Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

W czasie wrześniowej powodzi na terenie woj. śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego ograniczono straty m.in. dzięki uruchomieniu suchego zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny, który przyjął nadmiar wód z Odry i zmagazynował je do czasu możliwie bezpiecznego odprowadzenia do koryta rzeki poniżej. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Gliwicach weryfikuje oddziaływanie piętrzenia powodziowego na siedliska zwierząt i roślin, występujące w czaszy zbiornika oraz na sąsiadujące z tym obiektem hydrotechnicznym obszary cenne przyrodniczo Natura 2000.

Zadanie polegające na „Prowadzeniu monitoringu przyrodniczego wraz z sporządzeniem raportu na Zbiorniku Racibórz Dolny” Wody Polskie w Gliwicach zleciły zewnętrznemu wykonawcy. Monitoring oddziaływania zbiornika w czasie jego eksploatacji i po piętrzeniu wód powodziowych obejmuje m.in. ocenę występowania oraz stan zachowania siedlisk przyrodniczych objętych ochroną na terenie suchego zbiornika a także występowanie oraz stan zachowania elementów ochrony obszarów Natura 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Stawy Wielokąt i Las Tworkowski”. Ponadto poddane analizie zostało występowanie i stan zachowania populacji gatunków zwierząt, roślin objętych ochroną gatunkową oraz występowanie i stan zachowania populacji gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną gatunkową, przeniesionych z uwagi na budowę zbiornika.

Zbiornik Racibórz Dolny odgrywa kluczową rolę w zabezpieczeniu przed powodziami od strony rzeki Odry obszaru położonego poniżej. Jednak ten obiekt hydrotechniczny w okresach normalnego funkcjonowania (poza powodziom) jest infrastrukturalnym elementem krajobrazu. W jego czaszy funkcjonują zakłady kruszywiarskie, część terenu jest wykorzystywana rolniczo oraz rekreacyjnie. 26 ha gruntu w czaszy zbiornika to także obszar przyrodniczy, który pozostaje miejscem siedlisk wielu gatunków fauny i flory. Ważna dla nas jest wiedza w zakresie stanu populacji i siedlisk gatunków, bytujących na tym terenie oraz na obszarach Natura 2000, po piętrzeniu w czasie powodzi – wskazuje Marcin Jarzyński, Dyrektor Wód Polskich w Gliwicach.

Zbiornik Racibórz sąsiaduje z dwoma obszarami cennymi przyrodniczo Natura 2000 – Stawy Wielikąt oraz Las Tworkowski. Monitoring przyrodniczy obejmuje nadzór ornitologiczny (na tym terenie można zaobserwować różne gatunki ptaków, m.in. orzeł bielik, bocian czarny, bączek, podgorzałka oraz liczne gatunki wodne i wodno-błotne). Ponadto uwaga badaczy jest skierowana na chiropterofaunę czyli występowanie nietoperzy (najliczniejszym gatunkiem na obszarze zbiornika jest borowiec wielki, ale łącznie występuje 11 gatunków), entomofaunę (owady – chronione gatunki na obszarze Lasu Tworkowskiego to pachnica dębowa i zgniotek cynobrowy), herpetofaunę, czyli ogół wszystkich płazów i gadów oraz siedliska przyrodnicze i gatunki roślin objętych ochroną.

Przeprowadzony monitoring jest zarazem pierwszym takim badaniem środowiska po zakończonej pracy zbiornika w trybie powodziowym i będzie trwał do 15 grudnia br. Jednocześnie zgodnie z treścią postanowienia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach (nr WOOS.4242.136.2012.AS3.22 z dnia 4 października 2012 r.) tego rodzaju analiza przeprowadzana jest cyklicznie, co dwa lata od zakończenia realizacji inwestycji oraz co dwa lata po piętrzeniu powodziowym – zalewie polderu, przez okres kolejnych 10 lat. Monitoring przyrodniczy prowadzony był również na etapie realizacji inwestycji, czyli budowy suchego zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny w latach od 2013 do 2020 r.