Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Polder Żelazna to istniejący obiekt ochrony przeciwpowodziowej Opola, służący przeciwdziałaniu skutkom wezbrań na rzece Odrze. Usytuowany w północnej części miasta, został wybudowany jeszcze przed rokiem 1939. Od początku swojego funkcjonowania położony jest na lewym brzegu rzeki Odry (w km 153,750 (606,400) ÷ km 158,300 (601,800)) na terenie Opola i gminy Dąbrowa, w miejscowości Żelazna, od której zaczerpnięto nazwę obiektu. Wody Polskie w Gliwicach zrealizowały I etap przebudowy polderu w 2023r. W przededniu uruchomienia postępowania na wybór wykonawcy II etapu tego projektu teren inwestycji wizytował Przemysław Koperski – Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Infrastruktury.

Wraz z rozwojem Opola na przestrzeni lat postępowała również zabudowa na obszarze oddziaływania polderu. Większe stały się potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa. W miejscu dawnych nieużytków powstała Specjalna Strefa Ekonomiczna przy ul. Północnej w Opolu, w jej sąsiedztwie znajduje się północna obwodnica tego wojewódzkiego miasta. Nieopodal ukończono budowę nowego Stadionu Miejskiego. Wraz z zabudową zwiększyła się także liczba mieszkańców dzisiejszych dzielnicy Opola: Półwieś i Sławice. Powstały przed II wojną światową polder wymagał przebudowy dla skutecznej ochrony przed powodziami w tym obszarze. Nieodzowna stała się realizacja inwestycji z wykorzystaniem potencjału samej lokalizacji polderu oraz uwzględnieniem innych elementów zabezpieczenia przeciwpowodziowego. I etap przedsięwzięcia ukończono w 2023r.

Obecnie Wody Polskie w Gliwicach – zarządca polderu Żelazna zmierza do rozpoczęcia II etapu przebudowy. Za jego sprawą pojemność polderu zwiększy się znacząco: z 3,8 mln. m3 (uzyskanych w ramach realizacji Etapu I przebudowy) do docelowej wartości, wynoszącej 9,7 mln m3.

Wody Polskie w Gliwicach zgłosiły projekt pn. „Przebudowa Polderu Żelazna. Etap II” do realizacji w ramach programu FEnIKS 2021-2027, działanie FENX.02.04 Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom. Uzyskanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej umożliwi realizację przedsięwzięcia.

W przeddzień ogłoszenia postępowania przetargowego na wyłonienie wykonawcy prac budowlanych przebudowy polderu Żelazna, obszar inwestycji wizytowali m.in. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury - Przemysław Koperski, Wicewojewoda Opolski – Sławomir Gradzik, Poseł na Sejm PR - Tomasz Kostuś, Dyrektor Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Gliwicach – Pan Marcin Jarzyński, Prezydent Miasta Opole – Pan Arkadiusz Wiśniewski, Jan Grygier – Zastępca Dyrektora Wód Polskich w Gliwicach ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą oraz Łukasz Obrusznik – Dyrektor Zarządu Zlewni Wód Polskich w Opolu.

W czasie spotkania w terenie podkreślono wagę realizacji II etapu inwestycji dla ochrony przeciwpowodziowej Opola i ościennych gmin, przedstawiono dotychczas poczynione kroki i przygotowania do rozpoczęcia realizacji inwestycji, zreferowano perspektywę czasową projektu oraz scharakteryzowano zakres prac, koniecznych do wykonania.

Po ukończeniu przebudowy polder będzie kompleksowo chronił mieszkańców tej części miasta i miejscowości położonych poniżej. To bardzo ważny obiekt przeciwopowodziowy, który w razie potrzeby przejmie nadmiar wód z rzeki Odry, które trafią do jej koryta z dopływów poniżej zbiornika Racibórz Dolny. Polder Żelazna, którego całkowitego przebudowa będzie kosztować blisko 200 mln zł wpisuje się w system odrzańskich zabezpieczeń przeciwpowodziowych – przekazał w czasie spotkanie Wiceminister Infrastruktury, Przemysław Koperski.

Jak zaznaczył Tomasz Kostuś – Poseł na Sejm RP:

Przebudowa istniejącego polderu Żelazna była długo oczekiwaną inwestycją przez mieszkańców miasta. Dzięki jej realizacji urzeczywistnia się poczucie bezpieczeństwa również dla przedsiębiorców, prowadzących działalność w Specjalnej Strefie Ekonomicznej. Informacja o ogłoszeniu postępowania przetargowego na wybór wykonawcy prac budowlanych w ramach II etapu inwestycji to duża radość dla samorządu, zaangażowanych instytucji, a przede wszystkim dla Opolan. Realizacja inwestycji to dowód dotrzymanych obietnic.

Na potrzebę realizacji II etapu inwestycji zwrócił uwagę również Wicewojewoda Opolski – Sławomir Gradzik:

Polder Żelazna już po ukończeniu I etapu przebudowy zyskał obiecujące parametry. Jednak podwyższenie jego obwałowań w II etapie zapewni pełne bezpieczeństwo. Cieszymy się, że projekt wchodzi w fazę realizacji – powiedział Wicewojewoda Opolski, Sławomir Gradzik.

Zakres realizacji projektu przedstawił z kolei Marcin Jarzyński, Dyrektor Wód Polskich w Gliwicach

Za sprawą realizacji II etapu tej bardzo potrzebnej przebudowy polderu możliwe będzie sterowanie przepływem wód w tym obiekcie przeciwpowodziowym. Oprócz przebudowy wałów okalających polder na odcinku ponad 4 km wykonamy także jaz wpustowo-upustowy i zmodernizujemy przewał wpustowy górny. Powstaną drogi serwisowe z przejazdami wałowymi. Same obwałowania zostaną podwyższone a korpusy będą odpowiednio uszczelnione. Dzięki temu całkowita pojemność polderu zwiększy się z wyjściowych niespełna 2 mln m3 do blisko
10 mln3. Jeszcze w tym tygodniu opublikowany zostanie przetarg na wyłonienie wykonawcy inwestycji – zapewnił Marcin Jarzyński, Dyrektor wód Polskich w Gliwicach.

Na znaczenie inwestycji zwrócił uwagę także Prezydent Miasta Opole, Arkadiusz Wiśniewski:

Potrzeba przebudowy polderu Żelazna została dostrzeżona przez samorząd wiele lat temu. Dzięki wysiłkom wielu instytucji i wspólnego zaangażowania udało się ten cel osiągnąć i zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom oraz przedsiębiorcom. Bardzo cieszy mnie, że projekt wkracza w II etap realizacji. Dostrzegamy wiele korzyści, jakie dzięki tej inwestycji już teraz zyskali mieszkańcy. To chociażby ścieżki pieszo-rowerowe. Na długości ok. 30 km możliwe jest bezpieczne uprawianie rekreacji rowerowej, rolkowej i pieszej – dodał Arkadiusz Wiśniewski, Prezydent Miasta Opole.

 

I etap Przebudowy Polderu Żelazna Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Gliwicach ukończyło w 2023r. Wówczas kosztem 130 mln zł Wody Polskie zwiększyły bezpieczeństwo mieszkańców Opola, gminy Dąbrowa i pobliskich miejscowości. Dzięki ukończonym pracom obecnie możliwe jest przejście do II etapu inwestycji przebudowy polderu Żelazna. Obejmie on prace budowlane w obrębie wału polderowego „Polder Żelazna” wraz z obiektami funkcjonalnie związanymi.

Przedmiotem realizacji Etapu II inwestycji jest zatem dokończenie przebudowy istniejących wałów rzeki Odry na odcinku 4,13 km wraz z urządzeniami towarzyszącymi. Przebudowa wałów będzie polegać na podwyższeniu ich korony oraz uszczelnieniu korpusu wału. Ponadto, zadanie obejmie budowę jazu wpustowo - upustowego „Półwieś”, modernizację przewału wpustowego (górnego) „Półwieś”, wykonanie dróg serwisowych i rolniczych wraz z przejazdami wałowymi.

Po zakończeniu zadania polder uzyska pojemność 9,7 mln m3 z obecnych 3,8 mln m3, przy czym jego wyjściowa pojemność przed przebudową wynosiła 1,7 mln m3. Całkowity koszt II etapu projektu wynosi blisko 64 mln zł.

---

W ramach realizacji I etapu inwestycji dwukrotnie powiększono pojemność polderu, zbudowano i rozbudowano niemal 12 km wałów przeciwpowodziowych, zmodernizowano przepompownię. Przedsięwzięcie zrealizowano dzięki współpracy Wód Polskich i samorządu terytorialnego, przy wsparciu środków europejskich. Przebudowa polderu pozwoliła na:

- bezpieczeństwo bezpośrednie dla min. 4 000 mieszkańców- większa pojemność polderu: 400 ha (zamiast 200ha)

- zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej ludności i mienia na terenie województwa opolskiego

- niezawodność infrastruktury

- nowe obwałowania i rozbudowane istniejące wały - 11,7 km obwałowań wraz z przesłonami bentonitowo-cementowymi

- stworzenie przestrzeni rekreacyjnej dla mieszkańców - blisko 30 km ścieżek i dróg serwisowych dla rowerzystów, rolkarzy, biegaczy, spacerowiczów itp.

- likwidację nielegalnego składowiska odpadów

- ochronę oczyszczalni ścieków, obwodnicy miasta, stadionu miejskiego