Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu

Z końcem kwietnia minie drugi kwartał roku hydrologicznego* 2025. W tym okresie wystąpiły nieznaczne opady, co potwierdzają opracowania IMGW-PIB – sumy dla poszczególnych miesięcy były przeważnie poniżej normy (ryc. 1). Szczególnie w lutym opady były niskie (miejscami brak, bądź po kilka mm), a wg klasyfikacji stosowanej przez IMGW-PIB luty można określić jako bardzo suchy, a nawet skrajnie suchy (suma opadów odpowiednio 50-75% i poniżej 50% normy). Najświeższe materiały dla marca również wskazują na bardzo suchy okres.

 

Niewielkie zasilanie opadami ma odzwierciedlenie w stanach wody, a te od listopada przeważnie układają się w strefie stanów średnich albo niskich, jedynie lokalnie, okresowo osiągały strefę stanów wysokich. Przykładowo, gdy przyjrzymy się sytuacji na Warcie widać, że przepływy oscylują przeważnie między średnim niskim przepływem z wielolecia (SNQ) i średnim ze średnich (SSQ), a nawet poniżej SNQ – ryc. 2 i 3. Jedyne wzrosty zasilania wód w połowie stycznia oraz w połowie marca 2025 były krótkotrwałe i nie wpłynęły znacznie na poprawę sytuacji hydrologicznej w zlewni.

Kanał Ślesiński

Obecna sytuacja wiąże się z wieloma wyzwaniami i potrzebą podjęcia niestandardowych działań. Jednym z przykładów może być utrzymanie odpowiedniego poziomu wody na jeziorach szczytowego stanowiska Kanału Ślesińskiego (ryc. 4).

W minionych latach niemal corocznie w okresie zimowo-wiosennym poziom wody układał się pomiędzy normalnym poziomem piętrzenia (NPP) i maksymalnym (MaxPP), a niejednokrotnie zachodziła potrzeba odprowadzenia nadmiaru wody w kierunku jeziora Gopło bądź do Warty.

Niestety od połowy maja 2024 r. poziom wody na stanowisku szczytowym układa się pomiędzy NPP i MinPP (minimalny poziom piętrzenia), a w listopadzie 2024 r. odnotowano wartości nawet poniżej MinPP, co o tej porze roku nie miało miejsca od ponad dekady. Ten rok hydrologiczny jest wyjątkowy – po raz pierwszy w czasie prowadzenia pomiarów przez RZGW w Poznaniu w okresie zimowo-wiosennym wystąpił deficyt wody, skutkujący obniżeniem poziomu wody, zagrażając spadkiem poniżej minimalnego (MinPP). Aby do tego nie dopuścić oraz zapewnić odpowiednią ilość wody i utrzymywać pojemność użytkową na zadowalającym poziomie, prowadzony jest pobór wody z rzeki Warty przez pompownie Morzysław i Pątnów. Zwykle te działania realizowane były w okresie letnim i wczesnojesiennym, jednakże obecnie są prowadzone prawie nieprzerwanie od maja ubiegłego roku (ryc. 5). Tylko dzięki temu udaje się utrzymywać napełnienie szczytowego stanowiska Kanału Ślesińskiego powyżej poziomu minimalnego – obecnie poziom wody waha się z niewielką tendencją wzrostową pomiędzy MinPP a NPP. Porównując dane dla analogicznego okresu z ubiegłego roku różnica poziomu wody sięga około 30 cm.

Pogarszającą się sytuację obrazuje również ilość pompowanej wody przez stopnień Pątnów w latach hydrologicznych 2014-2025 (ryc. 6). W roku 2014 oraz 2017 wielkość pompowania wynosiła mniej niż 2 mln m³ wody. Stan wody był wówczas zgodny z założeniami instrukcji gospodarowania wodą, bez konieczności nadmiernej ingerencji. W ostatnich latach konieczność pompowania wody wyraźnie wzrosła (w 2022 roku prawie 22 mln m³), co jest niewątpliwie związane z deficytem wody w regionie i problemem zasilania zlewni. Warto zaznaczyć, że rok hydrologiczny 2025 cały czas trwa, a wielkość alimentowanej wody jest już niemal tak wysoka, jak w całym ubiegłym roku.

Niestety obecna sytuacja hydrologiczna oraz prognozy pogody przewidujące niewielkie opady deszczu, każą z niepokojem spoglądać na nadchodzące miesiące, a szczególnie sezon letni - wyższe temperatury i większe parowanie z powierzchni jezior dodatkowo zwiększą „straty” wody w delikatnym systemie hydrologicznym jezior szczytowego stanowiska Kanału Ślesińskiego.

Na środkowej Warcie, która jest źródłem wody pompowanej do Kanału Ślesińskiego, obowiązuje aktualnie ostrzeżenie dot. suszy hydrologicznej, co jest kolejnym utrudnieniem w gospodarowaniu wodą w zlewni.

IMGW-BIP prognozuje na najbliższe miesiące opady atmosferyczne w normie wieloletniej oraz ponadnormatywne temperatury powietrza. Przewidywane jest więc wysokie parowanie przy standardowej ilości opadu, która jest na tym obszarze nadal zbyt niska.

W tym kontekście podejmowane działania na rzecz odbudowy zasobów wodnych są jednym z priorytetowych zadań RZGW w Poznaniu, a zarazem niełatwym wyzwaniem w obliczu uwarunkowań hydrologiczno-meteorologicznych.

 

*rok hydrologiczny liczony od XI poprzedniego roku do X kolejnego np. rok hydrologiczny 2025 trwa od XI 2024 r. do X 2025 r.