Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Wody Polskie rozpoczęły zimową osłonę przeciwpowodziową na sezon 2025/2026. W gotowości do akcji lodołamania jest flota 26 jednostek, które w razie potrzeby ruszą na Wisłę, Odrę, Wartę i Noteć, aby zapobiec powodziom zatorowym. Równolegle prowadzone są kontrole stanu rzek, urządzeń wodnych i wałów przeciwpowodziowych. Celem działań jest bezpieczeństwo mieszkańców, ich mienia oraz kluczowej infrastruktury.

Bieżący monitoring zagrożeń

Zimowa osłona przeciwpowodziowa trwa od grudnia do marca, a jej głównym zadaniem jest ochrona mieszkańców, ich mienia oraz infrastruktury przed zagrożeniami, które mogą wystąpić w tym okresie.

- Zima to czas, kiedy musimy być szczególnie czujni. Jeśli pojawią się trudne warunki pogodowe, może dojść do powodzi zatorowych. Zatory lodowe na rzekach potrafią niebezpiecznie podnieść poziom wody i zalać okoliczne tereny, a przemieszczająca się kra może uszkodzić mosty czy urządzenia hydrotechniczne. Dlatego mamy w gotowości flotę 26 lodołamaczy, które w razie potrzeby ruszą do akcji, by chronić ludzi i infrastrukturę – mówi Mateusz Balcerowicz, prezes Wód Polskich.

W sezonie zimowym monitoring zjawisk lodowych prowadzony jest przez pracowników Wód Polskich, którzy przygotowują komunikaty o ich występowaniu. W razie nasilenia się niekorzystnych warunków hydrologiczno-meteorologicznych, związanych z występowaniem zatorów, zwiększa się częstotliwość obserwacji zjawisk lodowych.

Lodołamacze w gotowości

Flota Wód Polskich liczy 26 lodołamaczy. Jednostki są sprawne technicznie i gotowe do prowadzenia akcji lodołamania w sezonie 2025/2026. Jeśli wystąpią zjawiska lodowe, zostanie ogłoszone pogotowie lodołamania, a następnie – po pojawieniu się zagrożenia zatorami – akcja lodołamania.

- Lodołamanie to kluczowy element zimowej ochrony przeciwpowodziowej. Dzięki temu zapobiegamy powstawaniu zatorów lodowych – jednej z głównych przyczyn groźnych powodzi. Akcja rusza, gdy po zamarznięciu rzeki przychodzi odwilż i kra zaczyna się przemieszczać. Jeśli zatrzyma się na zakrętach, przy mostach czy jazach, może zablokować przepływ wody i spowodować jej niebezpieczne spiętrzenie. Dlatego lodołamacze wyłamują w lodzie szeroką rynnę, która pozwala krze swobodnie odpłynąć – wyjaśnia Marcin Jarzyński, zastępca prezesa Wód Polskich ds. ochrony przed powodzią i suszą.

Lodołamacze operują na środkowej i dolnej Odrze, dolnej Warcie i Noteci, dolnej Wiśle oraz na zbiorniku Włocławskim. Na Odrze granicznej polskie jednostki współpracują z niemieckimi. W skład polskiej floty wchodzi osiem nowoczesnych, wielofunkcyjnych lodołamaczy. Oprócz zapewnienia zimowej osłony przeciwpowodziowej przez kruszenie i odprowadzanie lodu, pełnią też funkcje ratownicze, przeciwpożarowe, holownicze, badawcze i patrolowe.

Prace utrzymaniowe na urządzeniach wodnych

Wody Polskie prowadzą prace utrzymaniowe, a także planowe przeglądy i kontrole budowlane. Corocznie urządzenia hydrotechniczne poddawane są okresowym kontrolom stanu technicznego, wymaganym przepisami ustawy – Prawo budowlane, jak również przeglądom okresowym wykonywanym przed nadejściem zimy.

Pompownie, jazy i zastawki są na bieżąco konserwowane i utrzymywane w sprawności, zachowując niezawodność urządzeń w celu niedopuszczenia do niekontrolowanych spiętrzeń wody. Bieżącej konserwacji i koszeniu podlegają wały przeciwpowodziowe oraz wloty i odpływy śluz wałowych; dokonywane są też podstawowe ich naprawy. Działania utrzymaniowe dają możliwość dokładnej oceny stanu wałów, jak również zagrożeń powodowanych przez zwierzęta.

 

Praca zbiorników w okresie zimowym

Zbiorniki pracują zgodnie z instrukcjami gospodarowania wodą dla poszczególnych obiektów. Przepuszczanie wód na zbiornikach w warunkach zimowych odbywa się przy wykorzystaniu spustów dennych; nie uruchamia się zamknięć przelewów powierzchniowych.

Obiekty są przygotowane na spływ wód wielkich, a ewentualne przegrody w postaci konarów, wiatrołomów czy drzew są na bieżąco usuwane. Wszelkie prace udrażniające w awanportach i kanałach dolotowych do upustów budowli prowadzone są w celu zabezpieczenia obiektów przed nagłym powstaniem zatoru z rumoszu drzewnego.

 

Współpraca ze służbami reagowania kryzysowego

Działania podejmowane w okresie zimowym różnią się w zależności od regionu i skali zagrożenia. W miejscach, gdzie nie można prowadzić akcji lodołamania, zatory lodowe pojawiają się rzadko i są trudne do przewidzenia, nawet przy dobrej znajomości miejsc szczególnie narażonych. Wody Polskie usuwają zatory i udrażniają mniejsze cieki własnymi siłami, a w sytuacjach ekstremalnych współpracują ze Strażą Pożarną i Wojskiem Polskim.

W Regionie Wodnym Małej Wisły i Górnej Odry czynności związane z zimowym przygotowaniem dotyczą:

- zapewnienia na zbiornikach wodnych odpowiedniego poziomu piętrzenia wody, uwzględniając opady śniegu i zjawiska lodowe,

- przeglądów technicznych i koniecznej konserwacji urządzeń zrzutowych,

- przygotowania zbiorników przeciwpowodziowych do pracy i redukcji fali wezbraniowej podczas ewentualnego wezbrania roztopowego,

- przygotowania dużych jazów odrzańskich na nadejście zimy oraz mniejszych takich urządzeń na lokalnych rzekach,

- zastawki i jazy zlokalizowane na mniejszych rzekach, które piętrzą wodę na potrzeby nawodnień rolniczych zostaną podniesione, aby nie piętrzyć wody w okresie zimowym,

-prac konserwacyjnych i utrzymaniowych urządzeń hydrotechnicznych, takich jak przepusty i klapy wałowe,

- zaktualizowania wykazu miejsc, w których mogą powstawać zatory – te lokalizacje zostaną objęte szczególnym nadzorem,

- prowadzenia ciągłego monitoringu rozwoju zjawisk lodowych oraz obserwacji sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej,

- w przypadku, gdy zostanie stwierdzone zagrożenie zostaną poinformowane służby zarządzania kryzysowego – RZGW w Gliwicach bezzwłocznie przystąpi do jego usunięcia,

- wszystkie obiekty hydrotechniczne na Odrzańskiej Drodze Wodnej w administracji RZGW w Gliwicach, to jest śluzy i jazy zostały przygotowane do sezonu zimowego,

- zakończenia prac remontowych, które jeszcze trwają na śluzach odrzańskich stopni wodnych w Kątach i Groszowicach,

- przygotowania do zamknięcia sezonu żeglugowego, który jest uzależniony od warunków hydro-meteorologicznych.