Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu

W zlewni Kaczawy powódź z września 2024 roku również wyrządziła szkody, przede wszystkim wzdłuż Kaczawy, Nysy Szalonej, Czarnej Wody oraz Skory, ale także w korytach wielu mniejszych cieków. Na terenie Zarządu Zlewni w Legnicy zleconych zostanie pięć zadań polegających na naprawie infrastruktury hydrotechnicznej oraz koryt rzecznych.

Równolegle Państwowe Gospodarstwo Wodnego Wody Polskie we współpracy z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym Instytutem Badawczym opracowały Program redukcji ryzyka powodziowego dla zlewni rzeki Kaczawa. Projekt stał się przedmiotem spotkania konsultacyjnego, które odbyło się 17 czerwca 2025 r. w Starostwie Powiatowym w Legnicy.

Główne założenia planowanych działań i inwestycji, które pomogą osiągnąć maksymalne bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, przedstawili Przemysław Koperski – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury, Mateusz Balcerowicz – Zastępca Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą, Marta Barszczewska – Dyrektor Departamentu Inwestycji i Renaturyzacji oraz Paweł Przygrodzki – Dyrektor Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej-PIB.

Na miejscu byli obecni również gospodarze spotkania: Adam Babuśka – Starosta Legnicki i Maciej Kupaj – Prezydent Miasta Legnicy, a także m.in. Dyrekcja RZGW we Wrocławiu i Zarządu Zlewni w Legnicy oraz parlamentarzyści i przedstawiciele władz samorządowych z regionu.

Wiemy, co się działo w 2024 roku, ale pamiętamy też lata 1997 i 1977. Zdajemy sobie sprawę, jak bardzo ten region ucierpiał w czasie powodzi. Zadaniem rządu jest zwiększenie poziomu ochrony przed powodzią i jest to dla nas absolutny priorytet. Jesteśmy do Państwa dyspozycji dziś i przez najbliższe miesiące trwania konsultacji – rozpoczął Minister Przemysław Koperski.

Część prezentacyjna rozpoczęła się od przedstawienia skali żywiołu z ubiegłego roku, istotne awarie infrastruktury i dotychczas podjęte działania. Przedstawiciele Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej-PIB porównali powodzie historyczne do tej, która wystąpiła we wrześniu 2024 r.

Rozpatrując powodzie z lat 1997 i 2024 wyraźnie da się zauważyć, że sumy opadowe podczas obu zdarzeń były podobne. Natomiast podczas powodzi z 2024 r. były one bardziej skumulowane, sumy dobowe zdecydowanie większe, a skutkiem tego była większa dynamika zjawiska oraz wyższe kulminacje na niektórych stacjach wodowskazowych – zaznaczył Paweł Przygrodzki.

Następnie omówiono aktualne dokumenty planistyczne na bazie modeli hydraulicznych, inwentaryzację i szacowanie skutków oraz strat powodziowych, a także program planowanych inwestycji. W Planie Zarządzania Ryzykiem Powodziowym na podstawie przestrzennego rozkładu ryzyka powodziowego zidentyfikowano w zlewni Kaczawy 3 obszary problematyczne, dla których ujęto działania mające zredukować ryzyko powodziowe.

Na potrzeby wykonania modeli hydrologicznych i hydraulicznych wytypowano 3 warianty wraz z ich podtypami. W modelach uwzględniono warianty z wybudowanymi zbiornikami Rzymówka na rzece Kaczawa oraz Pielgrzymka na rzece Skora. Obie te inwestycje w sposób znaczący mogą przyczynić się do ograniczenia powodzi – podkreśliła Marta Barszczewska.

Po prezentacji odbyła się sesja pytań i odpowiedzi, w której przedstawiciele władz samorządowych, najlepiej rozumiejący specyfikę administrowanego terenu oraz występujące tam wezbrania, zgłaszali swoje uwagi. Na wszystkie pytania odpowiadali eksperci Wód Polskich oraz IMGW-PIB.

Żeby w należyty sposób przygotować się do tego typu programów, w pierwszej kolejności jest oczekiwanie opracowania koncepcji, następnie jej przyjęcie, co ostatecznie pozwala ubiegać się o środki finansowe ze środków europejskich czy międzynarodowych instytucji finansujących. Stąd jest niezbędność takiego opracowania i podkreślania, jak ważny jest proces konsultacji społecznych – podsumował Mateusz Balcerowicz.

Program redukcji ryzyka powodziowego w zlewni Kaczawy to zestaw kompleksowych działań dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców regionu. Analiza i ocena skuteczności planowanych rozwiązań przeciwpowodziowych została wykonana przy użyciu modeli hydrologicznych i hydraulicznych w warunkach rzeczywistego wezbrania z września 2024 r. Do realizacji zadania wykorzystano odpowiednio skonfigurowane i dostosowane modele operacyjne utrzymywane i rozwijane w IMGW-PIB do zadań związanych z osłoną hydrologiczną.

Wyniki modelowania wykazały, że budowa obu zbiorników – Rzymówka i Pielgrzymka – istotnie wpłynęłyby na zmniejszenie zagrożenia w przypadku wystąpienia powodzi analogicznej do tej z września 2024 r. Suchy zbiornik Rzymówka ochroniłby przede wszystkim mieszkańców gmin Złotoryja, Krotoszyce i miasta Legnica, z kolei zbiornik retencyjny Pielgrzymka byłby istotnym elementem bezpieczeństwa powodziowego dla gmin Pielgrzymka, Zagrodno i Chojnów.

W ramach ochrony przeciwpowodziowej proponowane są dodatkowe działania, takie jak modernizacja obwałowań chroniących tereny zurbanizowane, budowa nowych obwałowań, zwiększenie przepustowości mostów, budowa kanałów ulgi oraz odsunięcie obwałowań biegnących zbyt blisko koryt rzek. 

Rozważane jest także wdrożenie dodatkowych działań nietechnicznych, które w pewnych przypadkach mogą być bardziej skuteczne od technicznych, a jednocześnie są mało inwazyjne dla środowiska i nie wymagają dużych nakładów finansowych. Przykładami takich działań jest odbudowa i renaturyzacja dolin rzecznych, retencja leśna i przeciwdziałanie erozji, retencja rolnicza i ograniczanie spływu powierzchniowego oraz błękitno-zielona infrastruktura w miastach i terenach zurbanizowanych.

W związku z istniejącym zagrożeniem powodziowym w zlewni Kaczawy niezbędne jest wdrożenie kompleksowych rozwiązań, które uwzględnią aspekty techniczne, przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne.

Racjonalne planowanie działań w skali zlewni powinno być prowadzone w duchu dialogu i współpracy między różnymi interesariuszami. Dzięki temu możliwe będzie wypracowanie optymalnych rozwiązań technicznych i nietechnicznych, dotyczących prewencji, ochrony i łagodzenia skutków powodzi. Zachęcamy do zapoznania się z udostępnionymi zagadnieniami oraz zgłaszania wniosków lub uwag poprzez udostępniony formularz, który należy wypełnić i przesłać do. Zachęcamy do udziału w konsultacjach – każdy głos ma znaczenie!

Program Redukcji Ryzyka został opracowany przez PGW WP oraz IMGW-PIB.