Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie

Zbiornik Wodny Brody Iłżeckie położony jest na Przedgórzu Iłżeckim na rzece Kamiennej i pełni istotną rolę w zarządzaniu wodą oraz w ochronie przeciwpowodziowej.

W dorzeczu rzeki Kamiennej już w czasach starożytnych powstawały ośrodki wytapiania rud żelaza. Przez lata razem z przemysłem hutniczym rozwijało się tam także budownictwo wodne, a wiele kuźnic w zlewni Kamiennej, wykorzystywało wodę jako źródło energii. Przełom rozwoju przemysłu górniczo-hutniczego zaobserwowano w pierwszej połowie XIX wieku. Na początku prace były realizowane zgodnie z tzw. staszicowskim planem budowy. Projekt przewidywał rozbudowę zakładów hutniczych oraz budowę nowych dróg wodnych, a także pełne energetyczne wykorzystanie Kamiennej.

Zbiornik w Brodach był elementem układu wodnego walcowni w Nietulisku i funkcjonował do czasu katastrofalnej powodzi w 1903 roku, która zniszczyła budowle piętrzące w Wąchocku, Starachowicach i Michałowie, zbiornik został odbudowany w 1964 r. Obecnie Pełni funkcję przeciwpowodziową, rekreacyjną, a także jest miejscem życia dla lokalnej fauny i flory. Istniejący tu zabytkowy jaz nazywany staszicowskim został zrekonstruowany i wkomponowany w skarpę zapory w Brodach, stanowi jej ornament i świadectwo wysokiego poziomu myśli hydrotechnicznej tamtego okresu.

Modernizacja zbiornika Brody Iłżeckie

W grudniu 2024 roku zrealizowaliśmy I etap modernizacji jednej z kluczowych budowli hydrotechnicznych w województwie świętokrzyskim. Prace remontowe pn.: ,,Przebudowa jazów ZW Brody Iłżeckie wraz z modernizacją konstrukcji zamknięć w m. Brody woj. świętokrzyskie” objęły naprawę jazów, zapory czołowej oraz wprowadzenie dodatkowych systemów monitorujących i sterujących. Modernizacja jest niezbędna dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania obiektu oraz efektywnego zarządzania zasobami wodnymi w regionie.

Zakres inwestycji

W ramach prac inwestycyjnych na Zbiorniku Brody Iłżeckie opracowaliśmy dokumentację projektową wraz z uzyskaniem wszystkich niezbędnych opinii, uzgodnień, pozwoleń i decyzji umożliwiających realizację zadania. Zaplanowaliśmy również prace budowlane obejmujące remont betonów jazu i niecki wypadowej wraz z malowaniem powierzchni betonowych, wymianę rurociągów upustu dennego jazu wraz z wymianą zasuw i wykonaniem zamknięć awaryjnych, wymianę zamknięć segmentowych wraz z wymianą mechanizmów napędowych segmentów, wymianę elementów stalowych jazu (klamry zejściowe do komór, drabinki, kładki, bariery zabezpieczające), naprawę, konserwację i malowanie elementów stalowych, wykonanie monitoringu zamknięć oraz automatycznego systemu kontrolno-pomiarowego, modernizację instalacji elektrycznej z instalacją oświetleniową komór jazu.

W celu modernizacji Zbiornika Brody Iłżeckie, planujemy budowę nowego systemu sterowania i automatyki zamknięć. Prace obejmą wymianę wyeksploatowanych zamknięć segmentowych na nowe, które będą wyposażone w automatyczne sterowanie. Wymiana dotyczy również prowadnic, uszczelnień, upustów dennych (rurociągi DN 800 mm) oraz zamknięć remontowych o zmienionych wymiarach.

Przeprowadzone kontrole techniczne wykazały konieczność remontu i przebudowy jazu segmentowego ZW Brody, remontu zabytkowego „jazu Staszica”, naprawy umocnień zapory czołowej oraz konstrukcji ekranu żelbetowego, a także konserwacji umocnień bocznych zbiornika. Te działania są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa obiektu. Efektem inwestycji będzie przywrócenie pełnej funkcjonalności zbiornika wodnego Brody Iłżeckie, co umożliwi jego dalszą eksploatację oraz zmniejszy ryzyko powodzi poniżej zbiornika.

Pierwszy etap prac za nami, w ramach ktorego wykonaliśmy: 

Remont umocnień bocznych zapory:

• • umocnienia na lewym brzegu;
  • umocnienia na prawym brzegu;

Przebudowa zapory czołowej:

• • roboty przygotowawcze;
  • roboty ziemne-wykopy;
  • lampy oświetleniowe na koronie jazu;

Przebudowa umocnienia obwałowania koryta odpływowego:

• • roboty przygotowawcze;
  • wykonanie płyt żelbetowych;

Remont zabytkowego „jazu Staszica”:

• • mur żelbetowy od strony odwodnej;
  • korona jazu wraz z balustradami;
  • filary i łuki koszowe, opaska wzdłuż filarów i ścian międzyprzęsłowych;
  • lewy przyczółek;
  • prawy przyczółek żelbetowy.

 

Przyczyny obniżenia poziomu piętrzenia wody

W październiku 2024 roku Centrum Technicznej Kontroli Zapór – Państwowy Instytut Badawczy przeprowadził roczną kontrolę okresową zbiornika, podczas której stwierdził nieprawidłowości w zakresie widocznego odkształcenia ściany oporowej. Organ kontrolny zalecił obniżenie piętrzenia do rzędnej 193,00 m n.p.m. do czasu wyremontowania ściany, a także monitorowanie stanu rys przy pomocy rysomierzy, a odkształcenia ściany - pomiarami przemieszczeń z wykorzystaniem zainstalowanych sieci reperów kontrolnych.

Obecny poziom piętrzenia na zbiorniku, związany jest z wydanymi zaleceniami i będzie utrzymywany do zakończenia prac związanych z naprawą ściany oporowej i II etapem przebudowy jazów ZW Brody Iłżeckie. Maksymalnie do grudnia 2025 r., piętrzenie na zbiorniku będzie utrzymywane pomiędzy minimalnym poziomem piętrzenia MinPP=192,50 m n.p.m. a zaleconym przez CTKZ IMGW-PIB do rzędnej 193,00 m n.p.m. Utrzymywanie poziomu wody górnej na zbiorniku odbywa się zgodnie obowiązującą wspólną Instrukcją gospodarowania wodą dla Zbiorników Wodnych Wióry oraz Brody Iłżeckie.

II etap modernizacji

W 2025 roku Zarząd Zlewni w Radomiu wystąpił o zabezpieczenie 5 115 000 zł na sfinansowanie robót budowlanych związanych z realizacją II etapu zadania pn.: „Przebudowa jazów ZW Brody Iłżeckie wraz modernizacją konstrukcji zamknięć w m. Brody woj. świętokrzyskie”. Po zabezpieczeniu potrzebnych środków finansowych będziemy mogli zrealizować II etap inwestycji. W ramach tego zadania zabezpieczymy ścianę oporową oraz wykonamy reprofilację płyt betonowych na zaporze czołowej.