Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu

Pracownicy wrocławskich Wód Polskich dokładają wszelkich starań, aby chronić nasze zasoby wodne i dbać o środowisko naturalne. Robimy to między innymi poprzez liczne akcje sprzątania terenów nadwodnych, sadzenie drzew we współpracy z Lasami Państwowymi, wysiewanie łąk kwietnych czy edukację wodną. W obliczu rosnących wyzwań klimatycznych również konsekwentnie realizujemy inwestycje, które mają na celu przeciwdziałanie powodziom i suszą, jednocześnie dbając o poszanowanie środowiska naturalnego. 

Wiosną 2023 roku zakończyła się rozbudowa wałów przeciwpowodziowych wzdłuż Odry na odcinku Wężyska-Chlebowo w gminach Krosno Odrzańskie i Maszewo. Efekt to 2800 dodatkowo zabezpieczonych przed powodzią mieszkańców i 4150 hektarów gruntów chronionych przez nowe obwałowania. Nowe wały przeciwpowodziowe chronią miejscowości Kosarzyn, Łomy, Chlebowo, Wężyska, Czarnowo, Sarbia, Chojna, Retno i Strumienno. Zyskali też mieszkańcy prawego brzegu rzeki Odry, bo inwestycja pośrednio chroni też mieszkańców Połęcka w gminie Maszewo ze względu na możliwości rozlewania się wód wezbraniowych na większym obszarze międzywala na lewym brzegu rzeki.

Inwestycja miała także wymiar prośrodowiskowy. W obrębie Czarnowo, w bezpośrednim sąsiedztwie nowego wału, posadzono 60 sztuk dębów szypułkowych, zaś w niedalekim sąsiedztwie zamontować 60 budek dla nietoperzy, których lokalizacja została precyzyjnie uzgodniona z Lasami Państwowymi Nadleśnictwem Gubin. W celu zwiększenia powierzchni naturalnych łąk z krwiściągiem lekarskim wykonano również wysiew tej rośliny, co tworzy odpowiednie warunki dla chronionych motyli z rodzaju modraszek, dla których krwiściąg to roślina żywicielska.

Celem projektu było zabezpieczenie obszarów położonych wzdłuż doliny Odry, ze szczególnym uwzględnieniem Nowej Soli. Na długości 1,7 kilometra na lewym brzegu Odry, powyżej ujścia Czarnej Strugi, powstał nowy wał. Rozbudowano również 1,2 kilometra istniejącego wału Odry. Obwałowania Czarnej Strugi rozbudowano zaś na długości ponad 7,5 kilometrów, gdzie przebudowę przeszły również przepusty i przejazdy wałowe.

Wszelkie działania były realizowane zgodnie z przepisami ochrony środowiska i z poszanowaniem nadrzecznej natury. Specjalna kurtyna dla ryb zamontowana na wlocie do obiektu będzie chroniła ichtiofaunę w trakcie działania przepompowni. W korycie Czarnej Strugi powstały zatoczki dla ryb i skupiska głazów, które zapewniają organizmom wodnym miejsca schronienia i rozrodu oraz podnoszą bioróżnorodność w rzece.

Prace budowlane w ramach inwestycji wzdłuż rzeki Widawa, rozpoczęły się w kwietniu 2020 roku i zakończyły w lipcu 2023 roku. Zrealizowano je na terenie trzech gmin – Czernica, Długołęka i Wrocław. Wały dodatkowo ochronią przed falą wezbraniową blisko 1500 budynków mieszkalnych, handlowo-usługowych, gospodarczych, przemysłowych i sakralnych oraz infrastrukturę, znajdującą się na powierzchni 1109 hektarów w zasięgu oddziaływania. Inwestycja finalnie zamyka modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego.

Nad prawidłowym przebiegiem prac czuwał stały nadzór przyrodniczy, którego zadaniem było maksymalne ograniczanie ewentualnego negatywnego wpływu na środowisko naturalne i wdrażanie działań łagodzących. Wśród nich znalazły się między innymi kompensacje przyrodnicze w postaci nasadzeń drzew i odtworzenia płatów siedliska lasu łęgowego oraz powstanie w rejonie miejscowości Dobrzykowice w gminie Czernica 6 niewielkich zbiorników wodnych o łącznej powierzchni około 0,6 hektara, będących idealnym miejscem dla siedlisk rozrodczych płazów.

W ramach szerokich działań na rzecz kompensacji przyrodniczych posadzono 64000 sztuk dębów szypułkowych oraz 5550 sztuk rodzimych gatunków drzew w grupach i szpalerach, a także ponad 3000 sztuk rodzinnych gatunków krzewów. Zainstalowano także skrzynki lęgowe dla ptaków oraz budki dla nietoperzy.

Ponadto przedsięwzięcie było realizowane zgodnie z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju oraz poszanowaniem występujących na tym obszarze zasobów przyrody i stanu środowiska. Wykonywane działania miały nie tylko zapewnić skuteczną ochronę przed powodzią, ale również przyczynić się do poprawy stanu ekologicznego. Dzięki temu przeprowadzona inwestycja, poza wzmocnieniem bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, ma również dobroczynny wpływ na środowisko naturalne Doliny Widawy.

W ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły realizowana jest budowa czterech suchych zbiorników przeciwpowodziowych na Ziemi Kłodzkiej. Zadaniem zbiorników jest zmniejszenie zagrożenia powodziowego w dolinach rzek, na których są one zlokalizowane oraz pośrednio również na Nysie Kłodzkiej i tym samym w całej Kotlinie Kłodzkiej. Praca zbiorników umożliwia redukcję fali wezbraniowej. Łączna pojemność retencyjna wszystkich czterech polderów wynosi przeszło 16 mln m³ i bezpośrednio ochroni 1200 okolicznych mieszkańców. Na ten moment oddane do użytku zostały zbiorniki w Roztokach, Boboszowie oraz Krosnowicach, których budowa przebiegała zgodnie z wszelkimi wymogami środowiskowymi.

Zbiornik Krosnowice na potoku Duna

Suchy zbiornik Krosnowice na potoku Duna w gminie Kłodzko pomieści blisko 2 mln m³ wody.³ Powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu to 44 ha, natomiast długość zapory jest równa 452 m, a maksymalna wysokość piętrzenia 14 m.

Ponad 85% czaszy zbiornika pozostawiona została w stanie naturalnym. Konstrukcja obiektu umożliwia migrację ryb, zawieszono budki lęgowe dla pliszki górskiej i skrzynki dla nietoperzy. Ponadto nasadzono 7,7 tys. drzew iglastych i liściastych. Blisko 8,4 tys. krzewów posadzono jako odnowę grądowych i łęgowych siedlisk przyrodniczych.

Zbiornik Boboszów na rzece Nysa Kłodzka

Suchy zbiornik Boboszów zlokalizowany jest na rzece Nysie Kłodzkiej. biornik Boboszów zlokalizowany jest na rzece Nysie Kłodzkiej. Jego pojemność wynosi 1,4 mln m³, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu osiąga 21 ha.

Ponad 85% czaszy zbiornika jest pozostawiona w stanie naturalnym. Konstrukcja obiektu umożliwia migrację ryb, stworzone zostały granitowe komory dla nietoperzy. Kompensacje przyrodnicze obejmowały między innymi nasadzenia ponad 7,5 tys. drzew iglastych i liściastych, blisko 6,6 tys. krzewów, w tym odnowę siedlisk przyrodniczych łęgowych oraz lasów klonowo-lipowych na zboczach. Zawieszono 260 szt. budek lęgowych dla ptaków różnego typu, 42 szt. skrzynek dla nietoperzy oraz platformę lęgową dla bociana czarnego.

Zbiornik Roztoki na potoku Goworówka

Polder Roztoki zlokalizowany jest na potoku Goworówka, stanowiącym dopływ Nysy Kłodzkiej. Jego pojemność wynosi 2,7 mln m³, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu osiąga 48 ha. Zapora zbiornika ma długość 756 m. Prace budowlane trwały 3,5 roku.

Ponad 85% czaszy zbiornika jest pozostawiona w stanie naturalnym. Konstrukcja obiektu umożliwia migrację ryb, stworzone zostały granitowe komory dla nietoperzy. Kompensacje przyrodnicze obejmowały nasadzenia ponad 21 tys. drzew iglastych i liściastych, blisko 20 tys. krzewów oraz odnowę siedlisk łęgowych i łąkowych.

Zakończona w pierwszym półroczu 2023 roku inwestycja wrocławskich Wód Polskich, polegająca na wzmocnieniu ochrony przeciwpowodziowej, chroni prawie 20 tysięcy mieszkańców przygranicznych Słubic w województwie lubuskim. Łącznie to aż 19 kilometrów kwadratowych obszaru lepiej zabezpieczonego przed powodzią, 6 kilometrów całkowicie nowych i 7 kilometrów rozbudowanych wałów rzeki Odry, 4 kilometry odbudowanego koryta Czarnego Kanału oraz 2 kilometry Raczej Strugi.

Inwestycja cały czas była prowadzona według wszelkich zaleceń i przepisów dotyczących ochrony miejscowego środowiska oraz lokalnej przyrody i siedlisk przyrodniczych, w tym dla rezerwatu przyrody Łęgi koło Słubic oraz obszaru Natura 2000 Łęgi Słubickie. Na czas budowy zostały zabezpieczone stanowiska roślin chronionych.

Stale monitorowano populacje chronionych zwierząt, w tym ptaków drapieżnych. Zaś dzięki wygrodzeniom herpetologicznym zabezpieczono również siedliska płazów. Szczególną uwagę poświęcono też na pielęgnację ważnej dla mieszkańców lipowej alei, zlokalizowanej na odcinku wału wzdłuż ulicy 1 Maja. Dzięki podjętym działaniom wiekowe drzewa przetrwały inwestycję w bardzo dobrym stanie.

Celem przedsięwzięcia jest ochrona mieszkańców miejscowości Wały, Stary Dwór, Uraz i Raków, a także pośrednio Brzegu Dolnego przed powodzią. Przebudowa i odbudowa tak zwanego wału cofkowego stopnia wodnego Brzeg Dolny, a w szczególności wzmocnienie i rozbudowa korpusu wału, umożliwiają dostosowanie obwałowań do odpowiednich wymogów stawianych budowlom hydrotechnicznym II klasy ważności. Rozbudowano ponad 11 kilometrów wałów przeciwpowodziowych, dzięki czemu zwiększono ochronę blisko 2 tysięcy mieszkańców.

Zadanie ma wymierny efekt środowiskowo-przyrodniczy. Przeprowadzono między innymi nasadzenia, polegające na odtworzeniu 340 sztuk zakrzaczeń tarninowych oraz posadzeniu 120 drzew liściastych. W rejonie budowli powiększono lub utworzono niewielkie zbiorniki retencjonujące wodę o powierzchni około 1500 metrów kwadratowych każdy wraz z wykonaniem zimowisk dla płazów. Na skarpach wałowych oraz wałach opaskowych zrealizowano prace konserwacyjne i pielęgnacyjne, tak aby obiekty możliwie jak najbardziej wtopić w istniejące naturalne otoczenie. 

Inwestycja pośrednio pomoże w dalszym rozwoju Odrzańskiej Drogi Wodnej, a jej realizacja będzie niosła za sobą również zwiększenie walorów rekreacyjnych i turystycznych regionu. Obwałowania są oddalone od Odry w odpowiedniej odległości, dzięki czemu pozwala to na stworzenie w międzywalu warunków dla rozwoju i bytowania zarówno nadodrzańskiej fauny, jak i flory. Wszystkie roboty budowlane były objęte szczegółowym nadzorem przyrodniczym z zachowaniem odpowiednich procedur środowiskowych i przepisów ochrony przyrody. Wykonawca prowadził prace pod nadzorem przyrodniczym specjalistów z zakresu chiropterologii, herpetologii, entomologii, botaniki i fitosocjologii.

W gminie Prochowice powstało 13 km nowych wałów przeciwpowodziowych, które znacznie zmniejszą zagrożenie dla życia i zdrowia mieszkańców okolicznych miejscowości. Dzięki inwestycji został odtworzony i przywrócony naturalny charakter wylewów rzeki Odry. Retencja dolinowa wzrosła w przybliżeniu o 1,5 mln m3, co stanowi również kluczowe znaczenie dla funkcjonowania obszaru Natura 2000 Łęgi Odrzańskie.

Oprócz wykonania niezbędnych prac technicznych, podczas realizacji robót na 4 działkach posadzono 5000 drzew. Wykonano szereg innych kompensacji przyrodniczych, między innymi takich jak: przygotowanie specjalnych budek lęgowych dla siedlisk trzmieli, zasiewanie wałów przeciwpowodziowych krwiściągiem lekarskim, w celu wytworzenia korzystnych warunków dla motyli występujących na terenie objętym pracami.