Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku

Żuławy Wiślane należą do terenów szczególnie zagrożonych powodzią, co wynika z ich położenia poniżej poziomu morza. Niespotykane w regionie sumy opadów sprawiły, że woda opadowa zalała tereny uprawiane rolniczo, a także wypełniła system żuławskich kanałów. Wały, nasączone wodą, w niektórych miejscach nie wytrzymały naporu zalegającej w kanałach wody, doprowadzając do punktowych przesiąków i przerwań obwałowań. W czasie intensywnych opadów woda z opadu deszczu gromadzi się w polderach użytkowanych rolniczo, skąd musi być wypompowywana poprzez system pomp. Dodatkowo, jeśli nastąpi przerwanie wałów lub z uwagi na opady wystąpienie wody z koryt rzek i kanałów, woda nie wraca do koryta cieku, musi być wypompowana poprzez system pomp. Niejednokrotnie kanały są 2 m powyżej polderów rolniczych.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku podjął szereg działań, by ograniczyć możliwe skutki prognozowanych opadów i minimalizować ryzyko powodzi.

Pracownicy Wód Polskich w Gdańsku pozostawali w stałej gotowości do działania całodobowo prowadząc systematyczną obserwację stanu wałów przeciwpowodziowych i urządzeń hydrotechnicznych. Działania były prowadzone z dala od zabudowań i terenów mieszkalnych.

Dokonaliśmy weryfikacji poprawności działania urządzeń i budowli hydrotechnicznych, wielokrotnie interweniowaliśmy w terenie usuwając przesiąki, udrażnialiśmy wyloty i przepusty oraz sprawdzaliśmy poprawność działania agregatów na stacjach pomp. Pozostawaliśmy w stałym kontakcie ze służbami zarządzania kryzysowego na wszystkich szczeblach oraz lokalnymi samorządami, strażą pożarną i WOT.

Miejsca problemowe były systematycznie sprawdzane przez pracowników Wód Polskich, firmy zewnętrzne, Straż Pożarną i Wojsko Polskie. Wsparcia udzieliła też lokalna społeczność, szczególnie rolnicy.

Niż genueński przyniósł rekordowe opady deszczu w regionie wodnym Dolnej Wisły w nocy z 28 na 29 lipca 2025 roku. Na Żuławach, w ciągu jednej doby, spadło miejscami tyle wody, ile przewiduje miesięczna norma. Opady te o charakterze burzowym miejscami były wyższe niż maksymalne normy. W rejonie stacji w Gdańsku anomalia opadu dla miesiąca wynosi 276 %. Stacja pomiarowa Gdańsk-Świbno zanotowała rekordową wielkość opadów deszczu – 136,8 mm (maksymalna suma opadu dobowego dla tej stacji 67 mm -2016-07-14), Elbląg 70,2 mm (maksymalna suma opadu dobowego dla tej stacji 31,1 mm -2024-06-17), Tolkmicko 83,2 mm/doba (maksymalny zanotowany dla tej stacji 86,7mm - 1998-06-28).

Dodatkowe opady występowały również od 2 sierpnia do 4 sierpnia powodując wzrosty stanów wód i wzmożoną pracę pomp.

W wyniku opadów w dniach 28 lipca do 11 sierpnia wystąpiły przekroczenia stanu ostrzegawczego dla stacji Goręczyno, Wiślina (rz. Motława przekroczenie w dniu 29 lipca), Rodzone, Suchy Dąb.  Dla Stacji Suchy Dąb (rzeka Bielawa) 29 lipca nastąpiło przekroczenie stanu alarmowego, który utrzymał się do 5 sierpnia. Dla stacji Rodzone (rz. Drwęca) stan ostrzegawczy utrzymywał się od 28 lipca do 2 sierpnia. Na stacja Goręczyno (rz. Radunia) stan ostrzegawczy utrzymywał się od 29 lipca do 9 sierpnia.

Od 8 sierpnia do 11 sierpnia na wodowskazie Kalisty (rz. Pasłęka) utrzymywał się stan ostrzegawczy.

Dla wodowskazu Dziarny (rz. Iławka) od 8 sierpnia do 11 sierpnia tendencja poziomu wody była rosnąca i przekroczony był stan ostrzegawczy.

Na terenie administrowanym przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku od 28 lipca do 11 sierpnia nastąpiło wiele incydentów związanych z nawalnymi i długotrwałymi opadami oraz utrzymującym się wysokim poziomem wód w rzekach i kanałach. Na terenie ZZ odnotowano następujące zdarzenia:

1. Na obszarze administrowanym przez Zarząd Zlewni w Elblągu

• Wystąpienie rzeki Stradanka z koryta w miejscowości Tolkmicko (zalana dolna część miejscowości).
• Wystąpienie rzeki Suchacz w miejscowości Suchacz (zalana część miejscowości).
• Przelanie się wody przez koronę wału rzeki Olszanka do kanału A polder 50 w Kadynach.
• Przeciek lewego km 1+250 oraz prawego km 0+600 wału rzedki Brzeźnicy.
• Powstanie wyrwy na rzece Młynówka Marwicka w miejscowości Marwica.
• Powstanie wyrwy w prawym wale rzeki Dzierzgoń w miejscowości Święty Gaj.
• Wypłukanie skarpy odpowietrznej oraz przelanie się wody przez koronę lewego wału rzeki Dzierzgoń.
• Wyrwa w prawym i lewym wale Kanału Modrego w m. Brudzędy i m. Kępniewo.
• Przelanie się wody przez koronę wału rzeki Balewka.
• Przecieki na prawym wale rzeki Tyny Górnej w m. Złotowo.
• Zator na rzece Dzierzgoń.
• Wyrwa w lewym wale Potoku Olszówka w m. Mokajny.
• Przelanie się wody z rzeki Elszka i potoku Aniołowo na polderze nr 61 Komorowo.
• Uszkodzenie lewego wału Kanału Rycerskiego.

2. Na obszarze administrowanym przez Zarząd Zlewni w Gdańsku

• Zator na SP 33 Wocławy – konar zablokował wlot.
• Przelanie się lewego wału Kłodawy w km 4+000– osunięcie się skarpy oraz powstanie wyrywy w wale.
• Kłodawa km 4+300 – przelewanie się wody przez koronę, osunięcie się skarpy wału.
• Awaria SP 25 Lędowo – brak prądu przez ok. pół godziny.
• Kłodawa km 3+500 wał prawy- rozlewisko wody.
• Awaryjne zaprzestanie pompowania w celu obniżenia poziomu wody w Motławie spowodowane krytycznym zagrożeniem miejscowości Krzywe Koło (możliwość podtopienia domostw) - wyłączenie na ok. 2h – ponowne uruchomienie po ustabilizowaniu sytuacji.
• Podtopienie pól uprawnych w okolicach Kanału Radunickiego.
• Podtopienie pól uprawnych w okolicach Tczewskich Łąk, Miłobądza i Zajączkowa.
• Wystąpienie przesiąków w prawym wale Bielawy w km 1+000 – 1+300 (1 wyrwa).
• Bielawa km 4+000-4+300 – poziom wody na wysokości korony – ryzyko przelania.
• Zator w okolicach wlotu SP 39 Suchy Dąb.
• Awarie agregatów pompowych na SP nr 34 Sobieszewo.
• Uszkodzenie wrót przeciwsztormowych na Kanale Śledziowym km 0+200.
• Przesiąki prawego wału Kanału Śledziowego km 6+253 – 8+233.
• Awaria przewodów na stacji nr 34 Sobieszewo.
• Utrudnione odprowadzanie wód z polderu nr 37 Błotnik.
• Awaria na stacji pomp nr 19 Trzcinowo.
• Uszkodzenie prawego wału Kanału Wysokiego.
• Awaria zestawu pompowego na SP nr 16 Kiezmark.

3. Na obszarze administrowanym przez Zarząd Zlewni w Toruniu

• Podtopienia ogródków działkowych na terenach zalewowych w m. Ostróda (28 lipca).
• Powalone drzewa.
• Zalanie restauracji w m. Barniczka w wyniku wystąpienia z koryta rzeki Brynica.
• Podtopienie upraw kalafiora w sąsiedztwie Kanału Bocznego.
• Podtopienie łąk na rzece Rypienicy.
• Podtopienia pól powyżej elektrowni na rzece Iławka w m. Dziarnówko.

4.  Na obszarze administrowanym przez Zarząd Zlewni w Tczewie

• Wysoki poziom wód gruntowych Rzeka Mątawa do km ok1+000 - 23+000 oraz jej dopływy: Kanał Pastwiska 0+000 – 7+000 oraz Struga Komórsk 0+000 – 4+000.
• Zlewnia Rowu Hermana - bardzo wysoki poziom, który utrudnia odbiór wód z rowów odprowadzających wody.
• Wystąpienie wody z koryta na rzekach Osa i Osówka, Liwa Kanał Jedliński II, Kanał Olszański, kanał Cegłowy, Gardęta.
• Oberwanie skarpy na rzece Liwa , Stary Nogat.
• Zator na kanale Reja A.
• Przelewanie się wody przez wały rzeki Cyganówka.
• Przeciek spowodowany dziurami bobrowymi w skarpie kanału Palemona.
• Zarwany przepust na rowie rzeka Pręczawa i Osa.
• Osunięcie się skarpy na rzece Cyganówka ze względu na niewłaściwe odprowadzanie wód powierzchniowych z posesji.
• Piętrzenie wody na Kanale Ulgi w Kwidzyniu.

27 lipca br. rozpoczęliśmy działania przygotowawcze w związku z prognozowanymi intensywnymi opadami deszczu. Kierownikom stacji pomp przekazano dyspozycję przygotowania się do ewentualnego przejęcia większej ilości wód. Prace pomp były nadzorowane oraz prowadzone zgodnie z wytycznymi. Pompy były wyłączane okresowo ze względu na przepełnienie odbiorników (kanałów) i zagrożenie powodziowe. Po obniżeniu się stanu wód odbiornika, praca pomp była wznawiana. Awarie na stacjach pomp były naprawiane w trybie pilnym, dodatkowo wspomagano prace dodatkowymi agregatami pompowymi od PSP, OSP, WOTu i innych RZGW. Dodatkowe agregaty pompowe były również użytkowane do zwiększenia mocy SP.

Na terenie RZGW prowadzono awaryjne prace udrażniania koryt rzek oraz kanałów, usuwano zatory powstałe przez roślinność i powalone drzewa. W miejscach przesiąków monitorowano stan i doraźnie naprawiano uszkodzenia. Wały cieków były naprawiane w miarę możliwości, umacnianie workami z piaskiem oraz rękawami przeciwpowodziowymi. Ze względu na częsty brak możliwości wjazdu ciężkiego sprzętu, wiele czynności było wykonywane tylko ręcznie. W terenie prowadzony był całodobowy monitoring. Pracownicy prowadzili lustracje terenu od 28.07 do 11.08, często wraz z mieszkańcami, władzami samorządowymi i służbami.   

W związku z dużym nawodnieniem wałów przeciwpowodziowych, Dyrektor RZGW w Gdańsku wprowadził w dniu 5 sierpnia br. bezwzględny tymczasowy zakaz poruszania się po wałach przeciwpowodziowych na obszarach administrowanych przez: Zarząd Zlewni w Elblągu, Zarząd Zlewni w Gdańsku oraz Zarząd Zlewni w Tczewie.

Rozpoczęto przeglądy urządzeń technicznych, a także planowanie i przygotowywanie dokumentacji dla prac naprawczych. Część prac naprawczych będzie możliwa do realizacji po obniżeniu się poziomu wody i możliwości wjechania sprzętu ciężkiego. Sporządzono inwentaryzację szkód w gminie Tolkmicko.

• 1. Zarząd Zlewni Elbląg
• Koordynacja pompowania na stacjach pomp.

• Współpraca z OSP celem zabezpieczenia posesji workami m. Tolkmicko.
• Doraźne zabezpieczenie odcinków rzek oraz budowli, które uległy uszkodzeniu.
• Doraźne zabezpieczenie prawego wału Potoku Janówek.
• Doraźne zabezpieczenie rzek oraz udrożnienia koryt na ciekach: Olszanka, Suchacz, Kamienica, kanał A polder 50 Kadyny.
• Inwentaryzacja szkód i strat na ciekach i urządzeniach wodnych powstałych w wyniku powodzi błyskawicznej.
• Zlecenie prac firmą zewnętrznym w celu udrożnienia koryt oraz napraw wałów.
• Zabezpieczenie wyrw oraz przecieków w wałach.
• Oczyszczanie zatorów przy budowlach komunikacyjnych.
• Zabezpieczanie korony wałów workami z piaskiem oraz podwyższenie ich korony w miejscu obniżeń.
• Usunięcie zatorów.
• Uruchomienie dodatkowego zespołu pompowego w celu usunięcia wody z polderu Bogaczewo.
• Całodobowa lustracja w celu eliminacji potencjalnych zagrożeń i awarii.
• Koordynacja prac awaryjnych na stacjach pomp z ZWT oraz operatorami SP.
• Zabudowa dwóch Zapadniętych nor bobrowych zagrażających bezpieczeństwu w prawym wale rzeki Tugi.
• Udrożnienie kanałów A Marynowy, B Marynowy, A Ryki, E Ryki.
• Koordynacja działań na Stacji Pomp Orłowo związanych z dodatkowymi pompami PSP, ZWT Elbląg.
• Awaryjne udrażnianie roślinności pływającej przy dwóch stacjach pomp Osłonka i Wybicko (Kanał Panieński i Zamkowa Struga).
• Podniesienie zapieczonych zasuw na kanale W-Z część Wschodnia z pomocą PSP.
   
  2. Zarząd Zlewni w Gdańsku

• Wzmożona kontrola pracowników NW oraz strażników wałowych na terenie zlewni.
• Całodobowa praca pompowni oraz koordynacja pracy.
• Dodatkowe agregat popowy na SP 25 Lędowo w związku z przelaniem wału Kłodawy.
• Dodatkowy agregat pompowy na SP 10 Krępiec (Straż Pożarna).
• We współpracy ze Strażą Pożarną i okolicznymi mieszkańcami zabezpieczanie wyrw workami z piaskiem oraz rękawami (Kłodawa i Bielawa).
• Awaryjne udrażnianie Kłodawy, Bielawy, Kanału Radunickiego, Strugi Młyńskiej i Motławy  (hakowanie).
• Zarządzanie pracą stacji pomp w celu obniżenia poziomu wody.
• Kontrola stanów wału dronem Straży Pożarnej i ZZ Chojnice.
• Dociążenia wałów za pomocą rękawów oraz worków.
• Zablokowanie wjazdu na drogę po lewej koronie wału rzeki Kłodawy.
• Zorganizowanie punktu do koordynacji działań prewencyjnych w celu umocnienia prawego wału Bielawy (ok. 60 osób, 5000 worków).
• Umocnienie prawego wału rzeki Bielawy w km 1+000- 1+300 oraz 4+000-4+300 poprzez dociążenie, zabezpieczenie przesiąków, rozłożenie rękawów przeciwpowodziowych.
• Likwidacja zatorów roślinnych.  
• Koszenie z wody rzeki Kłodawy.
• Zabezpieczenie wału Bielawy poprzez rozkładanie geowłókniny oraz worków z piaskiem.
• Dodatkowe pompy na stacji pomp nr 16 Kiezmark oraz nr 19 Trzcinowo dostarczone przez OSP.
• Dodatkowe agregaty pompowe WOT na polderze nr 37 Błotnik.
• Umocnienie prawego i lewego wału Kanału Śledziowego.  
• Udrożnienie Kanału Śledziowego za pomocą koparki.
• Na skutek awarii przewodów uruchomione zostały dodatkowe agregaty PSP w Gdańsku.
• Udrożnienie kanałów na polderze nr 34 Sobieszewo oraz nr 20 Olszynka.
• Udrożnienie kanału B polder nr 5 Rudniki.
• Zabezpieczenie doraźne prawego wału Kanału Wysokiego oraz monitoring – dalsze prace będą mogły być zrealizowane po obniżeniu się poziomu wód by dojechać do miejsca uszkodzenia ciężkim sprzętem.
   
  3. Zarząd Zlewni w Toruniu

• Usuwanie zatorów.
• Regulacja poziomu wody na Jeziorze Drwęckim oraz między jeziorem Pauzeńskim.
• Uruchomienie stacji pomp Tyrowo.
• Zabezpieczenie budynku przez SP workami z piaskiem.
• Przywrócenie drożności na rzece Iławka.
   
  4. Zarząd Zlewni w Tczewie

• Usuwanie zatorów i powalonych drzew.
• Zabezpieczenie oberwanej skarpy.
• Hakowanie koryta rzeki Liwa od miejscowości Benowo w górę rzeki.
• Usunięcie zatorów w postaci tam bobrowych na rzece Cyganówka.
• Usunięcie zatorów na kracie w przepuście na Kanale Ulgi.

Przedstawiciele RZGW w Gdańsku, Zarządów Zlewni oraz Nadzorów Wodnych z obszarów objętych wezbraniem pozostawały w stałym kontakcie ze służbami (Państwowa Straż Pożarna, Ochotnicza Straż Pożarna, zespoły ds. zarządzania kryzysowego przy urzędach miast i gmin). Pracownicy Wód Polskich uczestniczyli w posiedzeniach sztabów kryzysowych powiatów, gmin i województwa pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Brali również udział w spotkaniach z wójtami gmin, których celem było omówienie bieżących problemów oraz kwestii związanych z zabezpieczeniem wałów.

Straż Pożarna oraz Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) zostały włączone w działania związane z zabezpieczeniem wałów (m.in. uszczelnianie wyrw, dociążanie konstrukcji) oraz wsparcie pracy stacji pomp poprzez dostarczenie dodatkowych agregatów. Dzięki współpracy ze Strażą Pożarną dokonano lustracji wałów za pomocą drona. Wsparcie zostało udzielone również przez inne RZGW – dostawa niezbędnego sprzętu (koparka, agregaty pompowe).

W związku z zagrożeniem dla prawego wału Bielawy zorganizowano punkt do koordynacji działań prewencyjnych w celu umocnienia prawego wału Bielawy. W pracach uczestniczyli pracownicy Wód Polskich, przedstawiciele Starostwa Powiatu Gdańskiego, wójtowie gmin ościennych wraz z mieszkańcami, ok 10 zastępów OSP wraz z dowództwem. 

W akcje przeciwpowodziową zaangażowanych było ok. 140 osób w terenie, w tym dyrektorzy Zarządów Zlewni oraz RZGW w Gdańsku. Dodatkowo prowadzone były dyżury w Centrum Operacyjnym Ochrony Przeciwpowodziowej w RZGW w Gdańsku. Do prac na terenie powodziowym zaangażowani zostali również pracownicy ZZ Chojnice – terenu nieobjętego zagrożeniem.

W dniu 6 sierpnia 2025 odbyła się wizyta terenowa ministra Przemysława Koperskiego na terenie dotkniętym powodzią.

Pracownicy Wód Polskich prowadzą analizę oceny stanu koryt rzecznych, skarp, brzegów i obwałowań po przejściu wód wezbraniowych.

Warto podkreślić, iż na pogorszenie się stanu technicznego wałów przeciwpowodziowych wpływ ma działalność bobrów. Zwierzęta te kopiąc nory w wałach kanałów i w skarpach rzek osłabiają skarpy i obwałowania. Istnieje ciągła potrzeba stałej zabudowy powstałych uszkodzeń co na bieżąco realizowane jest przez Wody Polskie. Corocznie przeznaczanie są na ten cel znaczne środki finansowe, w latach 2023-2025 około sześciu milionów złotych. Ponadnormatywne opady, które wystąpiły sprawiły, że napór wody w miejsca bytowania bobrów w wielu miejscach doprowadził do przesiąków, a nawet przerwania ciągłości wałów, powodując lokalne uszkodzenia i przemieszczenie wód z kanałów na okoliczne pola uprawne.