Polska w Unii Europejskiej

Na potrzebę zwołania spotkania Rady Europejskiej szef polskiego rządu wskazywał od początku protestów, które wynikały ze sfałszowania przez władze białoruskie wyborów prezydenckich. Jednym ze skutków aktywnego budowania przez Polskę międzynarodowego poparcia dla demokratycznych przemian za naszą wschodnią granicą było przekonanie unijnych przywódców do aktywnego zajęcia się sytuacją na Białorusi.

„Cieszymy się, że UE podjęła decyzję o szybkiej reakcji, że Rada Europejska spotkała się na nasze wezwanie w krótkim czasie i że dyskutowaliśmy dziś ten niezwykle ważny temat, jakim jest rozwój wydarzeń na Białorusi – powiedział premier Mateusz Morawiecki. Dodał również, że „nie ulega wątpliwości, że te wielkie protesty na Białorusi są niezwykle ważnym krokiem w kierunku budowania społeczeństwa obywatelskiego, społeczeństwa, które chce prawdziwej wolności, niepodległości, prawdziwej demokracji i praworządności”.

Dyskusja pokazała także szerokie poparcie, jakie wśród państw Unii Europejskiej zyskała polska propozycja wysłania do Mińska misji pod przewodnictwem OBWE, która mogłaby otrzymać wsparcie eksperckie ze strony instytucji unijnych.

Premier Morawiecki podkreślił także potrzebę silnego wsparcia politycznego ze strony Unii Europejskiej dla pokojowego zakończenia wewnętrznego kryzysu na Białorusi i dla poszanowania podstawowych wartości i praw człowieka. W swojej wypowiedzi na forum Rady Europejskiej szef polskiego rządu podkreślił, że Unia Europejska musi wykazać się odpowiedzialnością za swoje najbliższe sąsiedztwo. Chcemy dać do zrozumienia reżimowi Aleksandra Łukaszenki, że ten czas, kiedy można było nie słuchać głosu społecznego, musi się skończyć jak najszybciej. Trzeba zasiąść do rozmów. Trzeba procesu negocjacji i dialogu, który doprowadzi do stopniowej demokratyzacji sytuacji na Białorusi – dodał szef polskiego rządu.

Premier Morawiecki przedstawił ponadto propozycję Planu dla Białorusi, który opiera się na kilku kluczowych elementach. Pierwszym z nich jest podjęcie dialogu między władzami a opozycją. Jest to niezbędne, aby możliwe było rozwiązanie kryzysu na Białorusi. Co ważne, uczestnikami rozmów po stronie opozycyjnej powinna być grupa liderów z różnych środowisk wybrana spośród m.in. działaczy emigracyjnych czy przedstawicieli opozycji przebywających w więzieniu. Władza białoruska powinna również zapewnić nietykalność działaczom opozycji wracającym z zagranicy. Osoby przetrzymywane w więzieniach z przyczyn politycznych powinny zostać zwolnione. Według założeń Planu dla Białorusi poszukiwanie pokojowych rozwiązań powinno odbywać się w oparciu o przepisy białoruskiej konstytucji. Jedną z możliwości jest powtórzenie wyborów z udziałem obserwatorów międzynarodowych.

Na wniosek Polski uzgodniliśmy zaangażowanie międzynarodowych instytucji - jak sprawdzone w takich sytuacjach OBWE – po to, żeby wspierać proces demokratyzacji, poprzez chociażby nadzór nad przygotowaniami do kolejnych wyborów – jeżeli sytuacja w taki sposób się rozwinie – dodał premier podczas konferencji prasowej podsumowującej spotkanie.

Premier Morawiecki zaznaczył również, że program „Solidarni z Białorusią” został bardzo pozytywnie przyjęty przez Radę Europejską.

Program ten opiera się na trzech filarach: bezpieczeństwie, otwartości i solidarności. Obejmuje on następujące działania i inicjatywy:

• Pomoc poszkodowanym i ich rodzinom
• Wprowadzenie ułatwień przy przekraczaniu granicy polsko-białoruskiej przez osoby poszkodowane lub uciekające przed represjami
• Wsparcie dla młodzieży, studentów i młodych naukowców
• Wsparcie dla organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego, a także mniejszości polskiej na Białorusi
• Wsparcie dla niezależnych mediów i dziennikarzy

Na realizację programu w pierwszym roku Polska przeznaczy 50 mln zł. Będą to dodatkowe środki, ponad te, które Polska kieruje na inne programy związane z Białorusią, np. na telewizję Biełsat.