Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu

W ramach rządowej dotacji w kwocie 86 mln zł, w latach 2025-2026 Wody Polskie zrealizują pierwszy etap budowy mokrego zbiornika retencyjnego Kamieniec Ząbkowicki. To jedna z rekomendowanych inwestycji, zawartych w „Programie redukcji ryzyka powodziowego w zlewni Nysy Kłodzkiej”, opracowanego przez Wody Polskie i prof. Janusza Zaleskiego, dyrektora Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły. Różne warianty zabezpieczeń redukujących zagrożenie powodziowe przez dwa miesiące były omawiane podczas konsultacji społecznych.

Planowany obiekt będzie mógł pomieścić nawet 104 mln m³ wody, czyli niemal dwa razy więcej, niż objętość fali powodziowej z września 2024 roku, która przeszła przez Bardo. Podstawowymi funkcjami zbiornika na rzece Nysie Kłodzkiej będzie łagodzenie skutków suszy i ochrona przeciwpowodziowa poprzez odpowiednią regulację przepływu wody dla takich miast, jak Nysa, Lewin Brzeski, Brzeg, Oława, Wrocław oraz okolic. Ponadto zbiornik Kamieniec Ząbkowicki korzystnie wpłynie na poziom wód gruntowych w dolinie rzeki, poprawi dostępność wymaganych przepływów w okresach niżówkowych, umożliwi zrzuty wody w celu zasilenia Odry i poprawi stabilizację przepływów.

W pierwszym kroku, w latach 2025-2026, Wody Polskie skoncentrują się na opracowaniu dokumentacji projektowej, uzyskaniu niezbędnych decyzji administracyjnych i dokumentacji przetargowej, która pozwoli na wyłonienie wykonawcy robót. Prace budowlane mają być realizowane w 2027 roku, w ramach drugiego etapu inwestycji, który będzie częścią nowego projektu inwestycyjnego Banku Światowego.

Nadal trwają prace zabezpieczające zbiornik wodny Topola na Nysie Kłodzkiej. Wszelkie działania w obrębie obiektu hydrotechnicznego są wykonywane zgodnie z decyzją Głównego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego z 28 kwietnia 2025 roku, w którym nakazano do 30 września 2025 roku wykonanie grodzy budowlanej w czaszy zbiornika zabezpieczającej przed niekontrolowanym przepływem wód ze zbiornika przez strefę zniszczonego przelewu powierzchniowego.

Wykonawca formuje nasyp dolnej części nowego przelewu i montuje stalową ściankę szczelną, która zabezpieczy konstrukcję przed przesiąkaniem wody. Równolegle prowadzony jest wykop pod tzw. wybój, który ma za zadanie rozpraszać energię spadającej wody i zapobiegać erozji. Trwa również usuwanie grodzic starego przelewu i betonowanie oczepu, dzięki czemu konstrukcja będzie odporna na napór wody i stabilna w czasie przepływów wezbraniowych.

Od początku stycznia trwają prace polegające na lokalnej odbudowie skarp koryta rzeki Białej Głuchołaskiej. Wykonawca usuwa zatory oraz odsypiska rumoszu skalnego i rumoszu drzewnego w celu przywrócenia właściwej przepustowości koryta rzecznego i naprawy obwałowań, a także oraz innej infrastruktury hydrotechnicznej.

Od marca tego roku prowadzone są roboty, mające na celu udrożnienie koryt pięciu cieków, dopływów Białej Głuchołaskiej oraz przywrócenie funkcjonalności budowli przeciwpowodziowych zabezpieczających mieszkańców południowo-zachodniej Opolszczyzny.

Dokładny zakres prac to efekt spotkań terenowych, prowadzonych przez pracowników Wód Polskich. Przedstawiciele Zarządu Zlewni w Nysie i Nadzoru Wodnego w Otmuchowie wspólnie z sołtysami oraz radnymi miejskimi dokonywali oględzin newralgicznych lokalizacji koryt cieków. W toku rozmów uwzględniono sugestie lokalnej społeczności związane z realizacją prac udrożnieniowych i naprawczych. Głos mieszkańców i władz samorządowych odegrał kluczową rolę w wypracowaniu ostatecznego zakresu działań.

Zadanie jest realizowane w formule zaprojektuj i wybuduj, obejmuje 5 cieków – Bodzanowski Potok, Mora, Potok Gierałcicki, Oleśnica, Głuchołazki. Prace przebiegają zgodnie z harmonogramem, a ich koniec jest przewidywany w IV kwartale tego roku.

Realizujemy prace związane z ochroną bierną przed powodzią Ziemi Kłodzkiej. Dotyczą one przede wszystkim modernizacji istniejącej infrastruktury. Prowadzone inwestycje dotyczą głównie odbudowy zabudowy regulacyjnej oraz ubezpieczeń brzegowych w taki sposób, by usunąć potencjalne ograniczenia i uzyskać bezpieczne warunki przejścia wód w trakcie wezbrań. Obejmują między innymi remonty murów oporowych, budowę nowych ubezpieczeń brzegowych, zamianę progów na bystrza, budowę zapór przeciw rumowiskowych oraz miejscowe zwiększenie światła mostów.

Zadanie podzielone jest na trzy kontrakty:

• Ochrona przeciwpowodziowa doliny Nysy Kłodzkiej: Międzylesie, Długopole-Zdrój, Bystrzyca Kłodzka, Kłodzko;
• Ochrona przeciwpowodziowa doliny rzek Białej Lądeckiej i Morawki: Stronie Śl., Lądek – Zdrój;
• Ochrona przeciwpowodziowa doliny rzeki Bystrzycy Dusznickiej: Szczytna-Kamienny Potok, Polanica-Zdrój.

Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły (POPDOW) jest współfinansowany przez Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy), przez Bank Rozwoju Rady Europy, jak również przy wsparciu środków z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 -2022 oraz budżetu państwa. Realizacja Projektu OPDOW w zakresie ochrony środowiska jest zgodna z Politykami Operacyjnymi (Operational Politics) i Procedurami Banku (Bank Procedures) w zakresie ochrony środowiska.

Rząd przeznaczył kolejne 109 mln zł na usuwanie skutków wrześniowej powodzi. Środki te umożliwią zadań, obejmujących m.in. naprawę wałów, oczyszczanie koryt rzek i modernizację zbiorników retencyjnych. Łączna kwota rządowego wsparcia dla Wód Polskich to blisko 300 mln zł. Wsparcie finansowe pozwoli na realizację 182 zadań w obrębie cieków i zbiorników wodnych na obszarze RZGW we Wrocławiu, na których szkody wyrządziła wielka woda.

Wśród zaplanowanych znajdują się działania między innymi na terenie województwa dolnośląskiego i opolskiego. Środki z rezerwy celowej zostaną przeznaczone na przeprowadzenie licznych prac na obszarach szczególnie dotkniętych przez ubiegłoroczną powódź, w tym w zlewni Nysy Kłodzkiej, Bobru czy Bystrzycy.

Wraz z zapewnieniem finansowania Wody Polskie rozpoczynają kolejne zadania oraz sukcesywnie uruchamiają postępowania dotyczące wyboru wykonawców przedmiotowych zadań w oparciu o przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych. Wszystkie spośród uwzględnionych zadań zakończą się w 2025 roku.

W związku z istniejącym zagrożeniem powodziowym w zlewniach rzek Polski południowo-zachodniej, niezbędne jest wdrożenie kompleksowych rozwiązań, które uwzględnią aspekty techniczne, przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne. Racjonalne planowanie działań w skali zlewni powinno być prowadzone w duchu dialogu i współpracy między różnymi interesariuszami. Dzięki temu możliwe będzie wypracowanie optymalnych rozwiązań technicznych i nietechnicznych, dotyczących prewencji, ochrony i łagodzenia skutków powodzi.

Właśnie dlatego rozpoczęliśmy konsultacje społeczne dla zlewni czterech newralgicznych rzek w naszym regionie. W ramach konsultacji społecznych dla Programu dotyczącego zlewni Nysy Kłodzkiej wpłynęło ponad 400 wniosków i propozycji mieszkańców. Eksperci analizują je, by sprawdzić efektywność proponowanych rozwiązań. We wrześniu Wody Polskie przedstawią uzupełniony o propozycje mieszkańców Program redukcji ryzyka powodziowego w zlewni Nysy Kłodzkiej.

W czerwcu i lipcu tego roku rozpoczęliśmy konsultacje społeczne analogicznych dokumentów dla zlewni Bobru, Bystrzycy oraz Kaczawy. Zachęcamy mieszkańców, samorządowców, organizacje i wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z treścią przedmiotowych Programów i zgłaszaniem swoich uwag. Ich skuteczność zależy nie tylko od rozwiązań technicznych, ale także od aktywnego udziału lokalnych społeczności.

Roboty budowlane na zaporze rozpoczęły się 31 stycznia 2025 roku i były poprzedzone przeprowadzeniem inwentaryzacji geodezyjnej i ogrodzeniem terenu oraz wykonaniem dróg technologicznych niezbędnych do obsługi placu budowy. Uprzednio zrealizowano też rozbiórkę kolidujących i uszkodzonych podczas powodzi elementów zapory w części kamiennej i ziemnej oraz usuwano warstwę humusu.

Ze względu na bezpieczeństwo mieszkańców miejscowości zlokalizowanych poniżej tego obiektu hydrotechnicznego, najważniejsze roboty udało się sfinalizować wraz z końcem marca. Roboty budowlane polegały na ukształtowaniu grodzy kamienno-betonowej w formie narzutu kamiennego z przelaniem betonu. 31 marca 2025 r. zakończyło się betonowanie ostatniego fragmentu grodzy, która zabezpieczyła konstrukcję zbiornika.

W kolejnych fazach odbywało się formowanie lewobrzeżnej części zapory ziemnej w celu zabezpieczenia budowli przed dalszą degradacją, a także formowanie grodzy kamienno-betonowej wraz z wykonaniem ubezpieczenia odsłoniętej części sekcji przelewowej. Równolegle wykonawca działał w obszarze zabezpieczania dolnego stanowiska zapory zbiornika przed potencjalnym rozmyciem wodami wezbraniowymi.

Od kwietnia na miejscu prowadzone były prace porządkowe i kosmetyczne związane z uporządkowaniem terenu w sąsiedztwie zapory, ułożono płyty drogowe na lewej półce korpusu zapory i obsiano mieszanką traw czaszę zbiornika. Sfinalizowano również roboty w korycie potoku Morawka poniżej zbiornika i zrealizowano montaż ogrodzenia docelowego zgodnie z wymaganiami decyzji Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, z dochowaniem terminu, który został wyznaczony na dzień 1 czerwca 2025 r.

Podkreślamy, że było to niezbędne działanie doraźne, a w miejsce dotychczasowej zapory powstanie nowy, zaawansowany technologicznie obiekt. Docelowa przebudowa zbiornika będzie uzupełniającym elementem „Programu redukcji ryzyka powodziowego dla zlewni Nysy Kłodzkiej”, który jest poddawany konsultacjom społecznym, a następnie zostanie przedstawiony do zatwierdzenia stronie rządowej.

Jeszcze w 2024 roku, w okresie od października do grudnia, wrocławskie Wody Polskie zakończyły 187 zadań o charakterze interwencyjnym na terenach dotkniętych przez powódź. Najwięcej z nich zrealizowano w województwie dolnośląskim – aż 132 zadania, z czego zdecydowaną większość środków przeznaczono na prace w zlewni Nysy Kłodzkiej, w powiatach kłodzkim i nyskim.

Były to przede wszystkim prace interwencyjne na Nysie Kłodzkiej, Białej Lądeckiej i Białej Głuchołaskiej, polegające na usuwaniu zatorów, zabudowie wyrw brzegowych czy naprawie urządzeń wodnych, w tym ubezpieczeń brzegowych i wałów przeciwpowodziowych.

Wrześniowa powódź z 2024 roku unaoczniła, jak wielkim wyzwaniem są ekstremalne zjawiska pogodowe. Takie sytuacje nie tylko niosą zagrożenie dla ludzi i mienia, ale także wymagają sprawnej reakcji kryzysowej oraz przemyślanej i konsekwentnej odbudowy. Dlatego tak duże znaczenie mają porozumienia zawierane przez Wody Polskie z jednostkami samorządu terytorialnego. To element większego, strategicznego planu naprawczego, którego celem jest przywrócenie dobrego stanu lokalnych cieków i zwiększenie ich odporności na przyszłe niekorzystne warunki meteorologiczne.

W ramach współpracy na rzecz usuwania skutków powodzi na terenie RZGW we Wrocławiu siedem podległych Zarządów Zlewni zawiera z jednostkami samorządu terytorialnego porozumienia w sprawie utrzymania wód i urządzeń wodnych. Przedstawiciele Wód Polskich RZGW we Wrocławiu uczestniczą w zgromadzeniach poświęconych kwestii usuwania skutków powodzi i wzmacniania ochrony przeciwpowodziowej. W spotkaniach uczestniczą m.in. mieszkańcy, samorządowcy, czy przedstawiciele służb reagowania kryzysowego.

Celem prowadzonych przez Wody Polskie prac interwencyjnych jest przywracanie lub zwiększanie bezpieczeństwa mieszkańców, dlatego ich głos lub ich przedstawicieli jest niezwykle ważny na wszystkich etapach procesu odbudowy.