Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Krakowie

Nowe unijne przepisy – większa przejrzystość na rynku

Od 1 stycznia 2025 r. w pełni obowiązują nowe przepisy wprowadzone przez:

• Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2023/2429 z dnia 17 sierpnia 2023 r., które uzupełnia rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 i reguluje m.in. normy handlowe dla sektora owoców, warzyw, niektórych przetworów owocowych i warzywnych i bananów,
• Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2023/2430 z dnia 17 sierpnia 2023 r., ustanawiające przepisy dotyczące kontroli zgodności z tymi normami.

Celem nowych przepisów jest ujednolicenie i uproszczenie zasad znakowania oraz zapewnienie wysokiej jakości produktów na rynku wewnętrznym UE. Szczególny nacisk położono na obowiązek jasnego i czytelnego informowania konsumenta o pochodzeniu, klasie jakości oraz nazwie handlowej produktu.

 

Co musi znaleźć się na oznakowaniu?

Zgodnie z przepisami, każdy handlowiec oferujący świeże owoce, warzywa i ziemniaki, musi zapewnić odpowiednie oznakowanie towaru. Wymagane informacje obejmują m.in.:

• nazwę produktu,
• kraj pochodzenia,
• klasę jakości (np. klasa I, klasa II) – jeśli produkt objęty jest specjalną normą handlową,
• w przypadku paczkowanych produktów – również nazwę i adres pakującego lub sprzedającego,
• oznaczenie partii (jeśli dotyczy).

Brak tych informacji lub ich nieczytelność stanowi naruszenie przepisów prawa.

 

IJHARS i kontrole na rynku

Zgodnie z rozporządzeniem 2023/2430, to IJHARS odpowiada w Polsce za kontrolę zgodności produktów z unijnymi normami handlowymi. Inspektorzy tej instytucji przeprowadzają kontrole zarówno u producentów, jak i w punktach sprzedaży detalicznej i hurtowej.

W czasie sezonu kontrole są szczególnie intensywne. Sprawdzane są zarówno warunki przechowywania, jakość produktów, jak i kompletność oraz prawidłowość oznakowania.

 

Kary za nieprzestrzeganie przepisów

Nieprzestrzeganie wymagań określonych w przepisach może skutkować poważnymi konsekwencjami. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości IJHARS może nałożyć kary finansowe – ich wysokość uzależniona jest od skali naruszenia oraz charakteru działalności podmiotu. Wysokość nakładanych kar finansowych za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących znakowania owoców, warzyw i ziemniaków reguluje prawo krajowe, a nie bezpośrednio rozporządzenia unijne.

W Polsce podstawami do nakładania kar pieniężnych przez IJHARS są:

• Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. 2023 r., poz. 1980),
• Ustawa z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu (Dz. U. z 2023 r., poz. 1318).

Oto lista produktów, które najczęściej są obiektem oszustw wg kontroli IJHARS i raportów krajowych organów nadzoru:

Truskawki

• Fałszowanie kraju pochodzenia: Importowane truskawki (np. z Grecji czy Hiszpanii) sprzedawane jako „polskie”, zwłaszcza na początku sezonu.
• Dlaczego? Konsumenci preferują polskie truskawki – są chętniej kupowane i droższe.

Ziemniaki

• Najczęściej fałszowany produkt pod względem kraju pochodzenia.
• Ziemniaki z Rumunii czy Egiptu bywają oferowane jako „młode polskie”.
• Często występuje też brak etykiety lub podanie błędnych informacji.

Czereśnie i wiśnie

• Ze względu na wysoką cenę często fałszuje się ich pochodzenie.
• Problematyczna bywa również jakość – owoce przejrzałe sprzedawane jako „świeże”.

 

Podsumowanie

W obliczu nowych regulacji unijnych każdy uczestnik rynku – od producenta po detalistę – musi przestrzegać surowych zasad znakowania owoców, warzyw i ziemniaków. Przejrzyste informacje to nie tylko obowiązek prawny, ale i element budowania zaufania konsumentów. IJHARS niezmiennie pełni kluczową rolę w egzekwowaniu tych przepisów, a ich łamanie może skutkować dotkliwymi karami.

W interesie wszystkich uczestników rynku leży stosowanie się do obowiązujących norm – dla dobra konsumentów, producentów i handlowców.

 

Dodatkowe i bardziej szczegółowe informacje, w tym listę wymaganych oznaczeń znajdziesz w podręcznej ulotce informacyjnej dla handlowców (plik PDF).