenia z pontyfikatu ukazujące tę otwartość w dialogu to: wizyta w Wielkiej Synagodze w Rzymie, całowanie Koranu, przekroczenie progu meczetu Umajjad w Damaszku, inicjowanie Międzynarodowych Dni Modlitwy o Pokój w Asyżu i spotkanie z młodymi muzułmanami w Maroku. Papież spotkał wielu polityków, w tym reprezentujących systemy niedemokratyczne, wierząc, że nienawiść można przezwyciężyć głębokim, ludzkim spotkaniem. Jan Paweł II doprowadził do nawiązania lub odnowienia stosunków dyplomatycznych z wieloma krajami, a jego postawa odegrała zasadniczą rolę w upadku komunizmu.

Otwartość na dialog wynikała z doświadczeń życiowych Karola Wojtyły, pogłębionych refleksją filozoficzną i modlitwą. Od najmłodszych lat miał bliski kontakt ze swoją lokalną społecznością żydowską. Podczas II wojny światowej doświadczył tragedii, która pochłonęła życie jego przyjaciół z gimnazjum wadowickiego, profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, księży z parafii w Dębnikach i zniszczyła prawie całą społeczność żydowską. „Mam żywo przed oczyma obraz Żydów podążających w dzień sobotni do synagogi, która znajdowała się na zapleczu naszego gimnazjum. Obie grupy religijne, katolików i Żydów, łączyła, jak przypuszczam, świadomość, że modlą się do tego samego Boga”- przypomniał. Po wojnie nic nie zostało z tego wspólnego świata. Ale nawet wśród eksplozji zła Wojtyła był w stanie znaleźć siłę i nadzieję. Ciężko pracował jako robotnik w kamieniołomie wapienia, gdzie zaprzyjaźnił się z pracownikami. To pozwoliło mu zrozumieć godność ludzkiej pracy. Czerpał także obficie z polskiej kultury i brał udział w jej tworzeniu - pisał dzieła literackie i był współzałożycielem „Teatru Rapsodycznego” w Krakowie. Podczas wojny teatr występował w ukryciu przed nazistowskimi okupantami. Jako biskup krakowski Karol Wojtyła spotykał się z naukowcami i badaczami z różnych dziedzin: fizykami, lekarzami, filozofami itp. Kontynuował ten zwyczaj podczas seminariów w Castel Gandolfo w Rzymie.

Jan Paweł II był pielgrzymem-Papieżem. W czasie swojego pontyfikatu odbył 104 podróże zagraniczne i odwiedził wszystkie kontynenty. Podczas tych podróży pokazał, że potrafi nawiązywać dialog nie tylko z osobami, ale także z dużymi zgromadzeniami ludzi. Odwiedził opuszczone miejsca, które były pomijane przez innych: slumsy, dom śmierci Matki Teresy z Kalkuty i Dom Niewolników na wyspie Gorée, z którego portu wypłynęło wiele statków przewożących afrykańskich niewolników. Częstymi elementami jego podróży były wizyty w szpitalach, a także spotkania ekumeniczne i międzyreligijne. Chętnie spotykał się z młodymi ludźmi. Cenił różnorodność kulturową, ponieważ - jak powiedział Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ w 1995 r. - „każda kultura jest próbą refleksji nad tajemnicą świata, a w szczególności człowieka; jest sposobem wyrażania transcendentnego wymiaru ludzkiego życia”.

Jan Paweł II otworzył nowe ścieżki dialogu z innymi chrześcijanami (prawosławnymi, anglikanami, protestantami), a także z przedstawicielami innych religii, takich jak muzułmanie, buddyści i żydzi. Podczas pielgrzymek odwiedzał miejsca kultu różnych wyznań chrześcijańskich i różnych religii. Prowadził rozmowy z ich przedstawicielami i podpisywał wspólne deklaracje w sprawie dialogu i współpracy. Wreszcie zainicjował Międzynarodowy Dzień Modlitwy o Pokój, łącząc ludzi różnych religii. Pierwsze i najbardziej znaczące z takich spotkań odbyło się 27 października 1986 r. w Asyżu, kiedy 47 delegacji reprezentujących Kościoły i wspólnoty chrześcijańskie oraz 13 religii niechrześcijańskich wspólnie modliło się o pokój.